У паняцця ёсць і іншыя значэнні гл Казань значэнні Казань руск Казань татар Казан Qazan горад у Расіі сталіца Татарстана

Казань (руск.: Казань, татар.: Казан, Qazan) — горад у Расіі, сталіца Татарстана. Заснаваны ў 1005 годзе. Размешчаны на сутоку рэк Волгі і Казанкі. Плошча — 425,3 км², насельніцтва — 1 257 391 жыхароў (2020), прыкладна 1,6 мільёна жыхароў у гарадской агламерацыі. Казань — пяты па велічыні горад Расіі і самы густанаселены горад на рацэ Волзе, а таксама ў Прыволжскай федэральнай акрузе.

Горад

Казань
руск.: Казань, татар.: Казан, Qazan


Герб^[d]	Сцяг^[d]

Краіна	Расія
Каардынаты	55°47′27″ пн. ш. 49°06′52″ у. д.^HGЯO
Кіраўнік	Ilsur Metshin^[d]
Заснаваны	1005
Першая згадка	1391
Плошча	425,3 км²
Вышыня цэнтра	60 м
Водныя аб’екты	Волга і Казанка (прыток Волгі)
Насельніцтва	▲1 329 825 чал. (1 студзеня 2025)
Часавы пояс	UTC+03:00
Тэлефонны код	843
Паштовыя індэксы	420000–420999
Афіцыйны сайт	kzn.ru (руск.) (англ.) (татар.)

Казань на карце Расіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гісторыя

У 1438 годзе Казань стала сталіцай Казанскага ханства. У 1552 годзе Казань была захоплена Іванам Грозным і ўвайшла ў склад Рускага царства. Горад быў захоплены і ў значнай ступені разбураны падчас Пугачоўскага паўстання 1773—1775 гадоў, але пазней адноўлены падчас праўлення Кацярыны II. У наступныя стагоддзі Казань ператварылася ў буйны прамысловы, культурны і рэлігійны цэнтр Расіі. Пасля ўтварэння Савецкага Саюза Казань стала сталіцай . Пасля распаду Савецкага Саюза Казань засталася сталіцай Рэспублікі Татарстан.

У 1924 годзе ў горадзе дзейнічала Беларускае студэнцкае зямляцтва.

Насельніцтва

Статыстыка колькасці насельніцтва з 1557 па 2025

Год	Колькасць
1557	7 000 ± 500
1800	40 000 ± 5 000
1811	53 900 ± 50
1840	41 300 ± 50
1856	56 300 ± 50
1858	61 000 ± 500
1863	63 100 ± 100
1897	130 000 ± 1 000
1907	161 000 ± 1 000
1914	194 200 ± 100
1917	206 562
1920	146 495
1923	157 600 ± 100
1926	179 000 ± 0
1934	200 900 ± 0
1939	398 014
1956	565 000 ± 1 000

Год	Колькасць
1959	646 806
1962	711 000 ± 1 000
1964	742 000 ± 1 000
1966	804 000 ± 1 000
1967	821 000 ± 1 000
1970	868 537
1973	919 000 ± 0
1975	959 000 ± 0
1976	959 000 ± 0
1979	992 675
1982	1 023 000 ± 1 000
1985	1 051 000 ± 1 000
1986	1 060 000 ± 1 000
1987	1 068 000 ± 1 000
1989	1 094 378
1990	1 094 000 ± 1 000
1991	1 105 000

Год	Колькасць
1992	1 104 000 ± 1 000
1993	1 098 000 ± 1 000
1994	1 092 000 ± 1 000
1995	1 076 000 ± 1 000
1996	1 076 000 ± 1 000
1997	1 085 000 ± 1 000
1998	1 078 000 ± 1 000
1999	1 100 800 ± 100
2000	1 101 000 ± 1 000
2001	1 090 200 ± 100
2002	1 105 289
2003	1 105 300 ± 100
2004	1 105 300 ± 100
2005	1 110 000 ± 1 000
2006	1 112 700 ± 100
2007	1 116 000 ± 1 000
2008	1 120 238

Год	Колькасць
2009	1 130 717
2010	1 143 535
2011	1 145 424
2012	1 161 308
2013	1 176 187
2014	1 190 850
2015	1 205 651
2016	1 216 965
2017	1 231 878
2018	1 243 500
2019	1 251 969
2020	1 257 391
2022	1 259 173
2025	1 329 825

Тэатры

Татарскі дзяржаўны тэатр лялек «Экіят»

Музеі

Транспарт

Казанскі метрапалітэн
Казанскі трамвай

Славутасці

Казанскі крэмль
Кул-Шарыф
Мячэць аль-Марджані
Палац Земляробаў
Петрапаўлаўскі сабор, Казань

Гарады-пабрацімы

Arkadag^[d], Туркменістан (2023)
Анталья, Турцыя
Астана, Казахстан
Астрахань, Расія (1997)
Браян, ЗША
Браўншвайг, Германія (5 кастрычніка 1988)
Верона, Італія
Джыда, Саудаўская Аравія
Каледж-Стэйшн^[d], ЗША
Краснаярск, Расія (2001)
Стамбул, Турцыя
Урбіна, Італія
Хайдарабад, Індыя
Чалябінск, Расія (2002)
Юрмала, Латвія

Вядомыя асобы

Васіль Паўлавіч Аксёнаў (1932—2009) — пісьменнік, сцэнарыст, кінадраматург
Таццяна Іванаўна Аляксеева (1928—2007) — савецкі і расійскі антраполаг.
Аляксандр Рыгоравіч Вальфовіч (нар. 1967) — беларускі ваенны дзеяч.
Сахібжамал Гізатуліна-Волжская — татарская актрыса.
Дзмітрый Давыдавіч Грыншпан (нар. 1948) — беларускі спецыяліст у галіне хіміі высокамалекулярных злучэнняў і фізічнай хіміі.
Аляксандр Абрамавіч Грэйман (1899—1970) — вучоны ў галіне хірургіі, доктар медыцынскіх навук, прафесар.
МакSим (Марына Сяргееўна Абросімава; нар. 1983) — расійская спявачка, аўтар і музыкальны прадзюсар
Ігар Васільевіч Карпаў (нар. 1946) — беларускі архітэктар.
Аляксандр Васільевіч Кірсанаў (1898—1994) — Герой Савецкага Саюза.
Барыс Канстанцінавіч Клімаў (1889—1953) — вучоны ў галіне арганічнай хіміі, доктар хімічных навук, член-карэспандэнт Акадэміі навук БССР
Марына Іванаўна Лягенчанка (нар. 1925) — вучоны ў галіне педыятрыі, доктар медыцынскіх навук, Заслужаны ўрач БССР
Валерый Багавеевіч Садыкаў (нар. 1940) — беларускі архітэктар.
Віктар Андрэевіч Скумін (нар. 1948) — вучоны, літаратар, доктар медыцынскіх навук, прафесар
Габдула Тукай — татарскі паэт, перакладчык
Таццяна Міхайлаўна Шамава (нар. 1963) — беларускі ўрач-неўролаг.

Зноскі

Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
http://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/МОчисл2019.pdf
https://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
https://www.braunschweig.de/leben/stadtportraet/partnerstaedte/kasan.php
https://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485
https://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/kazan-respublika-tatarstan
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8). — С. 341.
Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 419.

[_d270c3363b57f66e-1] Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>

[_b58ef8497511dca6-2] 26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — Federal State Statistics Service. Праверана 23 студзеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>

[_5893a2cb3d05aa38-3] ttp://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/МОчисл2019.pdf

[_b0702ecae34b55f4-4] ttps://web.archive.org/web/20200822004543/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar

[_0e2ad030c7819a90-5] ttps://www.braunschweig.de/leben/stadtportraet/partnerstaedte/kasan.php

[_98cd2c522aaf4902-6] ttps://www.comune.verona.it/nqcontent.cfm?a_id=5485

[_b018d90d53b0c9e0-7] ttps://www.cheladmin.ru/ru/gorod-chelyabinsk/goroda-pobratimy/kazan-respublika-tatarstan

[БЭ5-8] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).

[БЭ8-9] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 8: Канто — Кулі / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 8. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0144-3 (т. 8). — С. 341.

[10] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 419.