Azərbaycanca
Türkçe
Адцягне́нне, таксама абстра́кцыя ці абстрагава́нне — (лац. «abstractio», ад прыстаўкі «abs-» «ад-» і дзеяслова «trachere» — цягнуць) — акт думкі, якім агульныя або падобныя ў тых ці іншых адносінах прыкметы шматлікіх ўяўленняў адлучаюцца ад іх і разглядаюцца асобна, са значэннем лагічных і граматычных дзейнікаў.
Такія мысленныя прадукты падпадаюць пад далейшыя працэсы адцягнення — і ў выніку атрымліваюцца адцягненыя (абстрактныя) уяўленні і паняцці розных узроўняў. Так, напрыклад, агульная для многіх сініх прадметаў прыкмета ўтварае адцягненае ўяўленне сіні, ад якога, у злучэнні з падобнымі ж адцягненымі ўяўленнямі жаўцізны, чырвані і г. д., адцягваецца ўжо на новым узроўні агульнасці ўяўленне колеру, а ад яго, у злучэнні з уяўленнямі абрысу, памеру і пад., новае, больш агульнае ўяўленне бачнай уласцівасці, далей, праз супастаўленне са слыхавым, датыкальным і г. д. — паняцце пачуццёвай уласцівасці, якое, будучы супастаўлена з іншага роду ўласцівасцямі, дае паняцце якасці наогул, а ад яго, у супастаўленні з паняццем колькасці, атрымліваецца адцягненае паняцце быцця.
Хоць усё, што мысліцца намі, можна прадставіць адцягнена альбо ў форме агульнага паняцця, але далёка не ўсё, па паходжанню і свайму значэнню, можна звесці цалкам да адцягнення. Незводнымі да яго варта прызнаць, па-першае, катэгорыі розуму, якія складаюць яго ўласную прыроду, а не прадукты яго дзейнасці, па-другое, ідэі нармальнага характару, не адцягненыя ад таго, што дадзена ў рэчаіснасці, якія выказваюць тое, што павінна быць, што патрабуецца ці мяркуецца нашым духам.
У мастацтве
Мастацкая абстракцыя, з'яўляючыся спосабам мастацкага мыслення і пабудовы вобразу рэальнасці, прадугледжвае адмаўленне другараднага і акцэнтацыю ўвагі на найбольш значных рысах аб'екта мастацтва, абагульненне іх характарыстык і тыповых якасцей. Фарміруецца з дапамогай такіх мастацкіх сродкаў, як тыпізацыя, індывідуалізацыя, ідэалізацыя і інш.
Літаратура
- Соловьёв В. С. Отвлечение // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
- Культуралогія: Энцыкл. даведнік / Уклад. Э. Дубянецкі. — Мн.: БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6
 | Адцягненне на Вікісховішчы |
|---|
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Adcyagne nne taksama abstra kcyya ci abstragava nne lac abstractio ad prystayki abs ad i dzeyaslova trachere cyagnuc akt dumki yakim agulnyya abo padobnyya y tyh ci inshyh adnosinah prykmety shmatlikih yyaylennyay adluchayucca ad ih i razglyadayucca asobna sa znachennem lagichnyh i gramatychnyh dzejnikay Takiya myslennyya pradukty padpadayuc pad dalejshyya pracesy adcyagnennya i y vyniku atrymlivayucca adcyagnenyya abstraktnyya uyaylenni i panyacci roznyh uzroynyay Tak napryklad agulnaya dlya mnogih sinih pradmetay prykmeta ytvarae adcyagnenae yyaylenne sini ad yakoga u zluchenni z padobnymi zh adcyagnenymi yyaylennyami zhaycizny chyrvani i g d adcyagvaecca yzho na novym uzroyni agulnasci yyaylenne koleru a ad yago u zluchenni z uyaylennyami abrysu pameru i pad novae bolsh agulnae yyaylenne bachnaj ulascivasci dalej praz supastaylenne sa slyhavym datykalnym i g d panyacce pachuccyovaj ulascivasci yakoe buduchy supastaylena z inshaga rodu ylascivascyami dae panyacce yakasci naogul a ad yago u supastaylenni z panyaccem kolkasci atrymlivaecca adcyagnenae panyacce byccya Hoc usyo shto myslicca nami mozhna pradstavic adcyagnena albo y forme agulnaga panyaccya ale dalyoka ne ysyo pa pahodzhannyu i svajmu znachennyu mozhna zvesci calkam da adcyagnennya Nezvodnymi da yago varta pryznac pa pershae kategoryi rozumu yakiya skladayuc yago ylasnuyu pryrodu a ne pradukty yago dzejnasci pa drugoe idei narmalnaga haraktaru ne adcyagnenyya ad tago shto dadzena y rechaisnasci yakiya vykazvayuc toe shto pavinna byc shto patrabuecca ci myarkuecca nashym duham U mastactve Mastackaya abstrakcyya z yaylyayuchysya sposabam mastackaga myslennya i pabudovy vobrazu realnasci pradugledzhvae admaylenne drugaradnaga i akcentacyyu yvagi na najbolsh znachnyh rysah ab ekta mastactva abagulnenne ih haraktarystyk i typovyh yakascej Farmiruecca z dapamogaj takih mastackih srodkay yak typizacyya indyvidualizacyya idealizacyya i insh LitaraturaSolovyov V S Otvlechenie Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907 Kulturalogiya Encykl davednik Uklad E Dubyanecki Mn BelEn 2003 ISBN 985 11 0277 6Adcyagnenne na Vikishovishchy