Сталінград

Валгаград (руск.: Волгоград; да 1925 — Царыцын, да 1961 — Сталінград) — горад (з 1780 года) у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Валгаградскай вобласці. Насельніцтва 1 018 898 чалавек (2024, 15-е месца ў Расіі). Найбуйнейшы прамысловы горад у Ніжнім Паволжы.

Горад Валгаград руск.: Волгоград Герб Сцяг^[d] Краіна  Расія Суб’ект федэрацыі Валгаградская вобласць Муніцыпальны раён ^[d] Каардынаты 48°42′ пн. ш. 44°29′ у. д.^HGЯO Кіраўнік Андрэй Касалапаў^[d] Заснаваны 1589 Першая згадка 1579 Горад з 1780 Плошча 565 км² Вышыня цэнтра −12…156 м Водныя аб’екты Волга Насельніцтва ▼ 1 018 898 чалавек (2024) Шчыльнасць 1695 чал./км² Часавы пояс UTC+4 Тэлефонны код +7 844 Паштовыя індэксы 400001—400138 Аўтамабільны код 34 Код АКАТП 18401000000 Афіцыйны сайт volgadmin.ru Валгаград на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Горад размешчаны на правым беразе ракі Волгі ў яе ніжнім цячэнні. Працягнуўся ўздоўж берага ракі на 90 км.

Гісторыя

Горад заснаваны ў XVI стагоддзі на востраве, насупраць упадзення ракі ў Волгу, для абароны волжскага шляху на стыку Волгі і Дона. У пачатку XVII стагоддзя Царыцын згарэў; ізноў пабудаваны ў 1615 годзе на правым беразе Волгі. У XVII—XVIII стагоддзях Царыцын з’яўляўся буйным цэнтрам паўстанняў: у маі 1670 года горад быў захоплены атрадамі Сцяпана Разіна, у жніўні 1774 года войскі Емяльяна Пугачова разбілі пад Царыцынам буйны атрад царскіх войск. З 1782 года павятовы горад Саратаўскай губерні. У XIX стагоддзі былі пабудаваны найбуйнейшая на Волзе нафтабаза таварыства Нобель, кацельныя майстэрні француза Баро, Урала-Волжскі металургічны завод (1898) і інш. У другой палове XIX стагоддзя праз Царыцын прайшла чыгунка і ён ператварыўся ў буйны чыгуначны вузел, звязаны з цэнтрам Расіі, Данбасам, Каўказам.

Насельніцтва

Год Колькасць 1909 100 000 ± 1 000 1914 100 800 ± 1 000 1990 998 000 ± 1 000 1991 1 005 000 ± 1 000 Год Колькасць 1992 1 004 000 ± 1 000 1993 1 002 000 ± 1 000 1994 1 000 000 ± 1 000 1995 999 000 ± 0 Год Колькасць 1996 999 000 ± 0 2009 981 909 2010 1 021 215 2016 1 016 137 Год Колькасць 2017 1 015 586 2018 1 013 533 2021 1 004 763 2025 1 012 219

Транспарт

• Валгаградскі хуткасны трамвай

Гарады-пабрацімы

Памылка Lua: not enough memory.

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Валгаграда

• Алена Гаджыеўна Ісінбаева — расійская спартсменка.
• Галіна Уладзіміраўна Палянская (нар. 1950) — беларускі архітэктар.
• Генадзь Васілевіч Рымскі — беларускі вучоны і педагог.
• Вераніка Уладзіміраўна Стоцкая (нар. 1967) — беларускі архітэктар.
• Ганна Васільеўна Чапман — агент расійскай разведкі.
• Віктар Іванавіч Башмакоў (нар. 1933) — фізік. Доктар фізіка-матэматычных навук (1987), прафесар (1990).

Славутасці

• Цэнтральны парк культуры і адпачынку

Заўвагі

1. У межах гарадской акругі ўключна з тэрыторыямі населеных пуктаў, якія знаходзяцца за гарадскімі межамі і падначалены мэрыі Валгаграда — 881,55 км²

Крыніцы

1. 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
2. https://www.citypopulation.de/en/russia/cities/southern/ Праверана 27 верасня 2022.
3. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
4. http://www.volgadmin.ru/d/about/TwinCities
5. https://www.izmir.bel.tr/tr/KardesKentler/62
6. https://www.dijon.fr/Dijon-Capitale/Ville-internationale/Villes-partenaires
7. https://www.yerevan.am/en/partner/sister-cities/
8. https://www.kemi.fi/kaupunki-ja-hallinto/suuri-pieni-kaupunki/kansainvalinen-toiminta-ja-yhteistyo/
9. https://www.coventry.gov.uk/directory_record/6224/volgograd_russia/category/732/europe

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Валгаград