Асіпо віцкі раён адміністрацыйна тэрытарыяльная адзінка ў складзе Магілёўскай вобласці Адміністрацыйны цэнтр горад Асіпо

Асіпо́віцкі раён — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Магілёўскай вобласці. Адміністрацыйны цэнтр — горад Асіповічы. Раён падзелены на 11 сельскіх саветаў.

Асіповіцкі раён


Герб	Сцяг

Краіна

Беларусь

Уваходзіць у

Магілёўская вобласць

Адміністрацыйны цэнтр

Асіповічы

Дата ўтварэння

17 ліпеня 1924,
6 студзеня 1965

Дата скасавання

25 снежня 1962

Кіраўнік

Андрэй Віктаравіч Дубінчык^[d]

Афіцыйныя мовы

Родная мова: беларуская 42,06 %, руская 52,5 %
Размаўляюць дома: беларуская 18,59 %, руская 77,27 %

Насельніцтва

▼42 663 чал. (1 студзеня 2025)

Плошча

1 947,21
(2-е месца)

Вышыня
над узроўнем мора
• Найвышэйшы пункт
• Самы нізкі пункт

207 м
136 м

Тэлефонны код

+375 2235

Афіцыйны сайт

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Асіповіцкі раён размешчаны ў цэнтральнай частцы Рэспублікі Беларусь (у суседнім Пухавіцкім раёне знаходзіцца геаграфічны цэнтр краіны), на захадзе Магілёўскай вобласці. На поўначы і захадзе ён мяжуе з Бярэзінскім, Чэрвеньскім, Пухавіцкім і Старадарожскім раёнамі Мінскай вобласці, на паўднёвым захадзе і поўдні з Бабруйскім і Глускім, на ўсходзе — з Клічаўскім раёнамі Магілёўскай вобласці. Асіповіцкі раён займае плошчу 1,95 тыс. км². Раён з’яўляецца часткай Цэнтральнабярэзінскай раўніны з абсалютнай вышынёй 150 м над узроўнем мора. Працякаюць рэкі Свіслач, Ботча, Ваўчанка. Іншыя рэкі: Грава, Капчанка, Красная, Млынка. Балота Ясень.

Гісторыя

Раён утвораны 17 ліпеня 1924 года ў складзе Бабруйскай акругі БССР. Цэнтр — мястэчка Асіповічы. 20 жніўня 1924 года падзелены на 9 сельсаветаў: Асіповіцкі 1-шы, Асіповіцкі 2-гі, Верайцоўскі, Дзераўцоўскі, Зборскі, Карытненскі, Лапіцкі, Лучыцкі, Ясенскі. 1 студзеня 1925 года Асіповіцкі 1-шы і Асіповіцкі 2-гі сельсаветы аб’яднаны ў адзін Асіповіцкі сельсавет. 21 жніўня 1925 года Асіповіцкі сельсавет скасаваны, Лучыцкі сельсавет перайменаваны ў Замошскі. Пасля скасавання акруговага падзелу 26 ліпеня 1930 года раён у прамым падпарадкаванні БССР. 8 ліпеня 1931 года да раёна далучаны Градзянкаўскі (Градзянскі), Касьянскі (Кассёўскі), Ліпеньскі, Пагарэльскі, Свіслацкі, Яноўскі нацыянальны польскі сельсаветы скасаванага Свіслацкага раёна. 15 ліпеня 1935 года Асіповічы набылі статус горада, вёскі Ялізава і Ясень аднесены да катэгорыі рабочых пасёлкаў. 3 верасня 1937 года Яноўскі нацыянальны польскі сельсавет рэарганізаваны ў беларускі сельсавет. З 20 лютага 1938 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 27 верасня 1938 года вёска Градзянка атрымала статус гарадскога пасёлка. З 20 верасня 1944 года раён у складзе Бабруйскай вобласці. 14 мая 1949 года населены пункт Татарка рэарганізаваны ў рабочы пасёлак. З 8 студзеня 1954 года раён у складзе Магілёўскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны Верайцоўскі, Градзянкаўскі, Дзераўцоўскі, Кассёўскі сельсаветы, Яноўскі сельсавет перайменаваны ў Каменіцкі, рабочы пасёлак Ясень скасаваны, яго тэрыторыя ўключана ў Ясенскі сельсавет, утвораны Восаўскі сельсавет. 25 снежня 1962 года раён скасаваны, яго тэрыторыя далучана да Бабруйскага раёна.

6 студзеня 1965 года Асіповіцкі раён утвораны зноў, уключаў горад Асіповічы, рабочы пасёлак Градзянка, Замошскі, Зборскі, Каменіцкі, Карытненскі, Лапіцкі, Ліпеньскі, Пагарэльскі, Пратасевіцкі, Свіслацкі і Ясенскі сельсаветы Бабруйскага раёна, Дараганаўскі і Дрычынскі сельсаветы Слуцкага раёна Мінскай вобласці. 27 студзеня 1965 года да раёна далучаны рабочыя пасёлкі Татарка і Ялізава. 31 студзеня 1966 года Зборскі сельсавет перайменаваны ў Вяззеўскі. 26 сакавіка 1987 года скасаваны Замошскі сельсавет, утвораны Асіповіцкі сельсавет. 1 снежня 1998 года горад Асіповічы і Асіповіцкі раён аб’яднаны ў адну адміністрацыйную адзінку. 13 лютага 2002 года скасаваны Асіповіцкі, Каменіцкі і Пагарэльскі сельсавет, Градзянскі пассавет рэарганізаваны ў Градзянскі сельсавет, статус рабочага пасёлка Градзянка паніжаны да вёскі. 20 лістапада 2013 года ўтвораны Татаркаўскі і Ялізаўскі сельсаветы. 28 лістапада 2017 года скасаваны Карытненскі сельсавет.

На тэрыторыі раёна ў гады Вялікай Айчыннай вайны дзейнічаў 210-ы партызанскі атрад імя І. В. Сталіна.

Вёскі Асіповіцкага раёна, знішчаныя нацыстамі падчас Вялікай Айчыннай вайны

Асавок (141 жыхар)
Базок (496 жыхароў, 103 двара)
Брыцалавічы (702 жыхара, 144 двара)
Буда (42 жыхара, 18 двароў)
Вялікая Гарожа (219 жыхароў, 118 двароў)
Вярбілава (45 жыхароў, 13 двароў)
Лочын (436 жыхароў, 77 двароў)
Пагарэлае (127 жыхароў, 136 двароў)
Палядкі (79 жыхароў, 41 двор)

Насельніцтва

Насельніцтва раёна на 1 студзеня 2024 года складала 43 365 чалавек, у тым ліку горада Асіповічы 29 103 чалавекі.

У раёне размешчаны 155 населеных пунктаў, у тым ліку 2 рабочых пасёлка — (Ялізава і Татарка), і горад Асіповічы.

Гаспадарка

У 6 км ад г. Асіповічы, ніжэй Асіповіцкага вадасховішча, размяшчаецца рыбгас «Свіслач», які пастаўляе жывую рыбу па ўсёй Магілёўскай вобласці.

На скідзе вадасховішча працуе малая Асіповіцкая ГЭС, найбуйнейшая ГЭС у краіне, што выпрацоўвае каля 10 млн кВт·г у год.

Праз раён праходзяць чыгункі Мінск-Бабруйск (з адгалінаваннем на Градзянку) і Магілёў-Баранавічы, а таксама аўтатраса Мінск — Гомель.

Згодна з даследваннем супрацоўніка НДІ працы пры Міністэрстве працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь Г. Рыдзеўскага, станам на 2020 г. па структуры Асіповіцкі раён з'яўляецца індустрыяльна-сервісным рэгіёнам з нізкім эканамічным патэнцыялам і нізкім узроўнем эканамічнага развіцця. Пры размеркаванні рэгіёнаў Рэспублікі Беларусь па функцыянальна-іерархічных тыпах Асіповіцкі раён быў аднесены да раёнаў эканамічнай паўперыферыі.

Крыніцы

https://osipovichi.gov.by/by/ulada/
Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Родная мова (руск.)
Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Размаўляюць дома (руск.)
«Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» Архівавана 4 сакавіка 2016. (па стане на 1 студзеня 2011 г.)
Численность населения на 1 января 2025 г. и среднегодовая численность населения за 2024 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133574508"></a>
Осиповичский районный исполнительный комитет. Административно-территориальное деление (руск.). Праверана 26 лютага 2025.
Решение Могилевского областного Совета депутатов от 13 февраля 2002 г. № 17-4 Об изменении статуса рабочего поселка Гродзянка Осиповичского района и упразднении Гродзянского поселкового Совета, об образовании Гродзянского сельсовета, изменении границ Вязьевского и Протасевичского сельсоветов и упразднении Каменичского, Погорельского, Осиповичского сельсоветов Осиповичского района Архівавана 6 чэрвеня 2021.
Решение Могилевского областного Совета депутатов от 20 ноября 2013 г. № 23-1 Об изменении административно-территориального устройства некоторых административно-территориальных единиц Могилевской области
Решение Могилевского областного Совета депутатов от 28 ноября 2017 г. № 31-4 О некоторых вопросах административно-территориального устройства Могилевской области
Ридевский, Г. В. Экономический потенциал регионов Беларуси: величина, структура, специализация, уровень экономического развития (руск.). Региональная экономика и управление: электронный научный журнал (4 кастрычніка 2022).

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 2: Аршыца — Беларусцы / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 2. — 480 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0061-7 (т. 2).
Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987.
Административно-территориальное устройство Республики Беларусь (1981—2010 гг.): справочник. — Минск: БелНИИДАД, 2012. — 172 с.

Спасылкі

Інфармацыя на партале Магілёўскай вобласці(недаступная спасылка) (руск.) Архівавана 14 чэрвеня 2011 года.
Край мой Магілёўшчына — Асіповіцкі раён Архівавана 1 чэрвеня 2010.
Асіповіцкі раён на library.mogilev.by Архівавана 18 мая 2015.
Славутасці на партале radzima.org
Юрий Клеванец. Разрушение археологических памятников в Беларуси Архівавана 6 мая 2017.

[_be8ca84c4c281a10-1] ttps://osipovichi.gov.by/by/ulada/

[2] Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Родная мова (руск.)

[3] Рэзультаты перапісу насельніцтва ў 2019 г. Размаўляюць дома (руск.)

[4] «Дзяржаўны зямельны кадастр Рэспублікі Беларусь» Архівавана 4 сакавіка 2016. (па стане на 1 студзеня 2011 г.)

[_92ea0e2b97e987e1-5] Численность населения на 1 января 2025 г. и среднегодовая численность населения за 2024 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Белстат, 2025.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q6520738"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133574508"></a>

[:0-6] Осиповичский районный исполнительный комитет. Административно-территориальное деление (руск.). Праверана 26 лютага 2025.

[7] Решение Могилевского областного Совета депутатов от 13 февраля 2002 г. № 17-4 Об изменении статуса рабочего поселка Гродзянка Осиповичского района и упразднении Гродзянского поселкового Совета, об образовании Гродзянского сельсовета, изменении границ Вязьевского и Протасевичского сельсоветов и упразднении Каменичского, Погорельского, Осиповичского сельсоветов Осиповичского района Архівавана 6 чэрвеня 2021.

[8] Решение Могилевского областного Совета депутатов от 20 ноября 2013 г. № 23-1 Об изменении административно-территориального устройства некоторых административно-территориальных единиц Могилевской области

[9] Решение Могилевского областного Совета депутатов от 28 ноября 2017 г. № 31-4 О некоторых вопросах административно-территориального устройства Могилевской области

[10] Ридевский, Г. В. Экономический потенциал регионов Беларуси: величина, структура, специализация, уровень экономического развития (руск.). Региональная экономика и управление: электронный научный журнал (4 кастрычніка 2022).