Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Дождж — атмасферны ападак, які падае з аблокаў і дасягае зямлі ў выглядзе кропель вады, у сярэднім ад 0,5 мм. Калі дыяметр кропель меншы за 0,5 мм, дождж называюць імжой.
Вялікія кроплі вады (большыя за 8 мм), падаючы, распадаюцца. Кроплі дажджу могуць мець паходжанне з высокіх аблокаў, якія складаюцца з крышталікаў лёду, яны пераўтвараюцца ў кроплі вады ў цяплейшых слаях атмасферы блізка ад зямлі (кроплі могуць быць вялікімі і малымі, у залежнасці ад вільготнасці паветра).
Калі інтэнсіўнасць дажджу не перавышае 25 мм за гадзіну, дождж называюць невялікім дажджом, ад 25 да 75 мм — звычайны дождж, больш за 75 мм — лівень. Дождж з’яўляецца асноўнай крыніцай прэснай вады для большасці рэгіёнаў свету, забяспечваючы спрыяльныя ўмовы для разнастайных экасістэм, а таксама воду для гідраэлектрастанцый і арашэння сельскагаспадарчых культур. Колькасць ападкаў вымяраецца з дапамогай датчыкаў дажджу, а сумарная колькасць ападкаў можа быць ацэненая пры дапамозе пагодных радараў.
прыводзіць да павелічэння колькасці і інтэнсіўнасці ападкаў. Глабальнае пацяпленне таксама выклікае змены ў рэжыме ападкаў у глабальным маштабе, гэтак клімат станвіцца боль вільготным ува ўсходняй частцы Паўночнай Амерыкі і больш сухім у тропіках. Антарктыда з’яўляецца самым сухім кантынентам. Ападкі з’яўляецца адным з асноўных кампанентаў воднага цыклу, і яны нясуць адказнасць за дэпаніраванне найбольш прэснай вады на планеце. Дождж назіраецца і на іншых планетах, і можа складацца з метану, неону і сернай кіслаты, а не толькі з вады.
Фарміраванне
Воданасычэнне паветра
Паветра ўтрымлівае вадзяны пар, а колькасць вады ў дадзенай масе сухога паветра, вядомая як прапорцыі змешвання, вымяраецца ў грамах вады на кілаграм сухога паветра. Колькасць вільгаці ў паветры таксама часта паведамляецца як , што ўяўляе сабой працэнт ад агульнага вадзянога пара паветра, якое можа ўтрымоўвацца пры пэўнай тэмпературы паветра. Колькасць вадзянога пару, які аб’ём паветра можа ўтрымліваць да таго каб стаць насычаным, гэта значыць мець 100 % адноснай вільготнасць, а таксама форма аблокаў (група бачных і малюсенькіх часціц вады і лёду, падвешаны над паверхняй Зямлі) залежаць ад яго тэмпературы. Цёплае паветра можа ўтрымоўваць больш вадзянога пара, чым халодны паветра, перш чым стаць насычаным. Такім чынам, адзін са спосабаў насыціць паветра, гэта астудзіць яго.
Існуюць чатыры асноўных механізмаў для астуджэння паветра: , праводзячае астуджэнне, радыяцыйнае астуджэнне і астуджэнне выпарэннем. Адыябатычнае астуджэнне адбываецца, калі паветра паднімаецца на большую вышыню і пашыраецца. Паветра можа падняцца за кошт канвекцыі, буйнамаштабных атмасферных рухаў, альбо з-за фізічнага бар’ера, як то горы. Праводзячае астуджэнне адбываецца, калі паветра датыкаецца халоднай паверхні, як правіла, калі паветра перамяшчаецца ад адной паверхні да іншай, як то ад паверхні вадкасці вады на халодную зямлю. Радыяцыйнае астуджэнне адбываецца за кошт выпраменьвання інфрачырвонага выпраменьвання, альбо ў эфіры або па паверхні пад ім. Астуджэнне выпарэннем адбываецца, калі вільгаць дадаецца ў паветра за кошт выпарэння, якая прымушае тэмпературу паветра паніжацца, пакуль яно не дасягне насычэння.
Каалісцэнцыя
адбываецца, калі кропелькі вады зліваюцца ў больш буйныя кроплі вады, ці калі кроплі вады замярзаюць у крышталі лёду. Супраціў паветра звычайна можа захоўваць кропелькі вады ў воблаку, таму яны застаюцца нерухомымі. Калі ўзнікае паветра, кропелькі вады сутыкаюцца, вырабляючы вялікія кроплі. Паколькі гэтыя буйныя кроплі вады апускаюцца, зліццё працягваецца, так што кроплі становяцца цяжкімі, і яны ўжо здольныя пераадолець супраціў паветра і таму выпадаюць у выглядзе дажджу. Зьліццё звычайна адбываецца найбольш часта ў аблоках вышэй за пункт замярзання. У аблоках ніжэй пункту замярзання, калі крышталі лёду атрымоўваюць дастатковую масу, яны пачынаюць падаць. Як правіла, гэта патрабуе большай масы, чым маса сумесі, якая складаецца з крышталёў лёду і суседніх кропель вады. Гэты працэс залежыць ад тэмпературы, а пераахалоджаныя кроплі вады існуюць толькі ў аблоках, якія знаходзяцца ніжэй за пункт замярзання. Акрамя таго, з-за вялікай розніцы тэмператураў паміж воблакам і зямлёй, гэтыя крышталі лёду могуць растаць, таму, падаючы, яны становяцца дажджом.
Дажджавыя кроплі маюць памеры ад 0,1 да 9 мм у дыяметры, кроплі вышэйшыя за гэты паказчык, як правіла, распадаюцца. Меншыя кроплі называюццца хмарнымі кроплямі і іхныая форма звычайна сферычная. Калі кропля павялічваецца ў памерах, яе форма становіцца ўсё больш пляскатай. Вельмі буйныя кроплі маюць форму парашутаў. Насуперак распаўсюджанаму меркаванню, форма кропеляк дажджу не падобная на слёзы. Самыя вялікія кроплі дажджу на зямлі былі зафіксаваны ў Бразіліі і на Маршалавых астравах у 2004 годзе, некаторыя з іх даходзілі да памеру ў 10 мм.
Зноскі
- Steve Kempler (2009). «Parameter information page». NASA Goddard Space Flight Center.
- Mark Stoelinga (2005-09-12). Atmospheric Thermodynamics Архівавана 2 чэрвеня 2010.. University of Washington. p.80.
- Glossary of Meteorology (June 2000). «Relative Humidity». American Meteorological Society.
- Glossary of Meteorology (2009). «Adiabatic Process». American Meteorological Society.
- TE Technology, Inc (2009). «Peltier Cold Plate».
- Glossary of Meteorology (2009). «Radiational cooling». American Meteorological Society.
- Robert Fovell (2004). «Approaches to saturation» Архівавана 25 лютага 2009.. University of California in Los Angelese.
- Paul Sirvatka (2003). «Cloud Physics: Collision/Coalescence; The Bergeron Process». College of DuPage.
- Alistair B. Fraser (2003-01-15). «Bad Meteorology: Raindrops are shaped like teardrops». Pennsylvania State University.
- United States Geological Survey (2009). «Are raindrops tear shaped?» Архівавана 14 лістапада 2013.. United States Department of the Interior.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дождж- Што такое аблокі і чаму ідзе дождж. (англ.)
- Як ствараецца дождж. BBC (англ.)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Dozhdzh atmasferny apadak yaki padae z ablokay i dasyagae zyamli y vyglyadze kropel vady u syarednim ad 0 5 mm Kali dyyametr kropel menshy za 0 5 mm dozhdzh nazyvayuc imzhoj Dozhdzh Vyalikiya kropli vady bolshyya za 8 mm padayuchy raspadayucca Kropli dazhdzhu moguc mec pahodzhanne z vysokih ablokay yakiya skladayucca z kryshtalikay lyodu yany peraytvarayucca y kropli vady y cyaplejshyh slayah atmasfery blizka ad zyamli kropli moguc byc vyalikimi i malymi u zalezhnasci ad vilgotnasci pavetra Kali intensiynasc dazhdzhu ne peravyshae 25 mm za gadzinu dozhdzh nazyvayuc nevyalikim dazhdzhom ad 25 da 75 mm zvychajny dozhdzh bolsh za 75 mm liven Dozhdzh z yaylyaecca asnoynaj krynicaj presnaj vady dlya bolshasci regiyonay svetu zabyaspechvayuchy spryyalnyya ymovy dlya raznastajnyh ekasistem a taksama vodu dlya gidraelektrastancyj i arashennya selskagaspadarchyh kultur Kolkasc apadkay vymyaraecca z dapamogaj datchykay dazhdzhu a sumarnaya kolkasc apadkay mozha byc acenenaya pry dapamoze pagodnyh radaray pryvodzic da pavelichennya kolkasci i intensiynasci apadkay Glabalnae pacyaplenne taksama vyklikae zmeny y rezhyme apadkay u glabalnym mashtabe getak klimat stanvicca bol vilgotnym uva yshodnyaj chastcy Paynochnaj Ameryki i bolsh suhim u tropikah Antarktyda z yaylyaecca samym suhim kantynentam Apadki z yaylyaecca adnym z asnoynyh kampanentay vodnaga cyklu i yany nyasuc adkaznasc za depaniravanne najbolsh presnaj vady na planece Dozhdzh naziraecca i na inshyh planetah i mozha skladacca z metanu neonu i sernaj kislaty a ne tolki z vady FarmiravanneVodanasychenne pavetra Pavetra ytrymlivae vadzyany par a kolkasc vady y dadzenaj mase suhoga pavetra vyadomaya yak praporcyi zmeshvannya vymyaraecca y gramah vady na kilagram suhoga pavetra Kolkasc vilgaci y pavetry taksama chasta pavedamlyaecca yak shto yyaylyae saboj pracent ad agulnaga vadzyanoga para pavetra yakoe mozha ytrymoyvacca pry peynaj temperatury pavetra Kolkasc vadzyanoga paru yaki ab yom pavetra mozha ytrymlivac da tago kab stac nasychanym geta znachyc mec 100 adnosnaj vilgotnasc a taksama forma ablokay grupa bachnyh i malyusenkih chascic vady i lyodu padveshany nad paverhnyaj Zyamli zalezhac ad yago temperatury Cyoplae pavetra mozha ytrymoyvac bolsh vadzyanoga para chym halodny pavetra persh chym stac nasychanym Takim chynam adzin sa sposabay nasycic pavetra geta astudzic yago Isnuyuc chatyry asnoynyh mehanizmay dlya astudzhennya pavetra pravodzyachae astudzhenne radyyacyjnae astudzhenne i astudzhenne vyparennem Adyyabatychnae astudzhenne adbyvaecca kali pavetra padnimaecca na bolshuyu vyshynyu i pashyraecca Pavetra mozha padnyacca za kosht kanvekcyi bujnamashtabnyh atmasfernyh ruhay albo z za fizichnaga bar era yak to gory Pravodzyachae astudzhenne adbyvaecca kali pavetra datykaecca halodnaj paverhni yak pravila kali pavetra peramyashchaecca ad adnoj paverhni da inshaj yak to ad paverhni vadkasci vady na halodnuyu zyamlyu Radyyacyjnae astudzhenne adbyvaecca za kosht vypramenvannya infrachyrvonaga vypramenvannya albo y efiry abo pa paverhni pad im Astudzhenne vyparennem adbyvaecca kali vilgac dadaecca y pavetra za kosht vyparennya yakaya prymushae temperaturu pavetra panizhacca pakul yano ne dasyagne nasychennya Kaaliscencyya Typy dazhdzhavyh kropel adbyvaecca kali kropelki vady zlivayucca y bolsh bujnyya kropli vady ci kali kropli vady zamyarzayuc u kryshtali lyodu Supraciy pavetra zvychajna mozha zahoyvac kropelki vady y voblaku tamu yany zastayucca neruhomymi Kali yznikae pavetra kropelki vady sutykayucca vyrablyayuchy vyalikiya kropli Pakolki getyya bujnyya kropli vady apuskayucca zliccyo pracyagvaecca tak shto kropli stanovyacca cyazhkimi i yany yzho zdolnyya peraadolec supraciy pavetra i tamu vypadayuc u vyglyadze dazhdzhu Zliccyo zvychajna adbyvaecca najbolsh chasta y ablokah vyshej za punkt zamyarzannya U ablokah nizhej punktu zamyarzannya kali kryshtali lyodu atrymoyvayuc dastatkovuyu masu yany pachynayuc padac Yak pravila geta patrabue bolshaj masy chym masa sumesi yakaya skladaecca z kryshtalyoy lyodu i susednih kropel vady Gety praces zalezhyc ad temperatury a peraahalodzhanyya kropli vady isnuyuc tolki y ablokah yakiya znahodzyacca nizhej za punkt zamyarzannya Akramya tago z za vyalikaj roznicy temperaturay pamizh voblakam i zyamlyoj getyya kryshtali lyodu moguc rastac tamu padayuchy yany stanovyacca dazhdzhom Dazhdzhavyya kropli mayuc pamery ad 0 1 da 9 mm u dyyametry kropli vyshejshyya za gety pakazchyk yak pravila raspadayucca Menshyya kropli nazyvayuccca hmarnymi kroplyami i ihnyaya forma zvychajna sferychnaya Kali kroplya pavyalichvaecca y pamerah yae forma stanovicca ysyo bolsh plyaskataj Velmi bujnyya kropli mayuc formu parashutay Nasuperak raspaysyudzhanamu merkavannyu forma kropelyak dazhdzhu ne padobnaya na slyozy Samyya vyalikiya kropli dazhdzhu na zyamli byli zafiksavany y Brazilii i na Marshalavyh astravah u 2004 godze nekatoryya z ih dahodzili da pameru y 10 mm ZnoskiSteve Kempler 2009 Parameter information page NASA Goddard Space Flight Center Mark Stoelinga 2005 09 12 Atmospheric Thermodynamics Arhivavana 2 chervenya 2010 University of Washington p 80 Glossary of Meteorology June 2000 Relative Humidity American Meteorological Society Glossary of Meteorology 2009 Adiabatic Process American Meteorological Society TE Technology Inc 2009 Peltier Cold Plate Glossary of Meteorology 2009 Radiational cooling American Meteorological Society Robert Fovell 2004 Approaches to saturation Arhivavana 25 lyutaga 2009 University of California in Los Angelese Paul Sirvatka 2003 Cloud Physics Collision Coalescence The Bergeron Process College of DuPage Alistair B Fraser 2003 01 15 Bad Meteorology Raindrops are shaped like teardrops Pennsylvania State University United States Geological Survey 2009 Are raindrops tear shaped Arhivavana 14 listapada 2013 United States Department of the Interior SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Dozhdzh Shto takoe abloki i chamu idze dozhdzh angl Yak stvaraecca dozhdzh BBC angl