Дыжон

Дыжон (фр.: Dijon) — галоўны горад былога герцагства Бургундскага, потым правінцыі Бургундыі, зараз французскага дэпартамента Кот-д’Ор і рэгіёна Бургундыя — Франш-Кантэ. Насельніцтва — 151 576 чалавек (2008).

Горад Дыжон фр.: Dijon Герб Сцяг^[d] Краіна  Францыя Рэгіён Бургундыя — Франш-Кантэ Дэпартамент Кот-д’Ор Каардынаты 47°19′26″ пн. ш. 5°02′34″ у. д.^HGЯO Кіраўнік Nathalie Koenders^[d] Плошча 40,41 км² Вышыня цэнтра 245 м Водныя аб’екты Уш, Сюзон^[d], Бургундскі канал і Kir Lake^[d] Насельніцтва 151576 чалавек (2008) Шчыльнасць 3709 чал./км² Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Паштовыя індэксы 21000 Афіцыйны сайт dijon.fr (фр.) Дыжон на карце Францыі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія і эканоміка

Размешчаны за 326 км на паўднёвы ўсход ад Парыжа, ля ўсходняга схілу Кот-д’Ор, пры ўпадзенні Сюзон у раку Уш і пры Бургундскім канале, які злучае сістэму Соны і Роны з Сенай; вузлавы пункт Парыжска-Ліёнскай чыгункі.

У Дыжоне функцыянуюць 15 ВНУ: універсітэт Бургундыі, Нацыянальная школа прыгожых мастацтваў, медыцынская i фармацэўтычная школы, багаслоўская семінарыя, семінарыя для настаўнікаў і для настаўніц. Маюцца розныя навуковыя таварыствы, бібліятэка з 80 000 тамоў і 900 рукапісаў, батанічны сад, абсерваторыя і іншыя.

Маюцца ліцейныя і аўтамабільныя заводы; развіта вытворчасць ваўняных і баваўняных тканін, скуры, сусветна вядомай гарчыцы, бочарных і васковых вырабаў, шпалер, машын, хімічных прадуктаў. Таксама развіта вінаробства, садоўніцтва, кветкаводства; гандаль віном, гарчыцай і іншымі мясцовымі прадуктамі.

Гістарычная даведка

Дыжон быў ужо ў часы рымлян ўмацаваным месцам — Divio або Castrum Divionense; у 1183 годзе атрымаў гарадскія правы. Хрысціянства ў гэтыя месцы прынёс мучанік Бянігн Дыжонскі, які лічыцца нябесным заступнікам горада.

Сваім палітычным значэннем ў Сярэднія стагоддзі Дыжон абавязаны рашэнню герцага Роберта I перанесці сюды сталіцу ўсёй Бургундыі. Тым не менш сапраўдны мастацкі і эканамічны росквіт Дыжона звязаны з кіраваннем бургундскіх герцагаў дынастыі Валуа ў XV стагоддзі. Менавіта тады ў горадзе працавалі выдатныя майстры готыкі на чале са скульптарам Слютэрам.

Пасля далучэння да Францыі ў 1477 годзе Дыжон заставаўся месцазнаходжаннем Бургундскага парламента. Калі Людовік XIV заваяваў Франш-Контэ, Дыжон з памежнага мястэчка ператварыўся ў буйны эканамічны і адміністрацыйны цэнтр. У Дыжоне нарадзіліся кампазітар Жан-Філіп Рамо і інжынер Аляксандр Гюстаў Эйфель.

Славутасці

Дыжон адносна мала пацярпеў у войнах апошніх двух стагоддзяў. У цэнтры захаваліся фахверкавыя дамы XII—XV стагоддзяў і палац герцагаў Бургундскіх з вежай Філіпа Добрага; сваім цяперашнім абліччам ён абавязаны перабудовам XVII—XVIII стагоддзяў. Цяпер палацавыя залы дзеляць ратуша і музей выяўленчых мастацтваў з багатай калекцыяй старафранцузскага і старанідэрландскага жывапісу.

Царква Нотр-Дам у Дыжоне

Дыжонскія славутасці: герцагскі палац, сабор, царква Сен-Мішэль

З культавых будынкаў найбольш характэрныя:

• Гатычны сабор св. Бянігна, пабудаваны паміж 1280 і 1325 гадамі, асвячоны ў 1393, у XVIII стагоддзі стаў кафедральным.
• Гатычная царква Нотр-Дам (пачатак XIII стагоддзя) славіцца сваім мудрагеліста-ажурным разьбяным фасадам і ўзорамі сярэднявечнага дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва.
• Невялікая царква Сен-Філібер, цяпер закрытая для службаў, будавалася з XI па XVI стагоддзя, аднак робіць ўражанне цэльнасці і маналітнасці, турыстам расказваюць, быццам д’ябал узвёў яе за адну ноч.
• Царква св. Міхаіла ўяўляе яскравы прыклад пераходу ад готыкі да рэнесансу ў першай трэці XVI стагоддзя.

Насельніцтва

Год Колькасць 1968 145 357 1975 151 705 1982 140 942 1990 146 703 1999 149 867 Год Колькасць 2006 151 504 2008 151 576 2011 151 672 2013 153 003 2015 155 114 Год Колькасць 2016 155 090 2017 156 920 2018 156 854 2019 158 002 2020 159 106 Год Колькасць 2021 159 346 2022 159 941

Гарады-пабрацімы

Сярод гарадоў Францыі Дыжон займае адно з першых месцаў па колькасці гарадоў-пабрацімаў. Акрамя таго, Дыжон адзін з першых гарадоў Францыі, які пасля Другой сусветнай вайны стаў пабрацімам з горадам Германіі.

•  Chefchaouen^[d], Марока
•  Ёрк, Вялікабрытанія (1953)
•  Іркуцк, Расія
•  Аполе, Польшча (2009)
•  Беласток, Польшча
•  Валгаград, Расія (5 верасня 1959)
•  Гімарайнш, Партугалія (31 кастрычніка 2016)
•  Дакар, Сенегал
•  Далас, ЗША (1957)
•  Клуж-Напока, Румынія (17 лістапада 1965)
•  Майнц, Германія (5 мая 1958)
•  Мехелен, Бельгія
•  Печ, Венгрыя (1966)
•  Прага, Чэхія
•  Рэджа-Эмілія, Італія (25 мая 1963)
•  Скоп’е, Паўночная Македонія (1961)

Вядомыя асобы

• Анры Дарсі (1803—1858) — французскі інжынер-гідраўлік
• Жан-Філіп Рамо (1683—1764) — французскі кампазітар
• Жанна Франсуаза дэ Шанталь (1572—1641) — каталіцкая святая
• Аляксандр Гюстаў Эйфель (1832—1923) — інжынер і прадпрымальнік

Зноскі

1. Афіцыйныя звесткі пра насельніцтва на 01/01/2008 (фр.)
2. Populations légales communales depuis 1968 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі. Праверана 4 чэрвеня 2021.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a>
3. Recensement de la population 2015 — 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q33102669"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q55563876"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1416512"></a>
4. Populations légales 2016 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2018.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63330390"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a>
5. Populations légales 2017 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q81204110"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a>
6. Populations légales 2018 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2020.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q104619889"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a>
7. Populations légales 2019 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q110382235"></a>
8. Populations légales 2020 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2022.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q115923391"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a>
9. Populations légales 2021 — Нацыянальны інстытут статыстыкі і эканамічных даследаванняў Францыі, 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q124036546"></a>
10. Populations légales 2022 — INSEE, 2024.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q156616"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q131560738"></a>
11. [1] Архівавана 2 кастрычніка 2013.
12. [2] Архівавана 2 чэрвеня 2013.
13. https://www.dijon.fr/Dijon-Capitale/Ville-internationale/Villes-partenaires
14. https://www.york.gov.uk/twinning
15. http://www.volgadmin.ru/d/about/TwinCities
16. https://www.cm-guimaraes.pt/pages/1429?news_id=3067
17. https://www.dallasecodev.org/465/Sister-Friendship-Cities
18. https://primariaclujnapoca.ro/cultura/oras-infratit/dijon/
19. https://www.mainz.de/verwaltung-und-politik/partnerstaedte/dijon.php#c18
20. https://www.comune.re.it/argomenti/relazioni-internazionali/gemellaggi-e-cittadinanze-onorarie/dijon-francia
21. https://starportal.skopje.gov.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=172

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Дыжон