Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Газадынаміка (або газавая дынаміка) - раздзел механікі, які вывучае законы руху газападобнай асяроддзя і яе ўзаемадзеяння з якія рухаюцца ў ёй цвёрдымі целамі. Часцей за сустракаецца пад назвай аэрадынаміка (ад стар.-грэч.: ἀηρ - паветра і δύναμις - сіла), але ўключае ў сябе не толькі аэрадынаміку, але і ўласна газавую дынаміку. Апошняя гістарычна ўзнікла як далейшае развіццё і абагульненне аэрадынамікі, і менавіта таму часта кажуць пра адзіную навуку - аэрагазадынаміку. Як частка фізікі, аэрагазадынаміка цесна звязана з тэрмадынамікай і акустыкай.
Аэрадынаміка
Раздзел гідрааэрамеханікі, у якім вывучаюцца законы руху паветра і сілы, якія ўзнікаюць на паверхні тэл, адносна якіх адбываецца яго рух. У аэрадынаміцы разглядаюць рух з дагукавымі хуткасцямі, г. зн. у нармальных умовах да 340 м/с (1200 км/г).
Прыкладныя задачы аэрадынамікі:
- размеркаванне ціску на паверхні цела;
- вызначэнне сіл і момантаў, якія дзейнічаюць на абцякальныя газам цела;
- размеркаванне хуткасцей у паветраным струмені, які абцякае цела;
- разлік вентыляцыі;
- разлік пнеўматранспарту.
Спецыяльны раздзел аэрадынамікі - аэрадынаміка самалёта - займаецца распрацоўкай метадаў аэрадынамічнага разліку і вызначэннем аэрадынамічных сіл і момантаў, якія дзейнічаюць на самалёт у цэлым і на яго часткі - крыло, фюзеляж, апярэнне і г. д. Да аэрадынаміцы самалёта адносяць: разлік устойлівасці, балансавання самалёта, тэорыю паветраных вінтоў, тэорыю крыла. Пытанні, звязаныя з зменлівым нестацыянарным рэжымам руху лятальных апаратаў, разглядаюцца ў спецыяльным раздзеле - дынаміцы палёту.
Вынікі аэрадынамікі знаходзяць разнастайныя прымянення ў , , аўтамабілебудаванні і ў .
Газавая дынаміка
Газавая дынаміка ўзнікла як далейшае развіццё аэрадынамікі і мае справу з сітуацыямі, у якіх умовы істотна адрозніваюцца ад нармальных.
У адрозненне ад класічнай аэрадынамікі, газавая дынаміка мае справу з такімі задачамі, у якіх сціскальнасць газу становіцца істотным фактарам, якія ўплываюць на яго паводзіны. У першую чаргу, гэта — задачы аб руху газавых патокаў са хуткасцямі, блізкімі або перавышаюць хуткасць гуку ў газе, што прыводзіць да з’яўлення значных перападаў ціску і ўдарных хваль. Іншым прыкладам служаць тыя працэсы ў газавых асяроддзях, якія суправаджаюцца экзатэрмічнымі (гарэнне, выбух) або эндатэрмічныя () хімічнымі рэакцыямі: у гэтых выпадках з-за змены сярэдняй малекулярнай масы газу і працэсаў энергавыдзялення мадэль ідэальнага газу недастасоўная.
Узнікненне газавай дынамікі ставіцца да сярэдзіны і другой палове XIX стагоддзя і звязана з асноватворнымі працамі К. Доплера, Г. Рыма, Э. Маха, У. Дж. Ранкіна і П.-А. Гюгоніё . Бурнае развіццё гэты раздзел механікі перажывае ў XX стагоддзі; сярод многіх імёнаў вучоных, якія ўнеслі значны ўклад у развіццё газавай дынамікі, варта назваць С. А. Чаплыгіна, Дж. Тэйлара, Л. І. Сядова, Я. Б. Зяльдовіча.
Гл. таксама
- Ударная хваля
Зноскі
- Тюлина И. А. История и методология механики. — М.: Изд-во Моск. ун-та, 1979. — 282 с. — С. 235.
Літаратура
- Годунов С. К., Забродин А. В., Иванов М. Я., Крайко А. Н., Прокопов Г. П. Численное решение многомерных задач газовой динамики. — М.: Наука, 1976. — 400 с.
- Дейч М. Е. Техническая газодинамика. — М.: Энергия, 1974.
- Дейч М. Е., Филиппов Г. А. Газодинамика двухфазных сред. — М.: Энергоатомиздат, 1981.
- Дейч М. Е., Зарянкин А. Е. Гидрогазодинамика. — М.: Энергоатомиздат, 1984.
- Киреев В. И., Войновский А. С. Численное моделирование газодинамических течений. — М.: Изд-во МАИ, 1991. — 254 с. — ISBN 5-7035-0148-2.
- Крайко А. Н. Вариационные задачи газовой динамики. — М.: Наука, 1979. — 447 с.
- Мизес Р. Математическая теория течений сжимаемой жидкости. — М.: ИИЛ, 1961. — 588 с.
- Соу С. Гидродинамика многофазных сред. — М.: Мир, 1971.
- Falkovich, G. (2011). Fluid Mechanics, a short course for physicists. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-00575-4.
 | Газадынаміка на Вікісховішчы |
|---|
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaj staronki nyama praveranyh versij hutchej za ysyo yae yakasc ne acenvalasya na adpavednasc standartam Gazadynamika abo gazavaya dynamika razdzel mehaniki yaki vyvuchae zakony ruhu gazapadobnaj asyaroddzya i yae yzaemadzeyannya z yakiya ruhayucca y yoj cvyordymi celami Chascej za sustrakaecca pad nazvaj aeradynamika ad star grech ἀhr pavetra i dynamis sila ale yklyuchae y syabe ne tolki aeradynamiku ale i ylasna gazavuyu dynamiku Aposhnyaya gistarychna yznikla yak dalejshae razviccyo i abagulnenne aeradynamiki i menavita tamu chasta kazhuc pra adzinuyu navuku aeragazadynamiku Yak chastka fiziki aeragazadynamika cesna zvyazana z termadynamikaj i akustykaj Kandensacyya paru y zvyshgukavyh ablascyah z panizhanaj temperaturaj pry kalyagukavam palyoce U zadnyaj chastcy abloki na fatagrafii ne bachnae utvarayucca udarnyya hvali u yakih patok tarmoziccaAeradynamikaRazdzel gidraaeramehaniki u yakim vyvuchayucca zakony ruhu pavetra i sily yakiya yznikayuc na paverhni tel adnosna yakih adbyvaecca yago ruh U aeradynamicy razglyadayuc ruh z dagukavymi hutkascyami g zn u narmalnyh umovah da 340 m s 1200 km g Prykladnyya zadachy aeradynamiki razmerkavanne cisku na paverhni cela vyznachenne sil i momantay yakiya dzejnichayuc na abcyakalnyya gazam cela razmerkavanne hutkascej u pavetranym strumeni yaki abcyakae cela razlik ventylyacyi razlik pneymatranspartu Specyyalny razdzel aeradynamiki aeradynamika samalyota zajmaecca raspracoykaj metaday aeradynamichnaga razliku i vyznachennem aeradynamichnyh sil i momantay yakiya dzejnichayuc na samalyot u celym i na yago chastki krylo fyuzelyazh apyarenne i g d Da aeradynamicy samalyota adnosyac razlik ustojlivasci balansavannya samalyota teoryyu pavetranyh vintoy teoryyu kryla Pytanni zvyazanyya z zmenlivym nestacyyanarnym rezhymam ruhu lyatalnyh aparatay razglyadayucca y specyyalnym razdzele dynamicy palyotu Vyniki aeradynamiki znahodzyac raznastajnyya prymyanennya y aytamabilebudavanni i y Gazavaya dynamikaZasnavalnik aeragidradynamiki Mikalaj Zhukoyski na pashtovaj marcy 1963 Gazavaya dynamika yznikla yak dalejshae razviccyo aeradynamiki i mae spravu z situacyyami u yakih umovy istotna adroznivayucca ad narmalnyh U adroznenne ad klasichnaj aeradynamiki gazavaya dynamika mae spravu z takimi zadachami u yakih sciskalnasc gazu stanovicca istotnym faktaram yakiya yplyvayuc na yago pavodziny U pershuyu chargu geta zadachy ab ruhu gazavyh patokay sa hutkascyami blizkimi abo peravyshayuc hutkasc guku y gaze shto pryvodzic da z yaylennya znachnyh perapaday cisku i ydarnyh hval Inshym prykladam sluzhac tyya pracesy y gazavyh asyaroddzyah yakiya supravadzhayucca ekzatermichnymi garenne vybuh abo endatermichnyya himichnymi reakcyyami u getyh vypadkah z za zmeny syarednyaj malekulyarnaj masy gazu i pracesay energavydzyalennya madel idealnaga gazu nedastasoynaya Uzniknenne gazavaj dynamiki stavicca da syaredziny i drugoj palove XIX stagoddzya i zvyazana z asnovatvornymi pracami K Doplera G Ryma E Maha U Dzh Rankina i P A Gyugoniyo Burnae razviccyo gety razdzel mehaniki perazhyvae y XX stagoddzi syarod mnogih imyonay vuchonyh yakiya ynesli znachny yklad u razviccyo gazavaj dynamiki varta nazvac S A Chaplygina Dzh Tejlara L I Syadova Ya B Zyaldovicha Gl taksamaUdarnaya hvalyaZnoskiTyulina I A Istoriya i metodologiya mehaniki M Izd vo Mosk un ta 1979 282 s S 235 LitaraturaGodunov S K Zabrodin A V Ivanov M Ya Krajko A N Prokopov G P Chislennoe reshenie mnogomernyh zadach gazovoj dinamiki M Nauka 1976 400 s Dejch M E Tehnicheskaya gazodinamika M Energiya 1974 Dejch M E Filippov G A Gazodinamika dvuhfaznyh sred M Energoatomizdat 1981 Dejch M E Zaryankin A E Gidrogazodinamika M Energoatomizdat 1984 Kireev V I Vojnovskij A S Chislennoe modelirovanie gazodinamicheskih techenij M Izd vo MAI 1991 254 s ISBN 5 7035 0148 2 Krajko A N Variacionnye zadachi gazovoj dinamiki M Nauka 1979 447 s Mizes R Matematicheskaya teoriya techenij szhimaemoj zhidkosti M IIL 1961 588 s Sou S Gidrodinamika mnogofaznyh sred M Mir 1971 Falkovich G 2011 Fluid Mechanics a short course for physicists Cambridge University Press ISBN 978 1 107 00575 4 Gazadynamika na Vikishovishchy