Нізкі Рынак

Ні́зкі Ры́нак — гістарычная мясцовасць у цэнтры Мінска, старажытны асяродак гандлю ў горадзе. Месціцца пры ўтоку ракі Нямігі ў Свіслач.

Аэрафотаздымак, 1941 г.

Архітэктурнымі дамінантамі мясцовасці былі замак, Халодная сінагога, комплекс кляштара баніфратаў з касцёлам Святога Яна і царква Святых Апосталаў Пятра і Паўла. Пасля Другой сусветнай вайны гістарычная забудова была цалкам зруйнаваная савецкімі ўладамі.

На паўднёвы ўсход ад Нізкага Рынка пачынаюцца Цёмныя Крамы, па поўдзень — Высокі Рынак, на захад — Ракаўскае прадмесце, на поўнач — Замчышча.

Гісторыя

На плане 1857 года

Нізкі Рынак пачаў забудоўвацца як гандлёва-рамесніцкі пасад перад паўднёвай сцяной замка, за валамі і ровам, пры ўтоку ракі Нямігі ў Свіслач. Размешчаная на хісткай абалоне, мясцовасць часта пакутавала ад паводак.

Да канца XVI — пачатку XVII стст. Нізкі Рынак значна павялічыўся. Тут утварыліся новыя вуліцы і завулкі. Цэнтральнымі і найбольш вялікімі трасамі Нізкага Рынка былі старадаўнія вуліцы Няміга, Ракаўская і Зыбіцкая. Вуліца Няміга пачала ўтварацца, мяркуючы паводле археалагічных матэрыялаў, дзесьці ў XIII ст. на старым гандлёвым гасцінцы на паўднёвы захад паабапал невялікай, але паўнаводнай у старажытнасці рэчкі. Вуліца Зыбіцкая пачыналася непасрэдна з плошчы Нізкага Рынка і праходзіла на паўднёвы ўсход уздоўж правага берага Свіслачы ля падножжа ўзгорка Высокага Рынка. Траса вуліцы злучала Нізкі Рынак з Валокамі Полацкімі. Вуліца Казьмадзям’янаўская злучала мясцовасць з Цёмнымі Крамамі, Школьная — з Высокім Рынкам.

Халодная сінагога, 1903 г.

У пачатку ХХ ст. Замчышча ўваходзіла ў другую паліцэйскую частку горада.

Сучаснасць

Вуліцы і плошчы

Цяперашняя назва	Першапачатковая назва	Былыя назвы
8 Сакавіка плошча	Нізкі Рынак плошча	Рыбны Рынак плошча
Зыбіцкая вуліца	Зыбіцкая вуліца	Гандлёвая вуліца (1866—2010)
Няміга вуліца	Нямігская вуліца	Няміга-Школьная вуліца (частка) Няміга-Раманаўская вуліца (частка) Кацярынінская вуліца (частка, 1866—1926) Кастуся Каліноўскага вуліца (частка, 1926—1940-я)
Козьма-Дзям’янаўскі спуск	Козьма-Дзям’янаўская вуліца	Францішка Скарыны вуліца (1926—1933) Дзям’яна Беднага вуліца (1933—1940-я)
Эстакада праспекта Пераможцаў	Рэзніцкая вуліца	Мясніцкая вуліца (з 1866)

Галерэя

Гістарычныя планы і праекты

• Старыя планы і праекты
• Праект на пабудову павільёна для турэцкай пякарні братоў Офлі, 1893 г.
• Квартал на вуліцы Рэзніцкай
• Праект рэканструкцыі камяніцы, размешчанай насупраць пачатку Зыбіцкай вуліцы

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• Каля Замчышча, 1888 г.
• У бок Нямігі, 1897 г.
• 1905 г.
• 1909 г.

• 1915 г.
• 1915—18 гг.
• 1918 г.
• 1918 г.

• 1918 г.
• 1918 г.
• Тытунёвы гандаль Кейлес, 1918 г.
• 1920-я гг.

• У бок Нямігі, 1918 г.
• Гістарычная Нова-Рэзніцкая ў бок Рэзніцкай вуліцы, 1928—29 гг.
• да 1941 г.
• Пачатак гістарычнай Козьма-Дзям’янаўскай вуліцы, 1941 г.

• У бок Замкавай вуліцы, 1941 г.
• Аэрафотаздымак у бок Замкавай вуліцы, 1941—43 гг.
• У бок Нямігі, 1941—43 гг.
• Пачатак гістарычнай Козьма-Дзям’янаўскай вуліцы, 1944 г.

Зноскі

1. Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Мінска ў ХІХ — пачатку ХХ стст.
2. Вячеслав Бондаренко. Названия минских улиц за последнее столетие: тенденции, загадки, парадоксы

Літаратура

• Пазняк 3. С. Рэха даўняга часу: Кн. для вучняў.— Мн.: Нар. асвета, 1985.— 111 с., іл.
• Іван Сацукевіч. Тапанімія вуліцы і плошчаў Мінска ў ХІХ — пачатку ХХ стст.
• Вячеслав Бондаренко. Названия минских улиц за последнее столетие: тенденции, загадки, парадоксы Архівавана 26 студзеня 2009.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Нізкі Рынак