Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Гвалт, па вызначэнні Сусветнай Арганізацыі Аховы Здароўя, — наўмыснае ўжыванне фізічнай сілы ці ўлады, сапраўднае ці ў відзе пагрозы, накіраванае супраць сябе, супраць іншай асобы, групы асоб ці абшчыны, вынікам якога з'яўляюцца (або маецца высокая ступень верагоднасці гэтага) цялесныя пашкоджанні, смерць, псіхалагічная траўма, адхіленні ў развіцці ці рознага роду шкода.
Гэта вызначэнне злучае наўмыснасць і фактычныя здзяйсненне акту гвалту, незалежна ад яго выніку. Уключэнне ў вызначэнне слоў «выкарыстанне ўлады» пашырае традыцыйнае разуменне прыроды гвалтоўнага акту тым, што ўключае ў паняцце гвалту дзеяння, крыніцай якіх з'яўляецца ўлада над чалавекам, гэта значыць пагрозы і запалохванне.
Ва ўсім свеце гвалт штогод становіцца прычынай смерці больш 1,5 мільёнаў людзей. На кожную гвалтоўную смерць даводзяцца дзясяткі выпадкаў шпіталізацыі, сотні выездаў службаў неадкладнай дапамогі і тысячы візітаў да ўрачоў. Апроч гэтага, гвалт часта цягне за сабой пажыццёвыя наступствы для фізічнага і псіхічнага здароўя пацярпелых і іх узаемадзеянні з іншымі людзьмі, а таксама можа запавольваць эканамічнае і сацыяльнае развіццё.
Паводле афіцыйнай пазіцыі СААЗ, прычыны гвалту збольшага абумоўлены біялагічнымі і іншымі асобаснымі фактарамі схільнасці чалавека да , аднак часцей такія фактары ўзаемадзейнічаюць з сямейнымі, супольнымі, культурнымі і іншымі фактарамі знешняга характару і такім чынам ствараюць сітуацыю, у якой узнікае гвалт.
Віды гвалту
Па характарыстыках суб'ектаў, якія здзяйсняюць гвалт, вылучаюцца наступныя катэгорыі:
- замах на ўласнае жыццё ці здароўе (у тым ліку самагубства, спробы самагубства, самапашкоджанне);
- міжасобасны гвалт (гвалт з боку іншага чалавека ці групы людзей);
- калектыўны гвалт (гвалт з боку дзяржавы, палітычнай групы, тэрарыстычнай арганізацыі).
Па прыродзе гвалту вылучаюць наступныя тыпы:
- ;
- ;
- ;
- нанясенне шкоды ці адсутнасць клопату.
Псіхалогія і сацыялогія
Прычыны гвалтоўных паводзін людзей часта становяцца тэмай псіхалагічных і сацыялагічных даследаванняў. Нейрабіёлаг Ян Волаўка падкрэслівае, што для гэтых мэт агрэсіўныя паводзіны вызначаюцца як «наўмыснае фізічна агрэсіўныя паводзіны ў стаўленні да іншай асобы».
Вучоныя згодныя ў тым, што гвалт быў уласцівы людзям заўсёды. Пры гэтым ёсць археалагічныя сведчанні, якія паказваюць, што нароўні з воплескамі гвалту, для дагістарычных людзей было характэрна і міралюбнасць. Ёсць таксама даследаванні, якія пацвярджаюць, што людзі маюць мноства прыродных механізмаў, накіраваных на кааперацыю, стрымліванне агрэсіі і мірнае вырашэнне канфліктаў, і што гэтыя механізмы гэтак жа натуральныя, як і агрэсіўныя схільнасці.
Гл. таксама
Крыніцы
- Mortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2002 (xls). World Health Organization (2004). Архівавана з першакрыніцы 30 ліпеня 2012.
- Сусветная Арганізацыя Аховы здароўя. Гвалт і яго ўплыў на здароўе. Даклад пра сітуацыю ў свеце Архівавана 11 сакавіка 2014.. 2002.
- «Global Burden of Disease», World Health Organization, 2008.
- The Neurobiology of Violence, An Update Архівавана 27 лістапада 2007., Journal of Neuropsychiatry Clin Neurosci 11:3, Summer 1999. As Mexican Biologist and Scientologist Adri Rodriguez says, Violence is a recurring motif in today’s society.
- Heather Whipps, Peace or War? How early humans behaved, LiveScience.Com, March 16, 2006.
- Cindy Fazzi, Debunking the "killer ape" myth Архівавана 2 лістапада 2008., Dispute Resolution Journal, May–July 2002.
Літаратура
- Walter Benjamin’s Critique of Violence
- Arno Gruen psychoanalyst who has written extensively on the origins of violence
- Flannery, D.J., Vazsonyi, A.T.& Waldman, I.D. (Eds.) (2007). The Cambridge handbook of violent behavior and aggression. Cambridge University Press, NY.
- Nazaretyan, A.P. (2007). Violence and Non-Violence at Different Stages of World History: A view from the hypothesis of techno-humanitarian balance. In: History & Mathematics. Moscow: KomKniga/URSS. P.127-148. ISBN 978-5-484-01001-1.
- Malesevic, S. (2010). The Sociology of War and Violence. Cambridge: Cambridge University Press.
- Gad Barzilai (2003). Communities and Law: Politics and Cultures of Legal Identities. Ann Arbor: University of Michigan Press. ISBN 0-472-11315-1.
- A History of Violence Edge Master Class 2011 (англ.)
Спасылкі
 | Гвалт на Вікісховішчы |
|---|
- International Handbook of violence research
- Information on James W. Prescott’s work
- 1986 Seville Statement on Violence
- Introduction and Updated Information on the Seville Statement on Violence
- The Meanings of Violence and the Violence of Meanings Intercultural discussions on violence
- Text of Dom Helder Camara’s classic 1971 «Spiral of Violence»
- Institute for interdisciplinary Research on Conflict and Violence(недаступная спасылка)
- Historical Violence Database Архівавана 20 ліпеня 2011.
- American Psychological Association’s Violence Prevention Office
- How Violence has Change Ciudad Juarez Архівавана 12 верасня 2011.
- THE ORIGINS OF PEACE AND VIOLENCE.Deprivation of Physical Affection as a Main Cause of Depression, Aggression and Drug Abuse
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Gvalt pa vyznachenni Susvetnaj Arganizacyi Ahovy Zdaroyya naymysnae yzhyvanne fizichnaj sily ci ylady sapraydnae ci y vidze pagrozy nakiravanae suprac syabe suprac inshaj asoby grupy asob ci abshchyny vynikam yakoga z yaylyayucca abo maecca vysokaya stupen veragodnasci getaga cyalesnyya pashkodzhanni smerc psihalagichnaya trayma adhilenni y razvicci ci roznaga rodu shkoda Fizichny gvalt sa smyarotnym zyhodam na 100 tysyach zhyharoy 2002 god danyya AAN nyama infarmacyi menej 200 200 400 400 600 600 800 800 1000 1000 1200 1200 1400 1400 1600 1600 1800 1800 2000 2000 3000 bolsh 3000 Geta vyznachenne zluchae naymysnasc i faktychnyya zdzyajsnenne aktu gvaltu nezalezhna ad yago vyniku Uklyuchenne y vyznachenne sloy vykarystanne ylady pashyrae tradycyjnae razumenne pryrody gvaltoynaga aktu tym shto yklyuchae y panyacce gvaltu dzeyannya krynicaj yakih z yaylyaecca ylada nad chalavekam geta znachyc pagrozy i zapalohvanne Va ysim svece gvalt shtogod stanovicca prychynaj smerci bolsh 1 5 milyonay lyudzej Na kozhnuyu gvaltoynuyu smerc davodzyacca dzyasyatki vypadkay shpitalizacyi sotni vyezday sluzhbay neadkladnaj dapamogi i tysyachy vizitay da yrachoy Aproch getaga gvalt chasta cyagne za saboj pazhyccyovyya nastupstvy dlya fizichnaga i psihichnaga zdaroyya pacyarpelyh i ih uzaemadzeyanni z inshymi lyudzmi a taksama mozha zapavolvac ekanamichnae i sacyyalnae razviccyo Pavodle aficyjnaj pazicyi SAAZ prychyny gvaltu zbolshaga abumoyleny biyalagichnymi i inshymi asobasnymi faktarami shilnasci chalaveka da adnak chascej takiya faktary yzaemadzejnichayuc z syamejnymi supolnymi kulturnymi i inshymi faktarami zneshnyaga haraktaru i takim chynam stvarayuc situacyyu u yakoj uznikae gvalt Vidy gvaltuPa haraktarystykah sub ektay yakiya zdzyajsnyayuc gvalt vyluchayucca nastupnyya kategoryi zamah na ylasnae zhyccyo ci zdaroye u tym liku samagubstva sproby samagubstva samapashkodzhanne mizhasobasny gvalt gvalt z boku inshaga chalaveka ci grupy lyudzej kalektyyny gvalt gvalt z boku dzyarzhavy palitychnaj grupy terarystychnaj arganizacyi Pa pryrodze gvaltu vyluchayuc nastupnyya typy nanyasenne shkody ci adsutnasc klopatu Psihalogiya i sacyyalogiyaPrychyny gvaltoynyh pavodzin lyudzej chasta stanovyacca temaj psihalagichnyh i sacyyalagichnyh dasledavannyay Nejrabiyolag Yan Volayka padkreslivae shto dlya getyh met agresiynyya pavodziny vyznachayucca yak naymysnae fizichna agresiynyya pavodziny y staylenni da inshaj asoby Vuchonyya zgodnyya y tym shto gvalt byy ulascivy lyudzyam zaysyody Pry getym yosc arhealagichnyya svedchanni yakiya pakazvayuc shto naroyni z vopleskami gvaltu dlya dagistarychnyh lyudzej bylo harakterna i miralyubnasc Yosc taksama dasledavanni yakiya pacvyardzhayuc shto lyudzi mayuc mnostva pryrodnyh mehanizmay nakiravanyh na kaaperacyyu strymlivanne agresii i mirnae vyrashenne kanfliktay i shto getyya mehanizmy getak zha naturalnyya yak i agresiynyya shilnasci Gl taksamaKrynicyMortality and Burden of Disease Estimates for WHO Member States in 2002 nyavyzn xls World Health Organization 2004 Arhivavana z pershakrynicy 30 lipenya 2012 Susvetnaya Arganizacyya Ahovy zdaroyya Gvalt i yago yplyy na zdaroye Daklad pra situacyyu y svece Arhivavana 11 sakavika 2014 2002 Global Burden of Disease World Health Organization 2008 The Neurobiology of Violence An Update Arhivavana 27 listapada 2007 Journal of Neuropsychiatry Clin Neurosci 11 3 Summer 1999 As Mexican Biologist and Scientologist Adri Rodriguez says Violence is a recurring motif in today s society Heather Whipps Peace or War How early humans behaved LiveScience Com March 16 2006 Cindy Fazzi Debunking the killer ape myth Arhivavana 2 listapada 2008 Dispute Resolution Journal May July 2002 LitaraturaWalter Benjamin s Critique of Violence Arno Gruen psychoanalyst who has written extensively on the origins of violence Flannery D J Vazsonyi A T amp Waldman I D Eds 2007 The Cambridge handbook of violent behavior and aggression Cambridge University Press NY Nazaretyan A P 2007 Violence and Non Violence at Different Stages of World History A view from the hypothesis of techno humanitarian balance In History amp Mathematics Moscow KomKniga URSS P 127 148 ISBN 978 5 484 01001 1 Malesevic S 2010 The Sociology of War and Violence Cambridge Cambridge University Press Gad Barzilai 2003 Communities and Law Politics and Cultures of Legal Identities Ann Arbor University of Michigan Press ISBN 0 472 11315 1 A History of Violence Edge Master Class 2011 angl SpasylkiGvalt na VikishovishchyInternational Handbook of violence research Information on James W Prescott s work 1986 Seville Statement on Violence Introduction and Updated Information on the Seville Statement on Violence The Meanings of Violence and the Violence of Meanings Intercultural discussions on violence Text of Dom Helder Camara s classic 1971 Spiral of Violence Institute for interdisciplinary Research on Conflict and Violence nedastupnaya spasylka Historical Violence Database Arhivavana 20 lipenya 2011 American Psychological Association s Violence Prevention Office How Violence has Change Ciudad Juarez Arhivavana 12 verasnya 2011 THE ORIGINS OF PEACE AND VIOLENCE Deprivation of Physical Affection as a Main Cause of Depression Aggression and Drug Abuse