Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Бярэ́зіна — рака ў Віцебскай, Мінскай, Магілёўскай і Гомельскай абласцях Беларусі, правы прыток Дняпра. Даўжыня 613 км. Вадазбор 24,5 тыс. км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 142 м³/с. Агульнае падзенне 69 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,11 ‰.
| Бярэзіна | |
|---|---|
 | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 613 км |
| Басейн | 24 500 км² |
| Расход вады | 142 м³/с |
| Вадацёк | |
| Выток | каля г. Докшыцы |
| • Каардынаты | 54°53′46″ пн. ш. 27°45′20″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Дняпро |
| • Каардынаты | 52°32′59″ пн. ш. 30°15′00″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Дняпро → [d] |
| Краіна | |
 | |
 | |
 — выток,  — вусце | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Асноўныя прытокі
Справа: Гайна, Пліса, Уша, Уса, Свіслач, Каменка, Асовіна, Бабруйка. Злева: Сха, Бобр, Клява, Ольса, Ала.
На рацэ
Гарады: Барысаў, Беразіно, Бабруйск, Светлагорск. Зоны адпачынку: рэспубліканскага значэння — Беразіно і Асіповічы; мясцовага значэння — Дроздзіна, Прырэчча і інш.; Курорты: Бабруйск і Горваль. Водзяцца: шчупак, акунь, плотка, лешч, лінь, карась, верхаводка, гусцяра; каштоўныя — судак, мінога, галавень, падуст, сом, мянтуз.
Агульнае
Пачынаецца на паўднёвым захадзе ад г. Докшыцы, вусце ў 2 км на паўночны ўсход ад в. Берагавая Слабада Рэчыцкага раёна. Асаблівасць воднага рэжыму Бярэзіны — высокія паводкі позняй восенню і спад іх у перыяд ледаставу. Значная прыродная зарэгуляванасць сцёку. Веснавое разводдзе звычайна праходзіць адной, пры зацяжным снегараставанні — некалькімі хвалямі. Пад′ём узроўню (працягласць 20 — 30 сутак) пачынаецца з сярэдзіны сакавіка; сярэдняя вышыня 2,3 — 3,4 м над межанным узроўнем, найбольшая 4,8 м (у нізоўі). Прабег хвалі разводдзя ад вытоку да вусця на працягу 8 сутак. Спад узроўню ў вярхоўі 30 — 40 сутак, у ніжнім цячэнні да 2 месяцаў. Замярзае Бярэзіна ў 1-й пал. снежня, крыгалом пачынаецца ў канцы сакавіка. Найбольшая таўшчыня лёду 30 — 60 см (канец лютага — пачатак сакавіка). Веснавы ледаход 4 — 7 сутак. Сярэдняя тэмпература вады летам 18 — 20 °С. Гадавы сцёк завіслых наносаў каля Барысава 7,2 тыс. т.
Агульная даўжыня рачной сістэмы Бярэзіны (425 рэк) 8490 км, густата рачной сеткі 0,35 км/км². Паводле будовы даліны, рэчышча і ўмоў працякання Бярэзіна падзяляецца на 3 участкі: верхні (ад вытоку да вусця Гайны, 168 км), сярэдні (паміж вусцямі Гайны і Свіслачы, 205 км), ніжні (ад упадзення Свіслачы да вусця 240 км).
У верхнім цячэнні рака працякае праз Бярэзінскі біясферны запаведнік, перасякае азёры Медзазол і Палік. Каналізавана 12,8 км рэчышча ў вярхоўі. Даліна невыразная, амаль на ўсім працягу зліваецца з прылеглай забалочанай і аблесенай мясцовасцю. Пойма забалочаная, купістая, шырынёй 2 — 3 км, у асобных месцах звужаецца да 0,5 або пашыраецца да 6 км. У разводдзе затапляецца на глыбіню 0,3 — 1,8 м, часам да 3 м. Рэчышча моцназвілістае, багатае пратокамі і невялікімі пясчанымі астравамі. Шырыня ракі 15 — 20 м, найбольшая 60 м. Берагі нізкія (да 0,5 м), на асобных участках стромкія (вышыня да 1,5 м), пясчаныя, забалочаныя.
У сярэднім цячэнні даліна выразная, трапецападобная, шырыня яе 2 — 3 км, месцамі — да 1 км. Схілы спадзістыя і ўмерана стромкія, месцамі абрывістыя (вышыня 10 — 35 м), парэзаныя ярамі і далінамі прытокаў, пад лесам і хмызняком. Каля падэшвы схілаў багатыя выхады грувтавых водаў. Пойма да вусця Бабра левабярэжная, ніжэй двухбаковая, шырынёй 1,5 — 2 км, хмызнякова-лугавая. У разводдзе затапляецца на глыбіню 0,5 — 3 м, тэрмінам ад 10 — 20 сутак да 1,5 — 2 месяцаў. Рэчышча звілістае, разгалінаванае. Шырыня ракі 60 — 80 м, найбольшая 100 — 300 м. Берагі стромкія, вышынёй 1 — 2 м.
У ніжнім цячэнні да вусця даліна пераважна трапецападобная, шырынёй 2 — 8 км, месцамі звужаецца да 0,3 — 0,5 км. Схілы стромкія, вышынёй 6 — 15 м, месцамі 20 — 25 м, парэзаныя ярамі і далінамі прытокаў. Пойма вельмі забалочаная, купістая, пераважна левабярэжная, радзей двухбаковая; шырыня яе 1,5 — 5 км. У разводдзе затапляецца на глыбіню 0,2 — 3,5 м тэрмінам да 1,5 месяца. Рэчышча звілістае, шмат плаўных лукавін, адмелін, заліваў, рукавоў, старыц і поймавых азёр. Шырыня ракі 80 — 130 м. Берагі ад спадзістых да абрывістых, вышынёй ад 1 — 2 м да 15 м.
Суднаходства ад в. Броды Барысаўскага р-на (494 км ад вусця). Лесасплаў. Выкарыстоўваецца як водапрыёмнік меліярацыйных каналаў.
Літаратура
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1–2. – Л., 1971.
- Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Государственный водный кадастр: Водные ресурсы, их использование и качество вод (за 2004 год). — Мн.: Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды, 2005. — 135 с.
Спасылкі
- Масьлюкоў Т. Падарожжа па самай беларускай рацэ // Рэгіянальны партал — Светлагорск Архівавана 30 верасня 2020., 2009, 7 верасня.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Byarezina znachenni Byare zina raka y Vicebskaj Minskaj Magilyoyskaj i Gomelskaj ablascyah Belarusi pravy prytok Dnyapra Dayzhynya 613 km Vadazbor 24 5 tys km Syarednegadavy rashod vady y vusci 142 m s Agulnae padzenne 69 m Syaredni nahil vodnaj paverhni 0 11 ByarezinaHaraktarystykaDayzhynya 613 kmBasejn 24 500 km Rashod vady 142 m sVadacyokVytok kalya g Dokshycy Kaardynaty 54 53 46 pn sh 27 45 20 u d H G Ya OVusce Dnyapro Kaardynaty 52 32 59 pn sh 30 15 00 u d H G Ya ORazmyashchenneVodnaya sistema Dnyapro d Kraina Belarus vytok vusce Medyyafajly na VikishovishchyAsnoynyya prytokiSprava Gajna Plisa Usha Usa Svislach Kamenka Asovina Babrujka Zleva Sha Bobr Klyava Olsa Ala Na raceGarady Barysay Berazino Babrujsk Svetlagorsk Zony adpachynku respublikanskaga znachennya Berazino i Asipovichy myascovaga znachennya Drozdzina Pryrechcha i insh Kurorty Babrujsk i Gorval Vodzyacca shchupak akun plotka leshch lin karas verhavodka guscyara kashtoynyya sudak minoga galaven padust som myantuz AgulnaePachynaecca na paydnyovym zahadze ad g Dokshycy vusce y 2 km na paynochny yshod ad v Beragavaya Slabada Rechyckaga rayona Asablivasc vodnaga rezhymu Byareziny vysokiya pavodki poznyaj vosennyu i spad ih u peryyad ledastavu Znachnaya pryrodnaya zaregulyavanasc scyoku Vesnavoe razvoddze zvychajna prahodzic adnoj pry zacyazhnym snegarastavanni nekalkimi hvalyami Pad yom uzroynyu pracyaglasc 20 30 sutak pachynaecca z syaredziny sakavika syarednyaya vyshynya 2 3 3 4 m nad mezhannym uzroynem najbolshaya 4 8 m u nizoyi Prabeg hvali razvoddzya ad vytoku da vuscya na pracyagu 8 sutak Spad uzroynyu y vyarhoyi 30 40 sutak u nizhnim cyachenni da 2 mesyacay Zamyarzae Byarezina y 1 j pal snezhnya krygalom pachynaecca y kancy sakavika Najbolshaya tayshchynya lyodu 30 60 sm kanec lyutaga pachatak sakavika Vesnavy ledahod 4 7 sutak Syarednyaya temperatura vady letam 18 20 S Gadavy scyok zavislyh nanosay kalya Barysava 7 2 tys t Agulnaya dayzhynya rachnoj sistemy Byareziny 425 rek 8490 km gustata rachnoj setki 0 35 km km Pavodle budovy daliny rechyshcha i ymoy pracyakannya Byarezina padzyalyaecca na 3 uchastki verhni ad vytoku da vuscya Gajny 168 km syaredni pamizh vuscyami Gajny i Svislachy 205 km nizhni ad upadzennya Svislachy da vuscya 240 km U verhnim cyachenni raka pracyakae praz Byarezinski biyasferny zapavednik perasyakae azyory Medzazol i Palik Kanalizavana 12 8 km rechyshcha y vyarhoyi Dalina nevyraznaya amal na ysim pracyagu zlivaecca z pryleglaj zabalochanaj i ablesenaj myascovascyu Pojma zabalochanaya kupistaya shyrynyoj 2 3 km u asobnyh mescah zvuzhaecca da 0 5 abo pashyraecca da 6 km U razvoddze zataplyaecca na glybinyu 0 3 1 8 m chasam da 3 m Rechyshcha mocnazvilistae bagatae pratokami i nevyalikimi pyaschanymi astravami Shyrynya raki 15 20 m najbolshaya 60 m Beragi nizkiya da 0 5 m na asobnyh uchastkah stromkiya vyshynya da 1 5 m pyaschanyya zabalochanyya U syarednim cyachenni dalina vyraznaya trapecapadobnaya shyrynya yae 2 3 km mescami da 1 km Shily spadzistyya i ymerana stromkiya mescami abryvistyya vyshynya 10 35 m parezanyya yarami i dalinami prytokay pad lesam i hmyznyakom Kalya padeshvy shilay bagatyya vyhady gruvtavyh voday Pojma da vuscya Babra levabyarezhnaya nizhej dvuhbakovaya shyrynyoj 1 5 2 km hmyznyakova lugavaya U razvoddze zataplyaecca na glybinyu 0 5 3 m terminam ad 10 20 sutak da 1 5 2 mesyacay Rechyshcha zvilistae razgalinavanae Shyrynya raki 60 80 m najbolshaya 100 300 m Beragi stromkiya vyshynyoj 1 2 m Razliy Byareziny U nizhnim cyachenni da vuscya dalina peravazhna trapecapadobnaya shyrynyoj 2 8 km mescami zvuzhaecca da 0 3 0 5 km Shily stromkiya vyshynyoj 6 15 m mescami 20 25 m parezanyya yarami i dalinami prytokay Pojma velmi zabalochanaya kupistaya peravazhna levabyarezhnaya radzej dvuhbakovaya shyrynya yae 1 5 5 km U razvoddze zataplyaecca na glybinyu 0 2 3 5 m terminam da 1 5 mesyaca Rechyshcha zvilistae shmat playnyh lukavin admelin zalivay rukavoy staryc i pojmavyh azyor Shyrynya raki 80 130 m Beragi ad spadzistyh da abryvistyh vyshynyoj ad 1 2 m da 15 m Sudnahodstva ad v Brody Barysayskaga r na 494 km ad vuscya Lesasplay Vykarystoyvaecca yak vodapryyomnik meliyaracyjnyh kanalay LitaraturaResursy poverhnostnyh vod SSSR Opisanie rek i ozyor i raschyoty osnovnyh harakteristik ih rezhima T 5 Belorussiya i Verhnee Podneprove Ch 1 2 L 1971 Priroda Belorussii Popul encikl BelSE Redkol I P Shamyakin gl red i dr Mn BelSE 1986 599 s 40 l il rusk Blakitnaya kniga Belarusi Encyklapedyya redkal N A Dzisko i insh Mn BelEn 1994 415 s 10 000 ekz ISBN 5 85700 133 1 Gosudarstvennyj vodnyj kadastr Vodnye resursy ih ispolzovanie i kachestvo vod za 2004 god Mn Ministerstvo prirodnyh resursov i ohrany okruzhayushej sredy 2005 135 s SpasylkiMaslyukoy T Padarozhzha pa samaj belaruskaj race Regiyanalny partal Svetlagorsk Arhivavana 30 verasnya 2020 2009 7 verasnya