Azərbaycanca
Türkçe
Лёгкія (лац.: pulmo, стар.-грэч.: πνεύμων) — органы паветранага дыхання ў чалавека, усіх млекакормячых, птушак, паўзуноў, большасці земнаводных, а таксама ў некаторых рыб (двудыхаль, гронкапёрых і шматпёраў).
Лёгкімі называюць таксама органы дыхання ў некаторых беспазваночных жывёл (у малюскаў, галатурый і павукападобных).
У лёгкіх ажыццяўляецца газаабмен паміж паветрам, якое знаходзіцца ў парэнхіме лёгкіх і крывёю, якая працякае па лёгачным .
Этымалогія
Беларуская назва лёгкіх звязана з тым, што, калі пры разборцы тушы жывёлы вантробы складаюць у ёмістасць з вадой, лёгкія трымаюцца на вадзе, а астатнія органы тонуць. Назвы ў іншых славянскіх мовах працягваюць праслав.: pluťe/pľuťe (польск.: płuca, чэшск.: plíce), якое ўтворана ад таго ж праіндаеўрапейскага кораня *pleu- «плаваць», што лац.: pulmo і стар.-грэч.: πνεύμων. Унутраная форма слова тут амаль тая ж, што і ў беларускага слова, — «тое, што плавае на вадзе».
Многія медыцынскія і біялагічныя тэрміны, звязаныя з лёгкімі, утвораны ад лацінскага кораня pulmo- (напрыклад, пульманалогія — дысцыпліна, якая вывучае хваробы лёгкіх) або ад грэчаскага πνεύμω- (напрыклад, пнеўманія — запаленне лёгкіх).
Параўнальная анатомія
У рыб, якія маюць лёгкія, апошнія з’яўляюцца дадатковым органам дыхання і функцыянуюць разам з органамі воднага дыхання — шчэлепамі.
У паўзуноў і птушак лёгкія змяшчаюцца ў грудным аддзеле агульнай поласці цела, а ў млекакормячых жывёл — займаюць большую частку асаблівай грудной поласці, якая абмежаваная грудной клеткай і аддзеленая ад брушной поласці грудабрушной перашкодай. Лёгкія з’яўляюцца парнымі органамі: паверхня лёгкага звонку пакрыта вісцэральнай — серознай абалонкай, якая ў млекакормячых жывёл і ў чалавека высцілае таксама знутры грудную поласць і пярэднюю (у чалавека — верхнюю) паверхні грудабрушной перашкоды (парыетальная плеўра). Лёгкія пастаянна змяняюць сваю форму (экскурсія лёгкіх) у залежнасці ад фазы дыхання (удыху або выдыху).
Зноскі
- Фасмер М. Этимологический словарь русского языка. — Прогресс. — М., 1964–1973. — Т. 2. — С. 474.
- Boryś W. Słownik etymologiczny języka polskiego. — Wydawnictwo Literackie. — Kraków, 2005. — С. 447. — ISBN 978-83-08-04191-8.
- J. P. Mallory,Douglas Q. Adams. Encyclopedia of Indo-European culture. — London: Fitzroy Dearborn Publishers, 1997. — P. 359. — ISBN 9781884964985.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Lyogkiya lac pulmo star grech pneymwn organy pavetranaga dyhannya y chalaveka usih mlekakormyachyh ptushak payzunoy bolshasci zemnavodnyh a taksama y nekatoryh ryb dvudyhal gronkapyoryh i shmatpyoray Lyogkiya chalaveka y razreze Pavetranyya yvahody i vyhady z lyogkih praz prahody hrastkovyh trubak bronhi i branhiyoly Na getym malyunku tkanka lyogkih rassechana kab raschynic branhiyoly Lyogkimi nazyvayuc taksama organy dyhannya y nekatoryh bespazvanochnyh zhyvyol u malyuskay galaturyj i pavukapadobnyh U lyogkih azhyccyaylyaecca gazaabmen pamizh pavetram yakoe znahodzicca y parenhime lyogkih i kryvyoyu yakaya pracyakae pa lyogachnym EtymalogiyaBelaruskaya nazva lyogkih zvyazana z tym shto kali pry razborcy tushy zhyvyoly vantroby skladayuc u yomistasc z vadoj lyogkiya trymayucca na vadze a astatniya organy tonuc Nazvy y inshyh slavyanskih movah pracyagvayuc praslav plute pľute polsk pluca cheshsk plice yakoe ytvorana ad tago zh praindaeyrapejskaga koranya pleu plavac shto lac pulmo i star grech pneymwn Unutranaya forma slova tut amal taya zh shto i y belaruskaga slova toe shto plavae na vadze Mnogiya medycynskiya i biyalagichnyya terminy zvyazanyya z lyogkimi utvorany ad lacinskaga koranya pulmo napryklad pulmanalogiya dyscyplina yakaya vyvuchae hvaroby lyogkih abo ad grechaskaga pneymw napryklad pneymaniya zapalenne lyogkih Paraynalnaya anatomiyaU ryb yakiya mayuc lyogkiya aposhniya z yaylyayucca dadatkovym organam dyhannya i funkcyyanuyuc razam z organami vodnaga dyhannya shchelepami U payzunoy i ptushak lyogkiya zmyashchayucca y grudnym addzele agulnaj polasci cela a y mlekakormyachyh zhyvyol zajmayuc bolshuyu chastku asablivaj grudnoj polasci yakaya abmezhavanaya grudnoj kletkaj i addzelenaya ad brushnoj polasci grudabrushnoj perashkodaj Lyogkiya z yaylyayucca parnymi organami paverhnya lyogkaga zvonku pakryta visceralnaj seroznaj abalonkaj yakaya y mlekakormyachyh zhyvyol i y chalaveka vyscilae taksama znutry grudnuyu polasc i pyarednyuyu u chalaveka verhnyuyu paverhni grudabrushnoj perashkody paryetalnaya pleyra Lyogkiya pastayanna zmyanyayuc svayu formu ekskursiya lyogkih u zalezhnasci ad fazy dyhannya udyhu abo vydyhu ZnoskiFasmer M Etimologicheskij slovar russkogo yazyka Progress M 1964 1973 T 2 S 474 Borys W Slownik etymologiczny jezyka polskiego Wydawnictwo Literackie Krakow 2005 S 447 ISBN 978 83 08 04191 8 J P Mallory Douglas Q Adams Encyclopedia of Indo European culture London Fitzroy Dearborn Publishers 1997 P 359 ISBN 9781884964985