Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Фашы́зм (па-італьянску: fascismo) у вузкім сэнсе — палітычны рух у Італіі першай паловы XX стагоддзя, які ўзначальвалася Беніта Мусаліні. Пазней фашызмам сталі зваць любыя праявы таталітарызму ў спалучэнні з ідэяй нацыянальнай кансалідацыі або расавай выключнасці.
Фашызм у сучасным разуменні
Фашызм у сучасным разуменні — дзяржаўны лад, заснаваны на ідэі вяршэнства дзяржавы над нацыяй, аб'яднання народа вакол ідэі нацыянальнага выратавання, дэлегаванне шырокіх, а часта і надзвычайных паўнамоцтваў улады. Адпаведна, гэта першым чынам моцны , сфарміраваны па ідэалагічнай і палітычнай прыкмеце, цвёрдая або ваенная дысцыпліна. Фашызм можна таксама тлумачыць як форму папулісцкага ультранацыяналізму, заснаванага на звароце да мінулага, яго рамантызацыі і ідэалізацыі.
Ідэя перавагі дзяржаўнага, расавага на асабістым і індывідуальным — адна з базавых ідэй фашызму. Для фашызму характэрна моцнае імкненне да «аднастайнасці» і «нацыянальнай кансалідацыі»; адгэтуль паходзіць нетрывальнасць фашыстаў да любога іншадумства, а таксама да нацыянальных, рэлігійных і іншых .
Слова «фашысты» зараз часцей за ўсё асацыюецца з , хоць сябе яны фашыстамі ніколі не звалі. Гэта не зусім правільнае ўжыванне назвы пачалося з «піўнога путчу» 1923 годзе, калі амерыканскія газеты назвалі путчыстаў «баварскімі фашыстамі», праводзячы паралелі з дзяржаўным пераваротам, ажыццяўлёным Мусаліні ў Італіі ў 1922 годзе. Гэтая назва, асабліва ў краінах былога СССР, больш за ўсё асацыюецца з нямецка-фашысцкімі захопнікамі, распачаўшымі Другую сусветную вайну, іх зверствамі, цынізмам і катаваннямі, якія на шмат вякоў застануцца ў памяці народаў як твар фашызму.
Прыкметы фашызму
Фашызм звычайна характарызуецца наступнымі рысамі:
- Спрыяе моцнай нацыянальная кансалідацыі: узвышае дзяржаву над асобай, асабліва ў выглядзе перавагі самога дзяржаўнага апарата і зліцці народа з ім.
- Грунтуе сваю ўладу на адзіным лідару, правадыру.
- Выкарыстае гвалт і сучасныя палітычныя тэхналогіі прапаганды і цэнзуры з мэтай падаўлення палітычных апанентаў.
- Выступае за строгую эканамічную і сацыяльную рэгламентацыю.
- Гуртуе вытворчасць у блокі.
- Праводзіць палітыку татальнага кантролю над грамадствам.
Тым не менш, фашысцкім рэжымам часам атрымліваецца дабіцца сур'ёзных поспехаў у эканоміцы і ваеннай сферы.
Трэба адрозніваць фашызм ад нацызму, ідэі якога выраслі з ідэалогіі італьянскага фашызму. Калі фашызм абвяшчае ідэю нацыянальнай кансалідацыі, то нацызм грунтуецца на палітыцы расавай выключнасці.
Гл. таксама
- Рускі фашызм
- Папулізм
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Fashy zm pa italyansku fascismo u vuzkim sense palitychny ruh u Italii pershaj palovy XX stagoddzya yaki yznachalvalasya Benita Musalini Paznej fashyzmam stali zvac lyubyya prayavy tatalitaryzmu y spaluchenni z ideyaj nacyyanalnaj kansalidacyi abo rasavaj vyklyuchnasci Fashyzm u suchasnym razumenniFashyzm u suchasnym razumenni dzyarzhayny lad zasnavany na idei vyarshenstva dzyarzhavy nad nacyyaj ab yadnannya naroda vakol idei nacyyanalnaga vyratavannya delegavanne shyrokih a chasta i nadzvychajnyh paynamoctvay ulady Adpavedna geta pershym chynam mocny sfarmiravany pa idealagichnaj i palitychnaj prykmece cvyordaya abo vaennaya dyscyplina Fashyzm mozhna taksama tlumachyc yak formu papulisckaga ultranacyyanalizmu zasnavanaga na zvaroce da minulaga yago ramantyzacyi i idealizacyi Ideya peravagi dzyarzhaynaga rasavaga na asabistym i indyvidualnym adna z bazavyh idej fashyzmu Dlya fashyzmu harakterna mocnae imknenne da adnastajnasci i nacyyanalnaj kansalidacyi adgetul pahodzic netryvalnasc fashystay da lyuboga inshadumstva a taksama da nacyyanalnyh religijnyh i inshyh Slova fashysty zaraz chascej za ysyo asacyyuecca z hoc syabe yany fashystami nikoli ne zvali Geta ne zusim pravilnae yzhyvanne nazvy pachalosya z piynoga putchu 1923 godze kali amerykanskiya gazety nazvali putchystay bavarskimi fashystami pravodzyachy paraleli z dzyarzhaynym peravarotam azhyccyaylyonym Musalini y Italii y 1922 godze Getaya nazva asabliva y krainah byloga SSSR bolsh za ysyo asacyyuecca z nyamecka fashysckimi zahopnikami raspachayshymi Druguyu susvetnuyu vajnu ih zverstvami cynizmam i katavannyami yakiya na shmat vyakoy zastanucca y pamyaci naroday yak tvar fashyzmu Prykmety fashyzmuFashyzm zvychajna haraktaryzuecca nastupnymi rysami Spryyae mocnaj nacyyanalnaya kansalidacyi uzvyshae dzyarzhavu nad asobaj asabliva y vyglyadze peravagi samoga dzyarzhaynaga aparata i zlicci naroda z im Gruntue svayu yladu na adzinym lidaru pravadyru Vykarystae gvalt i suchasnyya palitychnyya tehnalogii prapagandy i cenzury z metaj padaylennya palitychnyh apanentay Vystupae za stroguyu ekanamichnuyu i sacyyalnuyu reglamentacyyu Gurtue vytvorchasc u bloki Pravodzic palityku tatalnaga kantrolyu nad gramadstvam Tym ne mensh fashysckim rezhymam chasam atrymlivaecca dabicca sur yoznyh pospehay u ekanomicy i vaennaj sfery Treba adroznivac fashyzm ad nacyzmu idei yakoga vyrasli z idealogii italyanskaga fashyzmu Kali fashyzm abvyashchae ideyu nacyyanalnaj kansalidacyi to nacyzm gruntuecca na palitycy rasavaj vyklyuchnasci Gl taksamaRuski fashyzm Papulizm