Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Медзь (лац.: cuprum) Cu — хімічны элемент I групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 29. Метал чырвонага колеру.
Медзь вядомая са старажытных часоў: гэта першы метал, які замяніў камень у першабытных прыладах працы — пачатак меднага веку датуецца прыкладна 4-м тысячагоддзем да н.э.
Адкрыццё старажытнымі егіпцянамі бронзы (сплаву медзі з волавам) — больш лёгкаплаўкай і цвёрдай, чым сама медзь — паклала канец кароткаму меднаму веку і пачатак намнога даўжэйшаму веку бронзаваму: з канца 4-га па 1-е тысячагоддзе да н. э.
Старажытныя рымляне вывозілі медную руду з вострава Кіпр, адкуль пайшла лацінская назва медзі — «купрум».
Прыродныя крыніцы
Па распаўсюджанасці ў зямной кары займае 26-е месца сярод элементаў. У асноўным медзь прысутнічае ў горных пародах у выглядзе злучэнняў. Прамысловае значэнне маюць халькапірыт CuFeS2, хальказін Cu2S, малахіт CuCO3·Cu(OH)2, некаторыя іншыя мінералы.
Вытворчасць
Большасць медзі здабываецца ў выглядзе сульфідаў медзі ў буйных кар'ерах у медна-парфіраваных радовішчах, якія ўтрымліваюць ад 0,4 да 1,0 % медзі. Прыкладамі такіх радовішчаў з'яўляюцца шахты ў Чылі, (Юта) і (Нью-Мексіка) у ЗША. Згодна з у 2005 годзе Чылі была найбуйнейшым вытворцам медзі з руднікоў, акрамя таго трэць усёй здабычы прыпадала на ЗША, Інданезію і Перу. Медзь можа таксама быць адноўлена праз . Некалькі радовішчаў у штаце Арызона лічацца першымі кандыдатамі для прымянення гэтага метаду. Масштабы выкарыстання медзі павялічваюцца, але яе колькасць ледзь задавальняе ўзровень выкарыстання ў развітых краінах.
Прымяненне
Больш за палову ўсёй здабычы медзі ідзе на вытворчасць электрычнага дроту, каля 30-40 % выкарыстоўваецца для атрымання розных сплаваў: бронзы, латуні, медна-нікелевых.
Гл. таксама
- Паўночнае золата
Зноскі
- Hammond, C. R. (2004). The Elements, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition. CRC press. ISBN 0-8493-0485-7.
- A new method to harvest copper. Azcentral.com
- Gordon, R. B.; Bertram, M.; Graedel, T. E. (2006). Metal stocks and sustainability Архівавана 24 верасня 2015.. PNAS 103 (5): 1209—1214.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Медзь
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Medz lac cuprum Cu himichny element I grupy peryyadychnaj sistemy atamny numar 29 Metal chyrvonaga koleru Medz Medz vyadomaya sa starazhytnyh chasoy geta pershy metal yaki zamyaniy kamen u pershabytnyh pryladah pracy pachatak mednaga veku datuecca prykladna 4 m tysyachagoddzem da n e Adkryccyo starazhytnymi egipcyanami bronzy splavu medzi z volavam bolsh lyogkaplaykaj i cvyordaj chym sama medz paklala kanec karotkamu mednamu veku i pachatak namnoga dayzhejshamu veku bronzavamu z kanca 4 ga pa 1 e tysyachagoddze da n e Starazhytnyya rymlyane vyvozili mednuyu rudu z vostrava Kipr adkul pajshla lacinskaya nazva medzi kuprum Pryrodnyya krynicyPa raspaysyudzhanasci y zyamnoj kary zajmae 26 e mesca syarod elementay U asnoynym medz prysutnichae y gornyh parodah u vyglyadze zluchennyay Pramyslovae znachenne mayuc halkapiryt CuFeS2 halkazin Cu2S malahit CuCO3 Cu OH 2 nekatoryya inshyya mineraly VytvorchascBolshasc medzi zdabyvaecca y vyglyadze sulfiday medzi y bujnyh kar erah u medna parfiravanyh radovishchah yakiya ytrymlivayuc ad 0 4 da 1 0 medzi Prykladami takih radovishchay z yaylyayucca shahty y Chyli Yuta i Nyu Meksika u ZShA Zgodna z u 2005 godze Chyli byla najbujnejshym vytvorcam medzi z rudnikoy akramya tago trec usyoj zdabychy prypadala na ZShA Indaneziyu i Peru Medz mozha taksama byc adnoylena praz Nekalki radovishchay u shtace Aryzona lichacca pershymi kandydatami dlya prymyanennya getaga metadu Masshtaby vykarystannya medzi pavyalichvayucca ale yae kolkasc ledz zadavalnyae yzroven vykarystannya y razvityh krainah PrymyanenneBolsh za palovu ysyoj zdabychy medzi idze na vytvorchasc elektrychnaga drotu kalya 30 40 vykarystoyvaecca dlya atrymannya roznyh splavay bronzy latuni medna nikelevyh Gl taksamaPaynochnae zolataZnoskiHammond C R 2004 The Elements in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition CRC press ISBN 0 8493 0485 7 A new method to harvest copper Azcentral com Gordon R B Bertram M Graedel T E 2006 Metal stocks and sustainability Arhivavana 24 verasnya 2015 PNAS 103 5 1209 1214 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Medz