Тэмпература мера цеплыні або халоднасці аб екта У больш строгім фізічным азначэнні гэта што характарызуе сярэднюю кінеты

Тэмпература — мера цеплыні або халоднасці аб’екта. У больш строгім фізічным азначэнні гэта , што характарызуе сярэднюю кінетычную энергію часціц макраскапічнай сістэмы, якая знаходзіцца ў стане тэрмадынамічнай раўнавагі.

Тэмпература

Вывучаецца ў	тэрмадынаміка
Пазначэнне велічыні	T і Θ
ISQ dimension	${\mathsf {\Theta }}$
Сімвал велічыні (LaTeX)	$\Theta$ і $T$
Is invariant under	Ізатэрмічны працэс
Код NCI Thesaurus	C25206
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тэмпература
$\ T$ , $\ \Theta$
Размернасць	Θ
Адзінкі вымярэння
СІ	К
СГС	К

Вызначае напрамак цеплавога патоку, бо цяпло заўсёды перамяшчаецца ад матэрыі з большай тэмпературай да матэрыі з меншай тэмпературай.

Адзінкі вымярэння

У навуцы для вымярэння тэмпературы прынята выкарыстоўваць шкалу Цэльсія (адзінка — градус Цэльсія, скарачэнне — °C) або шкалу Кельвіна (кельвін, K). У сістэме СІ асноўная адзінка тэмпературы — кельвін.

Шкала Цэльсія пабудавана такім чынам, што тэмпература плаўлення вады на ўзроўні мора роўная 0 °C, а тэмпература кіпення — 100 °C.

Шкала Кельвіна мае такі ж самы «памер» кельвіна, як і градус у шкале Цэльсія, але за нуль прынята мінімальная магчымая тэмпература, роўная 0 K = −273.15 °C. Гэтая тэмпература таксама завецца абсалютным нулём. Для пераводу паміж градусамі Цэльсія і кельвінамі выкарыстоўваецца наступная формула:

K={^{\circ }\mathrm {C} }+273.15.

У Злучаных Штатах Амерыкі тэмпературу часта вымяраюць у градусах Фарэнгейта. На гэтай шкале вада замярзае пры 32 °F і кіпіць пры 212 °F. Шкала Фарэнгейта звязана са шкалой Цэльсія наступнай формулай:

{^{\circ }\mathrm {C} }={\frac {5}{9}}({^{\circ }\mathrm {F} }-32);\,{^{\circ }\mathrm {F} }={\frac {9}{5}}({^{\circ }\mathrm {C} })+32.

Параўнанне тэмпературных шкал

Параўнанне тэмпературных шкал
Апісанне	Кельвін	Цэльсій	Фарэнгейт
Абсалютны нуль	0	−273.15	−459.67	0	559.725	−90.14	−218.52	−135.90
Тэмпература раставання сумесі Фарэнгейта (соль і лёд у роўных колькасцях)	255.37	−17.78	0	459.67	176.67	−5.87	−14.22	−1.83
Тэмпература замярзання вады (Звычайныя ўмовы)	273.15	0	32	491.67	150	0	0	7.5
Сярэдняя тэмпература чалавечага цела ¹	310.0	36.6	98.2	557.9	94.5	12.21	29.6	26.925
Тэмпература кіпення вады (Звычайныя ўмовы)	373.15	100	212	671.67	0	33	80	60
Плаўленне тытана	1941	1668	3034	3494	−2352	550	1334	883
Паверхня Сонца	5800	5526	9980	10440	−8140	1823	4421	2909

¹ Звычайная сярэдняя тэмпература чалавечага цела — 36.6 °C ±0.7 °C, ці 98.2 °F ±1.3 °F. Значэнне 98,6 °F, якое звычайна прыводзіцца — гэта дакладнае пераўтварэнне ў шкалу Фарэнгейта прынятага ў Германіі ў XIX стагоддзі значэння 37 °C. Аднак гэта значэнне не ўваходзіць у дыяпазон звычайнай сярэдняй тэмпературы цела чалавека, бо тэмпература розных частак цела розная.

Некаторыя значэнні ў гэтай табліцы былі акруглены.

Эмпірычная, абсалютная і тэрмадынамічная тэмпературы

Тэмпература не можа быць вымераная непасрэдна. Аб змене тэмпературы судзяць па змене іншых цел (аб’ёму, ціску, электрычнага супраціву, ЭРС, інтэнсіўнасці выпраменьвання і інш.), Адназначна з ёй звязаных (так званых тэрмаметрычных уласцівасцяў). Колькасна ж тэмпература вызначаецца ўказаннем спосабу яе вымярэння з дапамогай таго ці іншага тэрмометра. Такое вызначэнне яшчэ не фіксуе ні пачатак адліку, ні адзінку вымярэння тэмпературы, таму любы метад вымярэння тэмпературы звязаны з выбарам . Эмпірычная тэмпература — гэта тэмпература, вымераная ў абранай тэмпературнай шкале.

Якія даюцца фенаменалагічнай тэрмадынамікі вызначэння не залежаць ад выбару термометріческого ўласцівасці, выкарыстанага для яе вымярэння; адзінку вымярэння тэмпературы задаюць з дапамогай адной з .

У тэрмадынаміцы ў якасці аксіёмы прымаецца заснаванае на вопыце палажэнне аб тым, што раўнаважкая тэрмадынамічная тэмпература ёсць велічыня, для ўсіх сістэм абмежаваная з аднаго боку, прычым тэмпература, адпаведная гэтай мяжы, аднолькавая для ўсіх тэрмадынамічных сістэм і, такім чынам, можа быць выкарыстана ў якасці натуральнай рэпернай точкі шкалы тэмператур. Калі гэтай рэпернай кропцы прысвоіць роўнае нулю значэнне тэмпературы, то тэмпературы ў шкале, якая базуецца на дадзеным Рэперы, заўсёды будуць мець адзін і той жа знак. Прыпісваючы другі рэперныя кропцы станоўчае значэнне тэмпературы, атрымліваюць абсалютную тэмпературную шкалу з станоўчымі тэмпературамі; тэмпературу адлічваецца ад абсалютнага нуля, называюць абсалютнай тэмпературай. Адпаведна Тэрмадынамічныя тэмпературу, адлічваецца ад абсалютнага нуля, называюць абсалютнай тэрмадынамічнай тэмпературай (гл. ). Прыкладам эмпірычнай тэмпературнай шкалы з адлікам тэмпературы ад абсалютнага нуля служыць .

Характарыстыка фазавых пераходаў

Для апісання пунктаў фазавых пераходаў розных рэчываў выкарыстоўваюць наступныя значэнні тэмпературы:

Тэмпература плаўлення
Тэмпература кіпення
(Характарыстычная тэмпература)

Гл. таксама

Тэмпература паветра
Тэмпература цела
Тэрмометр

Крыніцы

Brown 2011, с. 17.
Пра розныя вымярэнні тэмпературы цела Архівавана 26 верасня 2010. (англ.)
Базаров И. П., Термодинамика, 2010, с. 62.
Абсолютная температура (рус.). БСЭ, 3-е изд., 1969, т. 1.

Літаратура

Theodore L. Brown et al. Chemistry: the central science. — 12th ed. — 2011. — ISBN 978-0-321-69672-4.

[FOOTNOTEBrown201117-1] Brown 2011, с. 17.

[2] Пра розныя вымярэнні тэмпературы цела Архівавана 26 верасня 2010. (англ.)

[3] Базаров И. П., Термодинамика, 2010, с. 62.

[4] Абсолютная температура (рус.). БСЭ, 3-е изд., 1969, т. 1.