Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Зеўс (стар.-грэч.: Ζεύς) — у старажытнагрэчаскай міфалогіі бог неба, грому і маланак, які кіраваў усім светам. Галоўны з богаў-алімпійцаў, трэці сын тытана Кронаса і Рэі. Атрыбутамі Зеўса былі эгіда (шчыт), скіпетр, часам арол; месцазнаходжаннем лічыўся Алімп (Зеўс-Алімпіец). Брат Аіда, Гестыі, Дземетры і Пасейдона. Жонка Зеўса — багіня Гера (яна ж яго сястра), але ён часта здраджвае ёй. Акрамя таго, ён размяркоўвае дабро і зло на зямлі, часам яго асацыююць з лёсам, часам — ён сам выступае як істота, падуладная Мойрэ — лёсу. Ён можа прадбачыць будучыню. Ён абвяшчае наканаванні лёсу з дапамогай сноў, а таксама грому і маланак. Увесь грамадскі парадак быў пабудаваны Зеўсам, ён падарыў людзям законы, усталяваў уладу цароў, таксама ахоўвае сям'ю і хату, сочыць за захаваннем традыцый і звычаяў.
| Зеўс | |
|---|---|
| стар.-грэч.: Ζεύς | |
 Статуя Зеўса ў Эрмітажы | |
| Бог грому і маланкі, вярхоўны бог | |
| Міфалогія | Старажытнагрэчаская |
| Сфера ўплыву | маланка і гром |
| Пол | мужчынскі пол |
| Бацька | Кронас |
| Маці | Рэя |
| Браты і сёстры | Гера, Аід, Пасейдон, Дэметра, Хірон і Гестыя |
| Жонка | Гера |
| Дзеці | Арэс, Афрадыта, Апалон, Афіна, Гефест, Артэміда, Гермес, Персефона, Дыяніс і г.д. |
| У іншых культурах | Юпітэр, Арамазд, |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Паходжанне
Ён прыналежыць да трэцяга пакалення багоў, якія зрынулі другое пакаленне — тытанаў. Бацьку Зеўса Кронасу было прадказана, што яму наканавана быць зрынутым уласным сынам, і, каб не быць зрынутым сваімі дзецьмі, ён кожны раз праглынаў толькі што народжанага Рэяй дзіцяці.
Рэя вырашылася, нарэшце, абдурыць мужа і ўпотай нарадзіла чарговага дзіця — Зеўса. Розныя версіі міфа завуць месцам нараджэння востраў Крыт (пячору Дыкта, або гару Дыкта, або гару Іда) або Фрыгію (гара Іда). Кронасу жа замест нованароджанага яна дала праглынуць спавіты камень.
Па крыцкім варыянце міфа, Зеўс быў аддадзены на выхаванне курэтам і карыбантам, якія выкармілі яго малаком казы Амальтэі. Па наданні пячору ахоўвалі вартаўнікі, і кожны раз, калі маленькі Зеўс пачынаў плакаць, яны стукалі дзідамі ў шчыты, для таго каб гэтага не пачуў Кронас.
Калі Зеўс вырас, па адным з варыянтаў міфа, ён, неапазнаны, стаў паслугачом-віначэрпіем ва ўласнага бацькі і, па радзе тытаніды Меціды, даў яму ванітавае зелле (сумесь солі і гарчыцы), падмяшанае ў мядовы напой. З прыступам ванітаў, Крон вывергнуў усіх раней паглынутых ім дзяцей, братоў і сясцёр Зеўса. Затым разам з Зеўсам яны пачалі дужанне з Кронасам. Бітва доўжылася 10 гадоў, але не выявіла пераможцу. Тады Зеўс вызваліў з Тартара і старукіх, якія пакляліся на вернасць Зеўсу. Нарэшце тытаны былі зрынутыя і зрынутыя ў бездань.
Тры брата — Зеўс, Пасейдон і Аід — падзялілі ўладу паміж сабой. Зеўсу дасталася панаванне на небе, Пасейдону — моры, Аіду — царстве мёртвых. У перыяд патрыярхату Зеўс лакалізуецца на горы Алімп і завецца Алімпійскім.
Зноскі
- Brewer's Dictionary of Phrase and Fable / пад рэд. S. Dent — 19 — Chambers Harrap, 2013. — ISBN 978-0-19-999000-9 — doi:10.1093/ACREF/9780199990009.001.0001
- Любкер Ф. Ζεύς // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1479–1482.
- Любкер Ф. Ἥρα // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 603–604.
- Любкер Ф. Ποσειδῶν // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1094–1095.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1999. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Зеўс- Энцыклапедыя антычнай міфалогіі: Зеўс Архівавана 8 снежня 2006.
- Хто такі Зеўс: Дзе сёння выкарыстоўваецца імя Зеўс — 2022, Аляксей Іваноў
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Zeys star grech Zeys u starazhytnagrechaskaj mifalogii bog neba gromu i malanak yaki kiravay usim svetam Galoyny z bogay alimpijcay treci syn tytana Kronasa i Rei Atrybutami Zeysa byli egida shchyt skipetr chasam arol mescaznahodzhannem lichyysya Alimp Zeys Alimpiec Brat Aida Gestyi Dzemetry i Pasejdona Zhonka Zeysa baginya Gera yana zh yago syastra ale yon chasta zdradzhvae yoj Akramya tago yon razmyarkoyvae dabro i zlo na zyamli chasam yago asacyyuyuc z lyosam chasam yon sam vystupae yak istota paduladnaya Mojre lyosu Yon mozha pradbachyc buduchynyu Yon abvyashchae nakanavanni lyosu z dapamogaj snoy a taksama gromu i malanak Uves gramadski paradak byy pabudavany Zeysam yon padaryy lyudzyam zakony ustalyavay uladu caroy taksama ahoyvae syam yu i hatu sochyc za zahavannem tradycyj i zvychayay Zeysstar grech ZeysStatuya Zeysa y ErmitazhyBog gromu i malanki vyarhoyny bogMifalogiya StarazhytnagrechaskayaSfera yplyvu malanka i gromPol muzhchynski polBacka KronasMaci ReyaBraty i syostry Gera Aid Pasejdon Demetra Hiron i GestyyaZhonka GeraDzeci Ares Afradyta Apalon Afina Gefest Artemida Germes Persefona Dyyanis i g d U inshyh kulturah Yupiter Aramazd Medyyafajly na VikishovishchyPahodzhanneYon prynalezhyc da trecyaga pakalennya bagoy yakiya zrynuli drugoe pakalenne tytanay Backu Zeysa Kronasu bylo pradkazana shto yamu nakanavana byc zrynutym ulasnym synam i kab ne byc zrynutym svaimi dzecmi yon kozhny raz praglynay tolki shto narodzhanaga Reyaj dzicyaci Reya vyrashylasya nareshce abduryc muzha i ypotaj naradzila chargovaga dzicya Zeysa Roznyya versii mifa zavuc mescam naradzhennya vostray Kryt pyachoru Dykta abo garu Dykta abo garu Ida abo Frygiyu gara Ida Kronasu zha zamest novanarodzhanaga yana dala praglynuc spavity kamen Pa kryckim varyyance mifa Zeys byy addadzeny na vyhavanne kuretam i karybantam yakiya vykarmili yago malakom kazy Amaltei Pa nadanni pyachoru ahoyvali vartayniki i kozhny raz kali malenki Zeys pachynay plakac yany stukali dzidami y shchyty dlya tago kab getaga ne pachuy Kronas Kali Zeys vyras pa adnym z varyyantay mifa yon neapaznany stay paslugachom vinacherpiem va ylasnaga backi i pa radze tytanidy Mecidy day yamu vanitavae zelle sumes soli i garchycy padmyashanae y myadovy napoj Z prystupam vanitay Kron vyvergnuy usih ranej paglynutyh im dzyacej bratoy i syascyor Zeysa Zatym razam z Zeysam yany pachali duzhanne z Kronasam Bitva doyzhylasya 10 gadoy ale ne vyyavila peramozhcu Tady Zeys vyzvaliy z Tartara i starukih yakiya paklyalisya na vernasc Zeysu Nareshce tytany byli zrynutyya i zrynutyya y bezdan Try brata Zeys Pasejdon i Aid padzyalili yladu pamizh saboj Zeysu dastalasya panavanne na nebe Pasejdonu mory Aidu carstve myortvyh U peryyad patryyarhatu Zeys lakalizuecca na gory Alimp i zavecca Alimpijskim ZnoskiBrewer s Dictionary of Phrase and Fable pad red S Dent 19 Chambers Harrap 2013 ISBN 978 0 19 999000 9 doi 10 1093 ACREF 9780199990009 001 0001 lt a href https wikidata org wiki Track Q7649020 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q43386017 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q5069648 gt lt a gt Lyubker F Zeys Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1479 1482 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45277156 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt Lyubker F Ἥra Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 603 604 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45273751 gt lt a gt Lyubker F Poseidῶn Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1094 1095 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45260967 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt LitaraturaBelaruskaya encyklapedyya U 18 t T 7 Zastayka Kantata Redkal G P Pashkoy i insh Mn Belen 1999 608 s il ISBN 985 11 0279 2SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Zeys Encyklapedyya antychnaj mifalogii Zeys Arhivavana 8 snezhnya 2006 Hto taki Zeys Dze syonnya vykarystoyvaecca imya Zeys 2022 Alyaksej Ivanoy