Гекза метр гексаметр стар грэч ἑξάμετρον ад ἕξ і μέτρον мера у антычнай метрыцы любы верш які складаецца з шасці У больш

Гекза́метр, гексаметр (стар.-грэч.: ἑξάμετρον, ад ἕξ — «» і μέτρον — «мера») — у антычнай метрыцы любы верш, які складаецца з шасці . У больш распаўсюджаным разуменні — верш з пяці дактыляў ці спондэяў, і аднаго спандэя ці у апошняй . Адзін з трох галоўных памераў класічнай антычнай квантытатыўнай метрыкі, самы найбольш часта ўжываны памер антычнай паэзіі.

Пачатак «Адысеі» на старажытнагрэчаскай.

Паходжанне

*«Гамер»:* сляпы аэд чытае гекзаметры натоўпу. Карціна А. Лелуара.

Антычны «гераічны» гекзаметр узнік у Старажытнай Грэцыі не пазней VIII стагоддзя да н.э. (магчыма, ужо ў мікенскую эпоху) і з'яўляецца найстаражытным квантытатыўным памерам. Гіпотэзы пра запазычаны характар гекзаметра даследчыкамі разглядаюцца даўно; паводле аднаго з меркаванняў, гекзаметр узнік пад уплывам метрыкі хурыцкіх і хецкіх паэм, хоць наяўнасць даўгот у хецкай мове застаецца прадметам дыскусіі.

Першыя гекзаметрычныя сачыненні не запісваліся; гэта былі вусновыя творы, якія перадаваліся, у прыватнасці, -вандроўнікамі. Такі нерыфмаваны гекзаметр уяўляў сабой цудоўнае ўстройства. Пасля гекзаметр лічыўся вынаходствам Апалона ці Арфея; легенда таксама прыпісваюць уводзіны гекзаметра нейкай , дачцэ Апалона, першай . Першапачаткова гекзаметр з'яўляўся пераважна сакральным вершам; гекзаметрам, у прыватнасці, прамаўляліся адказы аракулаў, спяваліся рэлігійныя гімны. Гекзаметр прамаўляўся нараспеў, пад акампанемент .

У гераічных паэмах, як высокая форма верша, гекзаметр стаў ужывацца нашмат пазней. Першы зафіксаваны пісьмова гекзаметр з'яўляецца ў «Іліядзе», «Адысеі» і іншых кіклічных паэмах. Гэтыя паэмы ствараліся ў IX—VIII стст. да н.э. (запісаны ў VI ст. да н.э., да гэтага перадаючыся вуснова); гекзаметр у іх ужо цалкам складзены і ўстойлівы. Пад уплывам гекзаметр стаў класічным вершам гераічнага эпасу. Арыстоцель заве гекзаметр «самым устойлівым і важкім» з усіх відаў метра. Укараніўшыся як памер вялікага эпасу, гекзаметр сыходзіць у сярэднія жанры — (пачынаючы з Феакрыта), сатыру і (пачынаючы з Гарацыя).

У рымскую паэзію гекзаметр увёў Квінт Эній, выцесніўшы, такім чынам, найстаражытны рымскі . Эній паказаў, што грэчаскія квантытатыўныя памеры могуць выкарыстоўвацца ў лацінскай мове, у якой патрабаванні да фанетычных пераўтварэнняў (напр. размяшчэнню доўгага склада ў пазіцыю кароткага і наадварот) стражэйшыя, чым у грэчаскай. Па сваёй квантытатыўнай прыродзе, класічныя гекзаметры могуць існаваць толькі ў старажытнагрэчаскай, лацінскай і падобных да іх мовах, у якіх даўгата галосных з'яўляецца фаналагічна значнай; гекзаметры ў сучасных мовах імітатыўны і сканструяваны штучна.

Гл. таксама

Алкманава страфа

Зноскі

Иванов. В. В. Хеттская и хурритская литературы. // В кн.: История всемирной литературы. Т. 1. М., 1983. С. 121. Архівавана 8 верасня 2008.
Зелинский Ф. Ф. История античной культуры.
Квятковский. Гекзаметр. // В сб.: Поэтический словарь. 1966.
Аристотель. Поэтика 24 1459b35-36; пер. М. Л. Гаспарова.
М. фон Альбрехт. История римской литературы. Т. 1. М., 2003. С. 166.
Быкова Э. В. Античная культура: социальные и духовные основы. Архівавана 24 кастрычніка 2008.

Літаратура

Fitz Gerald Tisdall. A Theory of the Origin and Development of the Heroic Hexameter. 1889.
Nagy G. Comparative Studies in Greek and Indic Meter. Cambridge (Mass.). 1974.

[ист-1] Иванов. В. В. Хеттская и хурритская литературы. // В кн.: История всемирной литературы. Т. 1. М., 1983. С. 121. Архівавана 8 верасня 2008.

[зел-2] Зелинский Ф. Ф. История античной культуры.

[кв-3] Квятковский. Гекзаметр. // В сб.: Поэтический словарь. 1966.

[4] Аристотель. Поэтика 24 1459b35-36; пер. М. Л. Гаспарова.

[5] М. фон Альбрехт. История римской литературы. Т. 1. М., 2003. С. 166.

[6] Быкова Э. В. Античная культура: социальные и духовные основы. Архівавана 24 кастрычніка 2008.