Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Трыя́савы перы́яд, трыя́савая сістэ́ма, трыяс — першы геалагічны перыяд мезазойскай эры. Наступны пасля пермскага перыяду, папярэднічае юрскаму. Пачаўся 252,17 ± 0,06 гадоў таму, скончыўся 201,3 ± 0,2 млн гадоў таму. Працягваўся, такім чынам, каля 51 млн гадоў.
Уведзены ў 1834 годзе, названы па наяўнасці трох слаёў у кантынентальных адкладах гэтага часу ў Заходняй Еўропе: пярэстага пясчаніку, ракавіннага вапняку і кейперу.
Падраздзяленне трыясавай сістэмы
| Сістэма | Аддзел | Ярус | Узрост, млн гадоў таму |
|---|---|---|---|
| Юра | Ніжні | Гэтангскі | менш |
| Трыяс | Верхні | Рэцкі | 201,3-208,5 |
| Нарыйскі | 208,5-227 | ||
| Карнійскі | 227-237 | ||
| Сярэдні | Ладзінскі | 237-242 | |
| Анізійскі | 242-247,2 | ||
| Ніжні | Аленёкскі | 247,2-251,2 | |
| Індскі | 251,2-252,2 | ||
| Перм | Лапінскі | Чансінскі | больш |
Геалагічныя падзеі
Да надыходу трыяса ўсе мацерыкі існавалі ў выглядзе адзінага гіганцкага суперкантынента — Пангеі. З надыходам трыяса Пангея пачала паступова расколвацца. У трыясе моцна скарачаюцца плошчы нутракантынентальных вадаёмаў, развіваюцца пустынныя ландшафты. Да гэтага перыяду адносіцца пачатак адкладаў парод таўрычаскай серыі, шырока распаўсюджанай у Крыму (нерасчлененные верхні трыяс і ніжняя юра). Гэтыя пароды складаюць ніжнюю частку Крымскіх гор.
Клімат
Пацяпленне клімату выклікае высыханне многіх унутраных мораў. У пакінутых морах расце ўзровень салёнасці. Адбываецца паслабленне кліматычнай занальнасці і згладжванне тэмпературных адрозненняў.
Расліннасць
Выміранне насенных папарацей. У наземнай расліннасці пачалі пераважаць голанасенныя, цыкадавыя, гінкго і хвойныя.
Жывёльны свет
З’яўляюцца новыя групы малюскаў (, вустрыцы). Найбуйнейшымі драпежнікамі становяцца водныя.
У гэты ж час, адбываецца значнае падзенне разнастайнасці пазваночных.
На сушы развіваюцца рэптыліі. З’яўляюцца першыя цеплакроўныя — яйцакладныя млекакормячыя, а таксама прамыя продкі птушак (протаавіс). У трыясе шырокае распаўсюджванне атрымліваюць цекадонты — сухапутныя рэптыліі, які хутка рухаліся, продкі дыназаўраў.
Насякомыя
У трыясе ў розных групах насякомых асноўныя змены адбываюцца ў розны час.
Сеткакрылыя на працягу ўсяго перыяду павялічвалі відавую разнастайнасць.
У раннім трыясе не было наземных жукоў, хоць у пермі яны былі шырока распаўсюджаныя.
У сярэднім трыясе расквітаюць паўцвердакрылыя, цвёрдакрылыя (як мяркуецца, большасць — водныя формы), стракозы і .
У познім трыясе з’яўляецца адзін з апошніх вялікіх атрадаў насякомых — двухкрылыя, а таксама перапончатакрылыя(адзінае сямейства , многія віды якога выміраюць у ранні ці сярэдні юрскі перыяд). Найбольш распаўсюджанымі становяцца мезазойскія сямействы , . Разам з імі яшчэ даволі шматлікія былі , якія вымерлі да нашага цела.
Дакладна вядома, што ў канцы трыяса існавалі прамакрылыя; у самцоў некаторых відаў меўся гукавы апарат на пярэдніх крылах для прыцягнення самак. У канцы трыяс вымерла адно з васьмі сямействаў стракоз.
На мяжы трыяса і юры, сінхронна з вялікім марскім выміраннем, адбываецца і падзенне разнастайнасці насякомых, хоць асноўныя змены іх складу адбыліся раней, яшчэ ў познім трыясе.
Крыніцы
- Курловіч М. М. 1993.
- Международная стратиграфическая шкала (версия за январь 2013) на сайте Международной комиссии по стратиграфии
- Короновский Н. В., Якушова А. Ф. Основы геологии Архівавана 6 ліпеня 2020. 22.5. ПОДВИЖНЫЕ ПОЯСА (ПЕРЕХОДНЫЕ ЗОНЫ И ОКЕАНЫ
Літаратура
- Трыя́савая сістэ́ма (перы́яд), трыяс // Геаграфічныя паняцці і тэрміны: Энцыклапедычны даведнік / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. М. Курловіч і інш. — Мн.: БелЭн, 1993. — С. 288—289. — 333 с. — (Энцыкл. б-чка школьніка). — 14 000 экз. — ISBN 5-85700-085-8.
- Триа́совая систе́ма (пери́од), триас // Географический энциклопедический словарь. Понятия и термины (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: , П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1988. — С. 311. — 432 с. — 100 000 экз.
- Триа́совая систе́ма (пери́од) / Добрускина И. А. // Большая советская энциклопедия. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. — С. 26. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
- Иорданский Н. Н. Развитие жизни на земле. — М.: Просвещение, 1981.
- Короновский Н. В., Хаин В. Е., Ясаманов Н. А. Историческая геология : Учебник. — М.: Академия, 2006.
- Ушаков С. А., Ясаманов Н. А. Дрейф материков и климаты Земли. — М.: Мысль, 1984.
- Ясаманов Н. А. Древние климаты Земли. — Л.: Гидрометеоиздат, 1985.
- Ясаманов Н. А. Популярная палеогеография. — М.: Мысль, 1985.
- Монин А. С. Популярная история Земли. — 2-е изд. — М.: Наука, 1980. — 224 с.
- Пономаренко, А. Г. и Сукачева, И. Д. 2001. Насекомые конца триаса-начала юры.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Geahranalagichnaya shkalaEon Era PeryyadF a n e r a z o j Kajnazoj ChacvyarcichnyNeagenPaleagenMezazoj MelYuraTryyasPaleazoj PermKarbonDevonSilurArdovikKembryjD a k e m b r y j P r a t e r a z o j Nea praterazoj EdyyakaryjKryagenijTonijMeza praterazoj StenijEktazijKalimijPalea praterazoj StateryjAraziryjRyasijSideryjA r h e j NeaarhejMezaarhejPaleaarhejEaarhejKatarhejKrynica Tryya savy pery yad tryya savaya siste ma tryyas pershy gealagichny peryyad mezazojskaj ery Nastupny paslya permskaga peryyadu papyarednichae yurskamu Pachaysya 252 17 0 06 gadoy tamu skonchyysya 201 3 0 2 mln gadoy tamu Pracyagvaysya takim chynam kalya 51 mln gadoy Uvedzeny y 1834 godze nazvany pa nayaynasci troh slayoy u kantynentalnyh adkladah getaga chasu y Zahodnyaj Eyrope pyarestaga pyaschaniku rakavinnaga vapnyaku i kejperu Padrazdzyalenne tryyasavaj sistemySistema Addzel Yarus Uzrost mln gadoy tamuYura Nizhni Getangski menshTryyas Verhni Recki 201 3 208 5Naryjski 208 5 227Karnijski 227 237Syaredni Ladzinski 237 242Anizijski 242 247 2Nizhni Alenyokski 247 2 251 2Indski 251 2 252 2Perm Lapinski Chansinski bolshGealagichnyya padzeiDa nadyhodu tryyasa yse maceryki isnavali y vyglyadze adzinaga giganckaga superkantynenta Pangei Z nadyhodam tryyasa Pangeya pachala pastupova raskolvacca U tryyase mocna skarachayucca ploshchy nutrakantynentalnyh vadayomay razvivayucca pustynnyya landshafty Da getaga peryyadu adnosicca pachatak adkladay parod tayrychaskaj seryi shyroka raspaysyudzhanaj u Krymu neraschlenennye verhni tryyas i nizhnyaya yura Getyya parody skladayuc nizhnyuyu chastku Krymskih gor KlimatPacyaplenne klimatu vyklikae vysyhanne mnogih unutranyh moray U pakinutyh morah rasce yzroven salyonasci Adbyvaecca paslablenne klimatychnaj zanalnasci i zgladzhvanne temperaturnyh adroznennyay RaslinnascVymiranne nasennyh paparacej U nazemnaj raslinnasci pachali peravazhac golanasennyya cykadavyya ginkgo i hvojnyya Zhyvyolny svetSklerataraks rannetryyasavy labirintadont Z yaylyayucca novyya grupy malyuskay vustrycy Najbujnejshymi drapezhnikami stanovyacca vodnyya U gety zh chas adbyvaecca znachnae padzenne raznastajnasci pazvanochnyh Na sushy razvivayucca reptylii Z yaylyayucca pershyya ceplakroynyya yajcakladnyya mlekakormyachyya a taksama pramyya prodki ptushak protaavis U tryyase shyrokae raspaysyudzhvanne atrymlivayuc cekadonty suhaputnyya reptylii yaki hutka ruhalisya prodki dynazayray Nasyakomyya U tryyase y roznyh grupah nasyakomyh asnoynyya zmeny adbyvayucca y rozny chas gigancki syarednetryyasavy labirintadont Setkakrylyya na pracyagu ysyago peryyadu pavyalichvali vidavuyu raznastajnasc U rannim tryyase ne bylo nazemnyh zhukoy hoc u permi yany byli shyroka raspaysyudzhanyya U syarednim tryyase raskvitayuc paycverdakrylyya cvyordakrylyya yak myarkuecca bolshasc vodnyya formy strakozy i U poznim tryyase z yaylyaecca adzin z aposhnih vyalikih atraday nasyakomyh dvuhkrylyya a taksama peraponchatakrylyya adzinae syamejstva mnogiya vidy yakoga vymirayuc u ranni ci syaredni yurski peryyad Najbolsh raspaysyudzhanymi stanovyacca mezazojskiya syamejstvy Razam z imi yashche davoli shmatlikiya byli yakiya vymerli da nashaga cela Dakladna vyadoma shto y kancy tryyasa isnavali pramakrylyya u samcoy nekatoryh viday meysya gukavy aparat na pyarednih krylah dlya prycyagnennya samak U kancy tryyas vymerla adno z vasmi syamejstvay strakoz Na myazhy tryyasa i yury sinhronna z vyalikim marskim vymirannem adbyvaecca i padzenne raznastajnasci nasyakomyh hoc asnoynyya zmeny ih skladu adbylisya ranej yashche y poznim tryyase KrynicyKurlovich M M 1993 Mezhdunarodnaya stratigraficheskaya shkala versiya za yanvar 2013 na sajte Mezhdunarodnoj komissii po stratigrafii Koronovskij N V Yakushova A F Osnovy geologii Arhivavana 6 lipenya 2020 22 5 PODVIZhNYE POYaSA PEREHODNYE ZONY I OKEANYLitaraturaTryya savaya siste ma pery yad tryyas Geagrafichnyya panyacci i terminy Encyklapedychny davednik Belarus Encykl Redkal M M Kurlovich i insh Mn BelEn 1993 S 288 289 333 s Encykl b chka shkolnika 14 000 ekz ISBN 5 85700 085 8 Tria sovaya siste ma peri od trias Geograficheskij enciklopedicheskij slovar Ponyatiya i terminy rusk Gl red A F Tryoshnikov Red kol P M Alampiev A G Voronov i dr M Sov enciklopediya 1988 S 311 432 s 100 000 ekz Tria sovaya siste ma peri od Dobruskina I A Bolshaya sovetskaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 S 26 Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 1969 1978 rusk Iordanskij N N Razvitie zhizni na zemle M Prosveshenie 1981 Koronovskij N V Hain V E Yasamanov N A Istoricheskaya geologiya Uchebnik M Akademiya 2006 Ushakov S A Yasamanov N A Drejf materikov i klimaty Zemli M Mysl 1984 Yasamanov N A Drevnie klimaty Zemli L Gidrometeoizdat 1985 Yasamanov N A Populyarnaya paleogeografiya M Mysl 1985 Monin A S Populyarnaya istoriya Zemli 2 e izd M Nauka 1980 224 s Ponomarenko A G i Sukacheva I D 2001 Nasekomye konca triasa nachala yury