Azərbaycanca
Türkçe
Акіянічнае дно — паверхня літасферных пліт, якая пакрыта водамі сусветнага акіяна.
Рэльеф дна
Падводны рэльеф не менш разнастайны, чым рэльеф мацерыкоў. Тут ёсць хрыбты, расколіны і даліны. Асноўныя часткі дна — падводная ўскраіна мацерыка, ложа акіяна, глыбакаводныя жолабы і сярэдзінна-акіянічныя хрыбты.
Падводная ўскраіна мацерыка складаецца з шэльфа (водмелі), мацерыковага схілу і мацерыковага падножжа. Шэльф апярэзвае кантынентальную сушу. Ён уяўляе з сябе падводную раўніну з невялікім нахілам, у якой ёсць скальныя ўтварэнні. Глыбіня шэльфа ў сярэднім каля 130 метраў. Аднак, на берагах, схільных да абледзянення, у шэльфе за кошт руху леднікоў ўтвараюцца паглыбленні: западзіны і адгор’і (лагчыны). Падобныя паглыбленні ёсць ля берагоў штату Мэн, уздоўж берагавой лініі Нарвегіі, Аляскі, у паўднёвай частцы берага Чылі, у заліве Святога Лаўрэнція.
На фарміраванне рэльефу шэльфа істотны ўплыў аказала сусветнае абледзяненне. У гэтую эпоху на сушы ўтварыліся ледзяныя масы, а ўзровень акіяна панізіўся. Такім чынам у цяперашніх участках шэльфа ўтварыліся дэльты рэк — асаблівасці рэльефу, якія захаваліся пасля таго, як шэльф зноў пакрыўся вадой. Таксама ў ледніковы перыяд на межах мацерыкоў ўтварыліся абразійныя платформы. На ўчастках шэльфа, што былі сушай ў ледавіковую эпоху, археолагі знаходзяць прадметы чалавечага побыту і косткі мамантаў.
Мяжа паміж шэльфам і мацерыковым схілам (броўка), як правіла, выразная. Вугал нахілу мацерыковага схілу ў сярэднім роўны 4 °. Аднак, у некаторых месцах схіл можа быць вельмі стромкім. Схіл звычайна мае ступеністы профіль, ва ўступы чаргуюцца з гарызантальнымі прыступкамі. Мацерыковы схіл, як правіла, перасечаны падводнымі каньёнамі. Каньёны маюць глыбіню 300 м і больш. Самы глыбокі каньён — Вялікі Багамскі. Яго глыбіня 5 км. Мяркуюць, што ступеністы профіль схілу і падводныя каньёны ўтварыліся ў выніку тэктанічнага руху.
Мацерыковае падножжа, якое займае прамежкавае становішча паміж мацерыковым схілам і ложам акіяна, мае ўзгорысты рэльеф. Глыбіня падножжа ад 3,5 км. У ім ёсць навалы асадкавых парод, утвораныя муцьевымі патокамі і апоўзнямі.
Літаратура
- Марское дно // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 10. Мінск, 2000. С. 137
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Akiyanichnae dno paverhnya litasfernyh plit yakaya pakryta vodami susvetnaga akiyana Grafik yaki pakazvae vaganni glybin akiyanaRelef dnaPadvodny relef ne mensh raznastajny chym relef macerykoy Tut yosc hrybty raskoliny i daliny Asnoynyya chastki dna padvodnaya yskraina maceryka lozha akiyana glybakavodnyya zholaby i syaredzinna akiyanichnyya hrybty Padvodnaya yskraina maceryka skladaecca z shelfa vodmeli macerykovaga shilu i macerykovaga padnozhzha Shelf apyarezvae kantynentalnuyu sushu Yon uyaylyae z syabe padvodnuyu rayninu z nevyalikim nahilam u yakoj yosc skalnyya ytvarenni Glybinya shelfa y syarednim kalya 130 metray Adnak na beragah shilnyh da abledzyanennya u shelfe za kosht ruhu lednikoy ytvarayucca paglyblenni zapadziny i adgor i lagchyny Padobnyya paglyblenni yosc lya beragoy shtatu Men uzdoyzh beragavoj linii Narvegii Alyaski u paydnyovaj chastcy beraga Chyli u zalive Svyatoga Layrenciya Na farmiravanne relefu shelfa istotny yplyy akazala susvetnae abledzyanenne U getuyu epohu na sushy ytvarylisya ledzyanyya masy a yzroven akiyana paniziysya Takim chynam u cyaperashnih uchastkah shelfa ytvarylisya delty rek asablivasci relefu yakiya zahavalisya paslya tago yak shelf znoy pakryysya vadoj Taksama y lednikovy peryyad na mezhah macerykoy ytvarylisya abrazijnyya platformy Na ychastkah shelfa shto byli sushaj y ledavikovuyu epohu arheolagi znahodzyac pradmety chalavechaga pobytu i kostki mamantay Myazha pamizh shelfam i macerykovym shilam broyka yak pravila vyraznaya Vugal nahilu macerykovaga shilu y syarednim royny 4 Adnak u nekatoryh mescah shil mozha byc velmi stromkim Shil zvychajna mae stupenisty profil va ystupy charguyucca z garyzantalnymi prystupkami Macerykovy shil yak pravila perasechany padvodnymi kanyonami Kanyony mayuc glybinyu 300 m i bolsh Samy glyboki kanyon Vyaliki Bagamski Yago glybinya 5 km Myarkuyuc shto stupenisty profil shilu i padvodnyya kanyony ytvarylisya y vyniku tektanichnaga ruhu Macerykovae padnozhzha yakoe zajmae pramezhkavae stanovishcha pamizh macerykovym shilam i lozham akiyana mae yzgorysty relef Glybinya padnozhzha ad 3 5 km U im yosc navaly asadkavyh parod utvoranyya mucevymi patokami i apoyznyami LitaraturaMarskoe dno Belaruskaya encyklapedyya U 18 t T 10 Minsk 2000 S 137