Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Лускакрылыя, матылі (Lepidoptera) — атрад насякомых з поўным ператварэннем, з'яўляецца адным з самых шматлікіх сярод насякомых.
| Матылі | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Чарнушка эфіопка | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Навуковая класіфікацыя | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| прамежныя рангі
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Міжнародная навуковая назва | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Lepidoptera Linnaeus, 1758 | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Падатрады | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Лускакрылыя распаўсюджаны на ўсіх кантынентах акрамя Антарктыды, вялікай разнастайнасці дасягаюць у тропіках. У Цэнтральнай Еўропе налічваецца больш 4000 відаў. У сусветнай фаўне апісана звыш 180 000 відаў.
На сённяшні дзень вельмі шматлікія віды знаходзяцца на грані знікнення, пераважна з-за знішчэння іх біятопаў. Шматлікія віды вылоўліваюцца для калекцый, што таксама наносіць вялікую шкоду колькасці іх папуляцый.
Класіфікацыя
Сярод лускакрылых выдзяляюць 4 падатрады:
- Glossata
Жыццёвы цыкл
Жыццёвы цыкл лускакрылых праходзіць з поўным ператварэннем праз чатыры стадыі: яйка, лічынка, лялячка, імага.
Яйка
Усё лускакрылыя адкладваюць яйкі. Яйкі вельмі моцна адрозніваюцца паміж сабой, як па вонкавым відзе, так і па памерах і форме яйцакладкі. Некаторыя віды адкладваюць за адзін раз некалькіх тысяч яек.
Лічынка
Лічынкай лускакрылых з'яўляецца гусеніца. Вялікая частка гусеніц сілкуецца раслінамі, некаторыя спажываюць дрэва, плады і інш. На ніжняй губе гусеніц размешчана павуцінневая залоза. Перасоўваючыся, гусеніца пакідае за сабой след з павуціння. Шматлікія віды плятуць з павуціння коканы, іншыя з яго дапамогай змацоўваюць лісце харчовай расліны, утвараючы такім чынам камеру, у якой жывуць. З дасягненнем сталага ўзросту гусеніцца ператвараецца ў лялячку.
Кукалка
Кукалка — гэта стадыя супакою лускакрылых, падчас якой праходзіць структурная перабудова арганізма. Кукалка з’яўляецца нерухомай. Некаторыя віды лускакрылых зімуюць на гэтай стадыі.
Імага
Лялячка ператвараецца ў дарослае насякомае — імага. Гэта форма з'яўляецца здольнай да размнажэння. Імага большасці відаў сілкуюцца нектарам кветак ці сокамі расліннага ці жывёльнага паходжання. Асноўная функцыя гэтай стадыі жыццёвага цыклу — размнажэнне і рассяленне.
Галерэя
-
![image]()
Блакітніца алексіс -
![image]()
Бражнік празерпіна -
![image]()
Краявочка прыдарожная -
![image]()
Малая дубовая стужачніца -
![image]()
Паўлінава вока -
![image]()
Паўлінава вока малое -
![image]()
Catocala fraxini -
![image]()
Papilio machaon -
![image]()
-
![image]()
Lycaena dispar -
![image]()
Polyommatus bellargus
Гл. таксама
- Веерніцы
- Brahmaea
Літаратура
- Матылі́, лускакрылыя // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 470. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Биологический энциклопедический словарь. / Гл. ред. М. С. Гиляров; Редкол.: А. А. Бабаев, Г. Г. Винберг, Г. А. Заварзин и др. — 2-е изд., исправл. — М.: Сов. Энциклопедия, 1986. (руск.)
- Бабочки, чешуекрылые // Большая советская энциклопедия : ([в 30 т.]) / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд.. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978. (руск.)
Спасылкі
- Лускакрылыя Еўропы (ням.) (англ.) (польск.) (руск.)
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Luskakrylyya matyli Lepidoptera atrad nasyakomyh z poynym peratvarennem z yaylyaecca adnym z samyh shmatlikih syarod nasyakomyh MatyliCharnushka efiopkaNavukovaya klasifikacyyapramezhnyya rangi Damen EykaryyotyCarstva ZhyvyolyPadcarstva EymetazoiBez rangu Dvuhbakova simetrychnyyaBez rangu PershasnarotyyaBez rangu EcdysozoaBez rangu PanarthropodaTyp ChlenistanogiyaPadtyp TrahejnadyhalnyyaNadklas ShascinogiyaKlas NasyakomyyaPadklas Krylatyya nasyakomyyaInfraklas Navakrylyya nasyakomyyaNadatrad Atrad MatyliMizhnarodnaya navukovaya nazvaLepidoptera Linnaeus 1758PadatradyGlossataSistematyka na VikividahVyyavy na VikishovishchyITIS 117232NCBI 7088EOL 747FW 71428 Luskakrylyya raspaysyudzhany na ysih kantynentah akramya Antarktydy vyalikaj raznastajnasci dasyagayuc u tropikah U Centralnaj Eyrope nalichvaecca bolsh 4000 viday U susvetnaj fayne apisana zvysh 180 000 viday Na syonnyashni dzen velmi shmatlikiya vidy znahodzyacca na grani zniknennya peravazhna z za znishchennya ih biyatopay Shmatlikiya vidy vyloylivayucca dlya kalekcyj shto taksama nanosic vyalikuyu shkodu kolkasci ih papulyacyj KlasifikacyyaSyarod luskakrylyh vydzyalyayuc 4 padatrady GlossataZhyccyovy cyklZhyccyovy cykl luskakrylyh prahodzic z poynym peratvarennem praz chatyry stadyi yajka lichynka lyalyachka imaga Yajka Usyo luskakrylyya adkladvayuc yajki Yajki velmi mocna adroznivayucca pamizh saboj yak pa vonkavym vidze tak i pa pamerah i forme yajcakladki Nekatoryya vidy adkladvayuc za adzin raz nekalkih tysyach yaek Lichynka Lichynkaj luskakrylyh z yaylyaecca gusenica Vyalikaya chastka gusenic silkuecca raslinami nekatoryya spazhyvayuc dreva plady i insh Na nizhnyaj gube gusenic razmeshchana pavucinnevaya zaloza Perasoyvayuchysya gusenica pakidae za saboj sled z pavucinnya Shmatlikiya vidy plyatuc z pavucinnya kokany inshyya z yago dapamogaj zmacoyvayuc lisce harchovaj rasliny utvarayuchy takim chynam kameru u yakoj zhyvuc Z dasyagnennem stalaga yzrostu gusenicca peratvaraecca y lyalyachku Kukalka Kukalka geta stadyya supakoyu luskakrylyh padchas yakoj prahodzic strukturnaya perabudova arganizma Kukalka z yaylyaecca neruhomaj Nekatoryya vidy luskakrylyh zimuyuc na getaj stadyi Imaga Lyalyachka peratvaraecca y daroslae nasyakomae imaga Geta forma z yaylyaecca zdolnaj da razmnazhennya Imaga bolshasci viday silkuyucca nektaram kvetak ci sokami raslinnaga ci zhyvyolnaga pahodzhannya Asnoynaya funkcyya getaj stadyi zhyccyovaga cyklu razmnazhenne i rassyalenne GalereyaBlakitnica aleksis Brazhnik prazerpina Krayavochka prydarozhnaya Malaya dubovaya stuzhachnica Paylinava voka Paylinava voka maloe Catocala fraxini Papilio machaon Lycaena dispar Polyommatus bellargusGl taksamaVeernicy BrahmaeaLitaraturaMatyli luskakrylyya Belarus encyklapedychny davednik Redkal B I Sachanka gal red i insh Mast M V Drako A M Hilkevich Mn BelEn 1995 S 470 800 s 5 000 ekz ISBN 985 11 0026 9 Biologicheskij enciklopedicheskij slovar Gl red M S Gilyarov Redkol A A Babaev G G Vinberg G A Zavarzin i dr 2 e izd ispravl M Sov Enciklopediya 1986 rusk Babochki cheshuekrylye Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 rusk SpasylkiLuskakrylyya Eyropy nyam angl polsk rusk