Azərbaycanca
Türkçe
Праметэ́й (стар.-грэч.: Προμηθεύς, скарочана) — у старажытнагрэчаскай міфалогіітытан, абаронца людзей ад дэспатызму багоў. Ён хацеў, каб багі не перашкаджалі людзям жыць уласным жыццём. Сын Япета і Клімены (па Апаладору, ). Па Эсхілу, сын Феміды-Геі. Па Эўфарыёну, сын Геры і тытана Эўрымедонта. Яго жонка Гесіёна.
| Праметэй | |
|---|---|
| стар.-грэч.: Προμηθεύς | |
 | |
| Міфалогія | старажытнагрэчаская міфалогія |
| Пол | мужчынскі пол |
| Бацька | Япет |
| Маці | Клімена |
| Браты і сёстры | Эпіметэй, Menoetius[d] і Атлант[d] |
| Жонка | Pronoia[d], Celaeno[d], Аксіётыя[d] і Клімена |
| Дзеці | Дэўкаліён[d], Thebe[d], Chimaereus[d], Lycus[d], Aidos[d] і Элін |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Імя тытана «Праметэй» азначае «думаючы спярша», «той, які прадбачвае» (у процілежнасць імені яго брата Эпіметэя, «думаючага пасля») і з'яўляецца вытворным ад індаеўрапейскага корня me-dh-, men-dh-, «разважаць», «пазнаваць».
Паводле міфаў, Праметэй стварыў з зямлі і вады людзей, навучыў іх будаваць жыллё, вадзіць караблі, таксама астраноміі, медыцыне, пісьму. Выкраў з Алімпа і прынёс людзям агонь, за што раззлаваны Зеўс загадаў прыкаваць Праметэя да скалы на Каўказе. Кожны дзень на працягу тысячагоддзяў да Праметэя прылятаў арол і дзёўб яго печань, якая за ноч адрастала. Стогны Праметэя чулі арганаўты ў час свайго падарожжа. Нарэшце з дазволу Зеўса Геракл забіў арла і вызваліў Праметэя. У старажытных Афінах культ Праметэя шанавалі адначасова з культамі Гефеста і Афіны. Існавала свята ў яго гонар — праметэі — бег з факеламі.
Вобраз Праметэя — адзін з найбольш значных у сусветнай літаратуры (П. Кальдэрон, Эсхіл, І. В. Гётэ, П. Б. Шэлі, Дж. Байран, Ф. Кафка і інш.), яму прысвечаны творы выяўленчага мастацтва (, П. П. Рубенс, Я. Іорданс і інш.) і музыкі (Л. ван Бетховен, А. Скрабін і інш.).
Гл. таксама
- Абрскіл
Зноскі
- Любкер Ф. Prometheus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1109–1110.
- Любкер Ф. Atlas (ii) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 181–182.
- Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.337-340, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.3. С.155-157 (руск.)
- Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 2, 3 далее (руск.)
- Эсхіл. Прыкуты Праметэй 18, 209
- Евстафий. Комментарий к «Илиаде» Гомера XIV 294 // Вестник древней истории. 1947. № 1. С.290 (руск.)
- Эсхіл. Прыкуты Праметэй 560
- Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.337-340 (руск.)
Літаратура
- Праметэй // БЭ ў 18 т. Т. 12. — Мн., 2001. ISBN 985-11-0198-2
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Праметэй
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Pramete j star grech Promh8eys skarochana u starazhytnagrechaskaj mifalogiitytan abaronca lyudzej ad despatyzmu bagoy Yon hacey kab bagi ne perashkadzhali lyudzyam zhyc ulasnym zhyccyom Syn Yapeta i Klimeny pa Apaladoru Pa Eshilu syn Femidy Gei Pa Eyfaryyonu syn Gery i tytana Eyrymedonta Yago zhonka Gesiyona Prametejstar grech Promh8eysMifalogiya starazhytnagrechaskaya mifalogiyaPol muzhchynski polBacka YapetMaci KlimenaBraty i syostry Epimetej Menoetius d i Atlant d Zhonka Pronoia d Celaeno d Aksiyotyya d i KlimenaDzeci Deykaliyon d Thebe d Chimaereus d Lycus d Aidos d i Elin Medyyafajly na VikishovishchyU panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Prametej znachenni Muki Prameteya Rubens 1611 12 Imya tytana Prametej aznachae dumayuchy spyarsha toj yaki pradbachvae u procilezhnasc imeni yago brata Epimeteya dumayuchaga paslya i z yaylyaecca vytvornym ad indaeyrapejskaga kornya me dh men dh razvazhac paznavac Pavodle mifay Prametej stvaryy z zyamli i vady lyudzej navuchyy ih budavac zhyllyo vadzic karabli taksama astranomii medycyne pismu Vykray z Alimpa i prynyos lyudzyam agon za shto razzlavany Zeys zagaday prykavac Prameteya da skaly na Kaykaze Kozhny dzen na pracyagu tysyachagoddzyay da Prameteya prylyatay arol i dzyoyb yago pechan yakaya za noch adrastala Stogny Prameteya chuli arganayty y chas svajgo padarozhzha Nareshce z dazvolu Zeysa Gerakl zabiy arla i vyzvaliy Prameteya U starazhytnyh Afinah kult Prameteya shanavali adnachasova z kultami Gefesta i Afiny Isnavala svyata y yago gonar prametei beg z fakelami Vobraz Prameteya adzin z najbolsh znachnyh u susvetnaj litaratury P Kalderon Eshil I V Gyote P B Sheli Dzh Bajran F Kafka i insh yamu prysvechany tvory vyyaylenchaga mastactva P P Rubens Ya Iordans i insh i muzyki L van Bethoven A Skrabin i insh Gl taksamaAbrskilZnoskiLyubker F Prometheus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1109 1110 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45202630 gt lt a gt Lyubker F Atlas ii Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 181 182 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45275834 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt Mify narodov mira M 1991 92 V 2 t T 2 S 337 340 Lyubker F Realnyj slovar klassicheskih drevnostej M 2001 V 3 t T 3 S 155 157 rusk Psevdo Apollodor Mifologicheskaya biblioteka I 2 3 dalee rusk Eshil Prykuty Prametej 18 209 Evstafij Kommentarij k Iliade Gomera XIV 294 Vestnik drevnej istorii 1947 1 S 290 rusk Eshil Prykuty Prametej 560 Mify narodov mira M 1991 92 V 2 t T 2 S 337 340 rusk LitaraturaPrametej BE y 18 t T 12 Mn 2001 ISBN 985 11 0198 2SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Prametej