Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Род (лац.: genus, мн. л. genera, ад стар.-грэч.: γένος) — адзін з асноўных рангаў іерархічнай класіфікацыі ў біялагічнай сістэматыцы.
Род аб’ядноўвае роднасныя віды жывёл або раслін. Больш агульная ступень сістэматыкі — трыба і сямейства.
Напрыклад, род матылькоў () — адзін з многіх родаў сямейства бялянак (Pieridae). У сваю чаргу, род () складаецца з мноства відаў, адзін з іх — Капусніца, або Бялянка капусная (Pieris brassicae).
Па колькасці відаў, якія ў яго ўваходзяць, род можа быць:
- політыпным — якія змяшчае вялікую колькасць відаў,
- алігатыпным — якія змяшчае невялікую колькасць відаў,
- монатыпным — якія змяшчае адзін від.
Навуковая назва роду
Навуковая назва роду ўнінаміяльная, то-бок складаецца з аднаго слова. Кодэксы біялагічнай наменклатуры патрабуюць, каб слова было па форме лацінскім, то-бок напісана літарамі лацінскага алфавіту і падпарадкоўвалася правілам лацінскай граматыкі. Назва роду разглядаецца як назоўнік адзіночнага ліку і пішацца з вялікай літары. Іншых абмежаванняў няма, таму назвай роду можа быць як слова, запазычанае з класічнай лаціны (напрыклад, назва роду ліс — Vulpes), так і лацінізаванае слова з кожнай мовы (найчасцей са старажытнагрэчаскай). Нярэдка назвай роду ёсць слова ўтворанае ад прозвішча або імя (напрыклад, назва роду кветкавых раслін Linnaea — ад аднаго з варыянтаў прозвішча Карла Лінея, Linnaeus).
Ад асновы радавой назвы ўтвараюцца назвы таксонаў групы сямейства (трыбы, сямейства і вытворныя ад іх рангі).
Утварэнне і ўжыванне родавых назваў вызначаны правіламі, зафіксаванымі ў міжнародных кодэксах батанічнай і заалагічнай наменклатуры і падобных ім кодэксах наменклатуры бактэрый і вірусаў.
Межы дзеяння кодэксаў склаліся гістарычна і не адлюстроўваюць сучасных уяўленняў пра класіфікацыю. Напрыклад, назвы грыбоў і лішайнікаў рэгулюе кодэкс батанічнай наменклатуры, хоць грыбы і лішайнікі цяпер не ўваходзяць у склад таксону Расліны.
Гібрыдны род
Гібрыдны род — умоўнае назва, якое пазначае сукупнасць гібрыдаў, якія адносяцца да двух родаў (часам да большай колькасці родаў).
Назвы гібрыдных родаў павінны пачынацца са знака × (знака множання, знака гібрыднага паходжання). Гэтыя назвы могуць утварацца двума спосабамі:
- у выглядзе сціснутай формулы; напрыклад, ×Amarine [= Amaryllis × Nerine]
- ад лацінізаваных прозвішч або імёнаў праз дадаванне да іх -ara; напрыклад, ×Vuylstekeara [= Cochlioda × Miltonia × Odontoglossum]
Аманімія
У межах юрысдыкцыі кожнага з біялагічных наменклатурных кодэксаў родавыя назвы не павінны паўтарацца (быць амонімамі). Гэта значыць, што назвы двух розных родаў раслін не могуць быць аднолькавымі, як і назвы двух розных родаў жывёл (але назва роду расліны і назва роду жывёлы могуць супадаць — і такіх супадзенняў налічваецца некалькі дзясяткаў).
Пры выяўленні таксанамічных амонімаў прымаюць меры да іх ліквідацыі, сутнасць якіх у тым, што сапраўднай назвай прызнаецца старэйшы амонім (той, які апублікаваны раней), а малодшыя амонімы замяняюць.
Літаратура
- Джеффри, Чарлз. Биологическая номенклатура: Пер. с англ. — М.: Мир, 1980. — С. 16, 17, 25.
- Марков А. В. Возвращение Чёрной Королевы, или закон роста средней продолжительности существования родов в процессе эволюции Архівавана 14 кастрычніка 2012. // Журнал общей биологии, 2000, 61/4: 357—370.
- Сытин А. К. О категории рода в ботанике XVIII века: Линней и его оппоненты // Труды зоологического института РАН. Приложение №1. — 2009. — С. 79—86.
Спасылкі
- International codes of Botanical Nomenclature: Saint-Louis Code, 2000 Архівавана 12 снежня 2002., Vienna Code, 2006(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- International Code of the Zoological Nomenclature (4-е выданне, 2000) Архівавана 22 жніўня 2006.(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- International Code of Nomenclature of Бактэрыі (1990)(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
- The International Code of Virus and Classification Nomenclature (2002) Архівавана 16 верасня 2011.(англ.) Праверана 18 жніўня 2008 г.
Гл. таксама
- Бінамінальная наменклатура
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Rod lac genus mn l genera ad star grech genos adzin z asnoynyh rangay ierarhichnaj klasifikacyi y biyalagichnaj sistematycy The various levels of the scientific classification system Ierarhiya biyalagichnaj sistematyki vasmi asnoynyh taksonamichnyh rangay Pramezhkavyya kategoryi ne pakazany Rod ab yadnoyvae rodnasnyya vidy zhyvyol abo raslin Bolsh agulnaya stupen sistematyki tryba i syamejstva Napryklad rod matylkoy adzin z mnogih roday syamejstva byalyanak Pieridae U svayu chargu rod skladaecca z mnostva viday adzin z ih Kapusnica abo Byalyanka kapusnaya Pieris brassicae Pa kolkasci viday yakiya y yago yvahodzyac rod mozha byc politypnym yakiya zmyashchae vyalikuyu kolkasc viday aligatypnym yakiya zmyashchae nevyalikuyu kolkasc viday monatypnym yakiya zmyashchae adzin vid Navukovaya nazva roduNavukovaya nazva rodu yninamiyalnaya to bok skladaecca z adnago slova Kodeksy biyalagichnaj namenklatury patrabuyuc kab slova bylo pa forme lacinskim to bok napisana litarami lacinskaga alfavitu i padparadkoyvalasya pravilam lacinskaj gramatyki Nazva rodu razglyadaecca yak nazoynik adzinochnaga liku i pishacca z vyalikaj litary Inshyh abmezhavannyay nyama tamu nazvaj rodu mozha byc yak slova zapazychanae z klasichnaj laciny napryklad nazva rodu lis Vulpes tak i lacinizavanae slova z kozhnaj movy najchascej sa starazhytnagrechaskaj Nyaredka nazvaj rodu yosc slova ytvoranae ad prozvishcha abo imya napryklad nazva rodu kvetkavyh raslin Linnaea ad adnago z varyyantay prozvishcha Karla Lineya Linnaeus Ad asnovy radavoj nazvy ytvarayucca nazvy taksonay grupy syamejstva tryby syamejstva i vytvornyya ad ih rangi Utvarenne i yzhyvanne rodavyh nazvay vyznachany pravilami zafiksavanymi y mizhnarodnyh kodeksah batanichnaj i zaalagichnaj namenklatury i padobnyh im kodeksah namenklatury bakteryj i virusay Mezhy dzeyannya kodeksay sklalisya gistarychna i ne adlyustroyvayuc suchasnyh uyaylennyay pra klasifikacyyu Napryklad nazvy gryboy i lishajnikay regulyue kodeks batanichnaj namenklatury hoc gryby i lishajniki cyaper ne yvahodzyac u sklad taksonu Rasliny Gibrydny rodGibrydny rod umoynae nazva yakoe paznachae sukupnasc gibryday yakiya adnosyacca da dvuh roday chasam da bolshaj kolkasci roday Nazvy gibrydnyh roday pavinny pachynacca sa znaka znaka mnozhannya znaka gibrydnaga pahodzhannya Getyya nazvy moguc utvaracca dvuma sposabami u vyglyadze scisnutaj formuly napryklad Amarine Amaryllis Nerine ad lacinizavanyh prozvishch abo imyonay praz dadavanne da ih ara napryklad Vuylstekeara Cochlioda Miltonia Odontoglossum AmanimiyaU mezhah yurysdykcyi kozhnaga z biyalagichnyh namenklaturnyh kodeksay rodavyya nazvy ne pavinny paytaracca byc amonimami Geta znachyc shto nazvy dvuh roznyh roday raslin ne moguc byc adnolkavymi yak i nazvy dvuh roznyh roday zhyvyol ale nazva rodu rasliny i nazva rodu zhyvyoly moguc supadac i takih supadzennyay nalichvaecca nekalki dzyasyatkay Pry vyyaylenni taksanamichnyh amonimay prymayuc mery da ih likvidacyi sutnasc yakih u tym shto sapraydnaj nazvaj pryznaecca starejshy amonim toj yaki apublikavany ranej a malodshyya amonimy zamyanyayuc LitaraturaDzheffri Charlz Biologicheskaya nomenklatura Per s angl M Mir 1980 S 16 17 25 Markov A V Vozvrashenie Chyornoj Korolevy ili zakon rosta srednej prodolzhitelnosti sushestvovaniya rodov v processe evolyucii Arhivavana 14 kastrychnika 2012 Zhurnal obshej biologii 2000 61 4 357 370 Sytin A K O kategorii roda v botanike XVIII veka Linnej i ego opponenty Trudy zoologicheskogo instituta RAN Prilozhenie 1 2009 S 79 86 SpasylkiInternational codes of Botanical Nomenclature Saint Louis Code 2000 Arhivavana 12 snezhnya 2002 Vienna Code 2006 angl Praverana 18 zhniynya 2008 g International Code of the Zoological Nomenclature 4 e vydanne 2000 Arhivavana 22 zhniynya 2006 angl Praverana 18 zhniynya 2008 g International Code of Nomenclature of Bakteryi 1990 angl Praverana 18 zhniynya 2008 g The International Code of Virus and Classification Nomenclature 2002 Arhivavana 16 verasnya 2011 angl Praverana 18 zhniynya 2008 g Gl taksamaBinaminalnaya namenklatura