Azərbaycanca
Türkçe
Бавоўнік (Gossypium) — род кветкавых раслін сямейства мальвавых.
| Бавоўнік | |||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||
| Gossypium L., 1753 | |||||||||||||||||||
| Сінонімы | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Апісанне
Гэта вельмі разгалінаваныя травы ці кусты да 1,5—2 м вышынёй, часам амаль дрэвападобныя.
Лістаразмяшчэнне чарговае, лісты 3-, 5-пальчаталопасцевыя, чаранковыя. Бабоўнік мае два віды галін: роставыя і пладовыя. Роставыя галіны монападыяльныя, пладовыя — сімпадыяльныя і пакарочаныя. Кожная пладовая галіна заканчваецца кветкай, а з бакавой пупышкі, якая ляжыць ніжэй за першую кветку, фарміруецца другая кветка і г. д.
У аснове кожнай кветкі знаходзіцца «вонкавая трохлістая чашачка» з калякветных лісцікаў. Сапраўдная чашачка зрослалістая, пяцілопасцевая. Пяць пялёсткаў афарбаваны ў светла-крэмавы ці жоўты колер. Тычынкі знешняга круга рэдукаваныя. З пяці бугаркоў унутранага круга андрацэя шляхам расшчаплення тычынкавых ніцей утвараецца трубачка. Гінецэй з 5 пладалісцікаў, завязь верхняя з адзіным слупком і лопасцевым рыльцам. Плод — шматнасенная каробачка.
Кожнае семя пакрыта валаскамі па 25-30 мм. З гэтых валаскоў атрымліваюць вату, вацін, вырабляюць тканіну паркаль. З насення атрымоўваюць баваўняны алей.
Вырошчванне
Хмызняковыя формы разводзяць толькі ў тропіках. Баваўнаводства ў краінах СНД базіруецца на аднагадовай культуры бавоўніку.
Культура бавоўніку вядома з глыбокай старажытнасці (Індыя, Кітай). Першапачаткова бавоўнік вырошчвалі як шматгадовую расліну. Прасоўванне бавоўніку ў субтропікі звязана з адборам хуткаспелых і аднагадовых форм. Выведзена шмат сартоў бавоўніку з аднагадовых формаў. Каля 70 % сусветнай вытворчасці валакна прыходзіцца на бавоўну. У культуру ўведзена 5 відаў бавоўніку. Сярод іх вылучаюцца сарты «ўпланд» — з тонкім і доўгім валакном (70 % плошчы), а таксама «гуза» ці «каракоза» — з кароткім і грубым валакном.
Мерай барацьбы з ападаннем завязей бавоўніку з’яўляецца яго чаканка ў фазе бутанізацыі: выдаляюць усе роставыя бакавыя парасткі і пупышкі, размешчаныя ніжэй, чым першая пладовая галіна, а затым, пасля ўтварэння жаданага ліку пладовых галін, прышчэпліваюць галоўнае сцябло.
Зноскі
Літаратура
- Сапегін Л. М. Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6
Гл. таксама
- Бавоўна
- Gossypium herbaceum
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Bavoynik Gossypium rod kvetkavyh raslin syamejstva malvavyh BavoynikNavukovaya klasifikacyyapramezhnyya rangi Damen EykaryyotyCarstva RaslinyAddzel KvetkavyyaKlas DvuhdolnyyaParadak MalvakvetnyyaSyamejstva MalvavyyaPadsyamejstva MalvoideaeTryba Rod BavoynikMizhnarodnaya navukovaya nazvaGossypium L 1753SinonimyErioxylum amp Standl Ingenhouzia DC Notoxylinon Selera Sturtia R Br Thurberia A Gray UltragossypiumSistematyka na VikividahVyyavy na VikishovishchyITIS 21709NCBI 3633EOL 61160GRIN g 5113IPNI 25887 1ApisanneGeta velmi razgalinavanyya travy ci kusty da 1 5 2 m vyshynyoj chasam amal drevapadobnyya Listarazmyashchenne chargovae listy 3 5 palchatalopascevyya charankovyya Baboynik mae dva vidy galin rostavyya i pladovyya Rostavyya galiny monapadyyalnyya pladovyya simpadyyalnyya i pakarochanyya Kozhnaya pladovaya galina zakanchvaecca kvetkaj a z bakavoj pupyshki yakaya lyazhyc nizhej za pershuyu kvetku farmiruecca drugaya kvetka i g d U asnove kozhnaj kvetki znahodzicca vonkavaya trohlistaya chashachka z kalyakvetnyh liscikay Sapraydnaya chashachka zroslalistaya pyacilopascevaya Pyac pyalyostkay afarbavany y svetla kremavy ci zhoyty koler Tychynki zneshnyaga kruga redukavanyya Z pyaci bugarkoy unutranaga kruga andraceya shlyaham rasshchaplennya tychynkavyh nicej utvaraecca trubachka Ginecej z 5 pladaliscikay zavyaz verhnyaya z adzinym slupkom i lopascevym rylcam Plod shmatnasennaya karobachka Kozhnae semya pakryta valaskami pa 25 30 mm Z getyh valaskoy atrymlivayuc vatu vacin vyrablyayuc tkaninu parkal Z nasennya atrymoyvayuc bavaynyany alej VyroshchvanneHmyznyakovyya formy razvodzyac tolki y tropikah Bavaynavodstva y krainah SND baziruecca na adnagadovaj kultury bavoyniku Kultura bavoyniku vyadoma z glybokaj starazhytnasci Indyya Kitaj Pershapachatkova bavoynik vyroshchvali yak shmatgadovuyu raslinu Prasoyvanne bavoyniku y subtropiki zvyazana z adboram hutkaspelyh i adnagadovyh form Vyvedzena shmat sartoy bavoyniku z adnagadovyh formay Kalya 70 susvetnaj vytvorchasci valakna pryhodzicca na bavoynu U kulturu yvedzena 5 viday bavoyniku Syarod ih vyluchayucca sarty ypland z tonkim i doygim valaknom 70 ploshchy a taksama guza ci karakoza z karotkim i grubym valaknom Meraj baracby z apadannem zavyazej bavoyniku z yaylyaecca yago chakanka y faze butanizacyi vydalyayuc use rostavyya bakavyya parastki i pupyshki razmeshchanyya nizhej chym pershaya pladovaya galina a zatym paslya ytvarennya zhadanaga liku pladovyh galin pryshcheplivayuc galoynae scyablo ZnoskiLitaraturaSapegin L M Batanika Sistematyka vyshejshyh raslin vuchebny dapamozhnik dlya studentay ustanoy vyshejshaj adukacyi pa biyalagichnyh specyyalnascyah Gomel GDU 2012 337 s ISBN 978 985 439 644 6Gl taksamaBavoyna Gossypium herbaceum