Самагубства або суіцыд ад лац sui caedere забіваць сябе мэтанакіраванае пазбаўленне сябе жыцця як правіла добраахвотнае

Самагубства, або суіцыд (ад лац. sui caedere — забіваць сябе) — мэтанакіраванае пазбаўленне сябе жыцця, як правіла, добраахвотнае (хоць бываюць і выпадкі вымушанага самагубства) і самастойнае (у некаторых выпадках ажыццяўляецца з дапамогай іншых людзей). 10 верасня абвешчаны СААЗ Сусветным днём прадухілення самагубстваў.

Забойства

Масавае забойства

Генацыд · Суд Лінча

Некрымінальнае прычыненне смерці

Смяротная кара
Эўтаназія
Самагубства

·

Вызначэнні

Часам несамастойнае пазбаўленне сябе жыцця таксама лічыцца самагубствам, асабліва калі самазабойца быў фізічна не ў стане зрабіць гэта самастойна.

Усе самагубствы можна ўмоўна падзяліць на два класа — праўдзівыя і дэманстратыўныя (так званы парасуіцыд ці псеўдасуіцыд). Як правіла, парасуіцыд здзяйсняецца ў стане афекту і з'яўляецца не гэтулькі спробай пазбавіць сябе жыцця, колькі «крыкам пра дапамогу», спробай звярнуць на сябе і свае праблемы ўвагу іншых. Гэтыя дзеянні гэтак жа завуць «дэманстратыўная спроба суіцыду». У супрацьвагу парасуіцыду, праўдзівы суіцыд — гэта як правіла добра спланаванае мерапрыемства, мэта якога — любым коштам пазбавіць сябе жыцця па-за залежнасцю ад меркавання і рэакцыі родных, блізкіх, сяброў і т. д.

Спроба забіць сябе, якая не атрымалася, завецца спробай самагубства. Спроба самагубства завецца сур'ёзнай, калі яна магла прывесці да смерці з вялікай верагоднасцю. Спробы самагубства небяспечныя, таму што часта прыводзяць да разбурэння здароўя.

Акрамя таго, людзі, якія здзейснілі спробу самагубства, часта ў далейшым здзяйсняюць самагубства.

Перашкодай для здзяйснення суіцыду могуць з'яўляцца антысуіцыдныя фактары асобы, якія абясцэньваюць самагубства як спосаб вырашэння праблем і фарміруюць антысуіцыдальны бар'ер. Як правіла, такімі фактарамі з'яўляюцца нерэалізаваныя творчыя планы, боязь прычыніць душэўны боль родным і блізкім, няўпэўненасць у надзейнасці абранага спосабу самагубства, а таксама рэлігійныя і сацыяльныя табу, злучаныя з праблемай смерці і самагубствы.

Падрыхтоўка

Пры праўдзівым суіцыдзе намер скончыць з сабой развіваецца на працягу доўгага часу — падрыхтоўка да яго можа займаць ад некалькіх дзён да некалькіх гадоў. Суіцыдзент доўга аналізуе чыннікі і магчымыя наступствы самагубства, разглядае розныя спосабы і ацэньвае іх эфектыўнасць і надзейнасць, плануе найбольш надзейны сцэнарый суіцыдальнага дзеяння.

Непасрэдна перад актам самагубства ў суіцыдэнта могуць выявіцца так званыя тэрмінальныя паводзіны — чалавек як бы «прыводзіць у парадак» сваё жыццё: аддае абавязкі, зачыняе рахунак у банку, просіць прабачэнні ў даўніх ворагаў, ладзіць генеральную ўборку ў кватэры і т. п.

Прычыны

Чыннікаў даволі шмат. Асноўныя з іх:

Бязладзіца ў асабістым жыцці:
- няшчаснае каханне;
- неразуменне іншымі, адзінота;
- праблемы на працы;
- мэтанакіраванае ганенне (у тым ліку давядзенне да самагубства);
- фізічныя здзекаванні
- страта
Фінансавыя праблемы.
Праблемы са здароўем
Псіхічныя хваробы (дэпрэсія, шызафрэнія).
Рэлігійны фанатызм (звычайна распаўсюджаны ў сектах), рытуальнае самагубства.
Ідэалагічныя (палітычныя, непрыманне каштоўнасцей соцыума ў цэлым).
Ваенныя (самагубства з мэтай нанясення страт суперніку і/ці пазбяганні палону).
Змушанае самагубства (па прысудзе суда, пад пагрозай пакутлівай смерці ці расправы з блізкімі сваякамі)
Самагубства для захавання гонару
Пераймальнае самагубства (пасля аналагічных смерцяў вядомых асоб ці літаратурных персанажаў)

Спосабы Найбольш распаўсюджаныя і вядомыя спосабы самагубства:

Павешанне
Задушванне
Утапленне
Хімічнае ўздзеянне:
- Атручванне. У залежнасці ад прэпарата дзейнічае ад некалькіх секунд (вострае) да некалькіх дзён.
- Моцная шчолач ці кіслата. Пры ўжыванні раз'ядае ўнутраныя органы. Дзейнічае ад некалькіх хвілін да некалькіх гадзін. Надзвычай хваравіты спосаб.
Радыелагічнае ўздзеянне:
- Паглынанне радыеактыўных матэрыялаў.
Скачок і падзенне з высокіх будынкаў, скал, мастоў і іншых узвышэнняў
Самагубства пры дапамозе агнястрэльнай зброі найбольш распаўсюджана ў Расіі ў асяроддзі ваенных і супрацоўнікаў , а таксама ў салдат тэрміновай службы з-за даступнасці для гэтых груп грамадзян зброі
Самагубства шляхам падрыву ў непасрэднай набліжай ад сябе зарада выбуховага рэчыва
Самаспаленне
Самагубства шляхам давядзення сябе да фізічнага знясілення (голадам ці смагай).
Самагубства пры дапамозе халоднай зброі:
- Сепуку ці харакіры — рытуальнае самагубства ў Японіі
- Падзенне на меч (у Старажытным Рыме)
Выкрыццё вен ці артэрый (чалавек памірае ад страты крыві)
Выкарыстанне тэхнічных сродкаў:
Скачок пад цягнік, пад машыну і т. д.
Выкарыстанне электрычнасці
Адключэнне хворым апаратуры падтрымання жыцця — пасіўная эўтаназія.
«Паліцэйскае самагубства» — напад на супрацоўніка праваахоўных органаў, ахоўніка, вартавога з мэтай справакаваць яго на ўжыванне зброі (з фармальнага пункта гледжання з'яўляецца забойствам, бо самазабойцу пазбаўляе жыцці іншы чалавек).

Часам сустракаецца камбінаванне некалькіх спосабаў з мэтай падвышэння верагоднасці наступу смерці.

Беларусь

Беларусь знаходзіцца сярод сусветных лідараў па колькасці самагубстваў. За 2012 год у краіне адбылося 1949 самагубстваў. За 2010 год у Беларусі больш як 77 % самагубстваў учынілі працаздольныя людзі. Мужчыны складаюць 3/4 ад агульнай колькасці самагубцаў і найчасцей ідуць на самагубства ва ўзросце 40—59 гадоў. Пры гэтым сярод самагубцаў пераважаюць жыхары сельскай мясцовасці. 60 % самагубцаў сканчаюць жыццё ў стане алкагольнага . Найбольш распаўсюджаным спосабам здзяйснення самагубства ёсць павешанне (82,6 %).

Гл. таксама

Самагубствы ў Казахстане

Зноскі

БелаПАН. Беларусі неабходная праграма прафілактыкі суіцыдаў (нявызн.)(недаступная спасылка). «Дзедзіч» (8 мая 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 29 сакавіка 2013.
. Летась амаль 2 тысячы беларусаў скончылі жыццё самагубствам (нявызн.). Еўрарадыё (28 сакавіка 2013). Праверана 29 сакавіка 2013.(недаступная спасылка)
. Тры чвэрці суіцыдаў у Беларусі ўчыняюць мужчыны (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (24 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.
. Часцей за ўсё на суіцыд адважваюцца мужчыны ва ўзросце 40—59 гадоў, схільныя да ўжыванню алкаголю (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (8 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.
. У аснове прычын самазабойстваў у Беларусі ляжаць сацыяльныя аспекты, заяўляюць спецыялісты (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (28 лістапада 2007). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.

[1] БелаПАН. Беларусі неабходная праграма прафілактыкі суіцыдаў (нявызн.)(недаступная спасылка). «Дзедзіч» (8 мая 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 29 сакавіка 2013.

[2] . Летась амаль 2 тысячы беларусаў скончылі жыццё самагубствам (нявызн.). Еўрарадыё (28 сакавіка 2013). Праверана 29 сакавіка 2013.(недаступная спасылка)

[3] . Тры чвэрці суіцыдаў у Беларусі ўчыняюць мужчыны (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (24 сакавіка 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.

[4] . Часцей за ўсё на суіцыд адважваюцца мужчыны ва ўзросце 40—59 гадоў, схільныя да ўжыванню алкаголю (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (8 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы 4 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.

[5] . У аснове прычын самазабойстваў у Беларусі ляжаць сацыяльныя аспекты, заяўляюць спецыялісты (нявызн.)(недаступная спасылка). БелаПАН (28 лістапада 2007). Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 11 красавіка 2013.