Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Камітэ́т дзяржа́ўнай бя́спекі СССР (КДБ СССР) — дзяржаўны орган, які выконваў задачы абароны канстытуцыйнага парадку СССР.
| Камітэт дзяржаўнай бяспекі СССР | |
|---|---|
| руск.: Комитет Государственной Безопасности | |
| Краіна |
|
| Створана | 12 сакавіка 1954 |
| Распушчана (ператворана) | 3 снежня 1991 |
| Юрысдыкцыя | СССР |
| Штаб-кватэра |
|
| Сярэдняя колькасць |
|
| Папярэднік | Міністэрства дзяржаўнай бяспекі СССР[d] |
| Пераемнік | Inter-republican Security Service of the USSR[d], Central Intelligence Service of the USSR[d], State Border Protection Committee of USSR[d], KGB of RSFSR[d], Камітэт дзяржаўнай бяспекі Беларускай ССР, Служба бяспекі Украіны, Камітэт дзяржаўнай бяспекі Рэспублікі Беларусь і Камітэт нацыянальнай бяспекі Рэспублікі Казахстан |
| Кіраўніцтва | |
| Кіраўнік | Іван Аляксандравіч Сяроў, Уладзімір Яфімавіч Сямічастны, Юрый Уладзіміравіч Андропаў, Віталь Васільевіч Федарчук, Аляксандр Мікалаевіч Шалепін, Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў, Уладзімір Аляксандравіч Кручкоў, Вадзім Віктаравіч Бакацін і Chairman of the KGB[d] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Гісторыя
Назва арганізацыі з цягам часу неаднаразова мянялася. 20 снежня 1917 года бальшавіцкі ўрад Расіі ўтварыў Усерасійскую надзвычайную камісію (УНК — па-рас. ВЧК). Першы старшыня — Фелікс Дзяржынскі. Агульнапрынятая назва супрацоўнікаў — чэкісты.
6 лютага 1922 года Усерасійскі цэнтральны выканаўчы камітэт (УЦВК) прыняў пастанову аб скасаванні УНК і ўтварэнні Дзяржаўнай палітычнай управы (ДПУ) РСФСР. 2 лістапада 1923 года прэзідыум ЦВК СССР стварыў Аб’яднаную ДПУ пры ўрадзе СССР.
10 ліпеня 1934 года пастановай ЦВК СССР быў створаны Народны камісарыят унутраных спраў СССР, у склад якога ўвайшло АДПУ СССР, ператворанае ў Галоўнае ўпраўленне дзяржаўнай бяспекі (ГУДБ) НКУС СССР.
1 сакавіка 1941 года НКУС СССР быў падзелены на два самастойныя органы: НКУС СССР і Народны камісарыят дзяржаўнай бяспекі (НКДБ) СССР. У ліпені 1941 года НКДБ СССР і НКУС СССР ізноў былі злітыя ў адзіны наркамат — НКУС СССР. У красавіку 1943 года быў зноў утвораны Наркамат дзяржаўнай бяспекі СССР.
15 сакавіка 1946 года НКДБ ператварылі ў Міністэрства (МДБ). 7 сакавіка 1953 года МДБ было аб’яднана з Міністэрствам ўнутраных спраў (МУС) СССР.
13 сакавіка 1954 года з МУС СССР выдзелены органы дзяржаўнай бяспекі і створаны Камітэт дзяржаўнай бяспекі (КДБ) пры Савеце Міністраў СССР (з 1978 года — КДБ СССР).
22 кастрычніка 1991 года шляхам падзелу КДБ СССР была створана Міжрэспубліканская служба бяспекі (МСБ) асноўнай функцыяй якой з’яўлялася каардынацыя работы рэспубліканскіх службаў бяспекі і правядзення ўзгодненай з імі контрвыведніцкай дзейнасці.
Устанаўлівалася, што МСБ з’яўляецца асноўным правапераемнікам КДБ СССР на матэрыяльна-тэхнічную базу і маёмасць. З паўнамоцтваў КДБ у падпарадкаванні МСБ заставаліся: контрвыведка (у тым ліку і ваенная), аператыўна-вышуковая праца, выраб апертэхнікі, інфармацыйна-аналітычная праца, падрыхтоўка кадраў. Аднак, большая частка паўнамоцтваў КДБ СССР адышла да службаў бяспекі саюзных рэспублік, МСБ паступова заставалася толькі каардынатарам дзейнасці рэспубліканскіх спецслужбаў.
19 снежня 1991 года Міжрэспубліканская служба бяспекі была скасавана.
Кіраўніцтва
Старшыні КДБ СССР
- (13 сакавіка 1954 — 8 снежня 1958), генерал-палкоўнік, з 8 жніўня 1955 года — генерал арміі
- (25 снежня 1958 — 13 лістапада 1961)
- (13 лістапада 1961 — 18 мая 196]), з 9 снежня 1963 года — генерал-палкоўнік
- Юрый Андропаў (18 мая 1967 — 26 мая 1982), з 17 снежня 1973 — генерал-палкоўнік, з 10 верасня 1976 — генерал арміі
- (26 мая — 17 снежня 1982), генерал-палкоўнік
- Віктар Міхайлавіч Чэбрыкаў (17 снежня 1982 — 1 кастрычніка 1988), генерал-палкоўнік, з 4 лістапада 1983 — генерал арміі
- Уладзімір Аляксандравіч Кручкоў (1 кастрычніка 1988 — 21 жніўня 1991), генерал арміі
- Вадзім Бакацін (23 жніўня — 22 кастрычніка 1991), генерал-лейтэнант
Зноскі
- Аб зацвярджэнні часовага палаження аб МСБ
Літаратура
- История России. XX век: в 2-х т. / отв.ред. А. Б. Зубов. — Москва : АСТ, 2009. — Т. I. 1894—1939 гг. — 1024 с.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Kamite t dzyarzha ynaj bya speki SSSR KDB SSSR dzyarzhayny organ yaki vykonvay zadachy abarony kanstytucyjnaga paradku SSSR Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki SSSRrusk Komitet Gosudarstvennoj BezopasnostiKraina SSSRStvorana 12 sakavika 1954Raspushchana peratvorana 3 snezhnya 1991Yurysdykcyya SSSRShtab kvatera Lubyanka Building d MaskvaLubyanskaya ploshchaSyarednyaya kolkasc 480 000 chal 1991 Papyarednik Ministerstva dzyarzhaynaj byaspeki SSSR d Peraemnik Inter republican Security Service of the USSR d Central Intelligence Service of the USSR d State Border Protection Committee of USSR d KGB of RSFSR d Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Belaruskaj SSR Sluzhba byaspeki Ukrainy Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki Respubliki Belarus i Kamitet nacyyanalnaj byaspeki Respubliki KazahstanKiraynictvaKiraynik Ivan Alyaksandravich Syaroy Uladzimir Yafimavich Syamichastny Yuryj Uladzimiravich Andropay Vital Vasilevich Fedarchuk Alyaksandr Mikalaevich Shalepin Viktar Mihajlavich Chebrykay Uladzimir Alyaksandravich Kruchkoy Vadzim Viktaravich Bakacin i Chairman of the KGB d Medyyafajly na VikishovishchyGistoryyaNazva arganizacyi z cyagam chasu neadnarazova myanyalasya 20 snezhnya 1917 goda balshavicki yrad Rasii ytvaryy Userasijskuyu nadzvychajnuyu kamisiyu UNK pa ras VChK Pershy starshynya Feliks Dzyarzhynski Agulnaprynyataya nazva supracoynikay chekisty 6 lyutaga 1922 goda Userasijski centralny vykanaychy kamitet UCVK prynyay pastanovu ab skasavanni UNK i ytvarenni Dzyarzhaynaj palitychnaj upravy DPU RSFSR 2 listapada 1923 goda prezidyum CVK SSSR stvaryy Ab yadnanuyu DPU pry yradze SSSR 10 lipenya 1934 goda pastanovaj CVK SSSR byy stvorany Narodny kamisaryyat unutranyh spray SSSR u sklad yakoga yvajshlo ADPU SSSR peratvoranae y Galoynae ypraylenne dzyarzhaynaj byaspeki GUDB NKUS SSSR 1 sakavika 1941 goda NKUS SSSR byy padzeleny na dva samastojnyya organy NKUS SSSR i Narodny kamisaryyat dzyarzhaynaj byaspeki NKDB SSSR U lipeni 1941 goda NKDB SSSR i NKUS SSSR iznoy byli zlityya y adziny narkamat NKUS SSSR U krasaviku 1943 goda byy znoy utvorany Narkamat dzyarzhaynaj byaspeki SSSR 15 sakavika 1946 goda NKDB peratvaryli y Ministerstva MDB 7 sakavika 1953 goda MDB bylo ab yadnana z Ministerstvam ynutranyh spray MUS SSSR 13 sakavika 1954 goda z MUS SSSR vydzeleny organy dzyarzhaynaj byaspeki i stvorany Kamitet dzyarzhaynaj byaspeki KDB pry Savece Ministray SSSR z 1978 goda KDB SSSR 22 kastrychnika 1991 goda shlyaham padzelu KDB SSSR byla stvorana Mizhrespublikanskaya sluzhba byaspeki MSB asnoynaj funkcyyaj yakoj z yaylyalasya kaardynacyya raboty respublikanskih sluzhbay byaspeki i pravyadzennya yzgodnenaj z imi kontrvyvednickaj dzejnasci Ustanaylivalasya shto MSB z yaylyaecca asnoynym pravaperaemnikam KDB SSSR na materyyalna tehnichnuyu bazu i mayomasc Z paynamoctvay KDB u padparadkavanni MSB zastavalisya kontrvyvedka u tym liku i vaennaya aperatyyna vyshukovaya praca vyrab apertehniki infarmacyjna analitychnaya praca padryhtoyka kadray Adnak bolshaya chastka paynamoctvay KDB SSSR adyshla da sluzhbay byaspeki sayuznyh respublik MSB pastupova zastavalasya tolki kaardynataram dzejnasci respublikanskih specsluzhbay 19 snezhnya 1991 goda Mizhrespublikanskaya sluzhba byaspeki byla skasavana KiraynictvaStarshyni KDB SSSR 13 sakavika 1954 8 snezhnya 1958 general palkoynik z 8 zhniynya 1955 goda general armii 25 snezhnya 1958 13 listapada 1961 13 listapada 1961 18 maya 196 z 9 snezhnya 1963 goda general palkoynik Yuryj Andropay 18 maya 1967 26 maya 1982 z 17 snezhnya 1973 general palkoynik z 10 verasnya 1976 general armii 26 maya 17 snezhnya 1982 general palkoynik Viktar Mihajlavich Chebrykay 17 snezhnya 1982 1 kastrychnika 1988 general palkoynik z 4 listapada 1983 general armii Uladzimir Alyaksandravich Kruchkoy 1 kastrychnika 1988 21 zhniynya 1991 general armii Vadzim Bakacin 23 zhniynya 22 kastrychnika 1991 general lejtenantZnoskiAb zacvyardzhenni chasovaga palazhennya ab MSBLitaraturaIstoriya Rossii XX vek v 2 h t otv red A B Zubov Moskva AST 2009 T I 1894 1939 gg 1024 s