Мінерал (ням. Mineral і фр. minéral ← ад позналац. minera – руда) — прыроднае геалагічнае цела, амаль аднароднае паводле хімічнага складу і фізічных уласцівасцяў, утворанае ў выніку фізіка-хімічных у глыбіні і на паверхні Зямлі. Мінералы з'яўляюцца асноўнай часткай горных парод. Навука, якая вывучае мінералы называецца мінералогіяй.

Тэрмін мінерал выкарыстоўваюць для абазначэння мінеральнага індывіда, выгляду і разнавіднасці. Мінерал, як – гэта прыроднае хімічнае злучэнне, якое мае пэўны хімічны склад і крышталічную структуру. Калі адрозненні ў хімічным складзе пры структурнай ідэнтычнасці не вельмі вялікія, то па афарбоўцы, марфалагічным або іншым асаблівасцям вылучаюць мінеральныя разнавіднасці – напрыклад , аметыст, цытрын і халцэдон з'яўляюцца разнавіднасцямі кварца. - мі-неральныя цела, паміж якімі маюцца паверхні падзелу, напрыклад, крышталі і збожжа.
На 2015 год вядома больша за 5 тыс. мінералаў, з іх найбольш пашыраныя: сілікаты (каля 25 % агульнай колькасці мінералаў), і , сульфіды і іх аналагі, фасфаты, , . А калі ўключыць сюды і ўсе вядомыя мінеральныя разнавіднасці, а таксама сінанімічныя абазначэнні, то палучыцца больш за 5500 мінеральных імён.
На тэрыторыі Беларусі ў зямной кары вядома некалькі соцен мінералаў, многія з іх з’яўляюцца пераважнымі кампанентамі карысных выкапняў: каменнай солі (галіт), калійных соляў (сільвін), (апатыт), даламітаў (даламіт) і інш.
Фізічныя ўласцівасці мінералаў

Фізічныя ўласцівасці абумоўлены крышталічнай структурай і хімічным складам. У прыродных мінералаў заўседы ёсць розныя неаднастайнасці, і г. д., таму і іх ўласцівасці не з'яўляюцца абсалютна пастаяннымі. Адрозніваюць скалярныя фізічныя ўласцівасці мінералаў і вектарныя, велічыня якіх залежыць ад крышталаграфічнай напрамкі. Прыкладам скалярнай ўласцівасці можа служыць шчыльнасць, а вектарнай – цвердасць, крышталааптычныя ўласцівасці і інш. Фізічныя ўласцівасці падпадзяляюць на механічныя, аптычныя, люмінесцэнтныя, магнітныя, электрычныя, тэрмічныя ўласцівасці, радыеактыўнасць.
Акрамя знешняй формы крышталяў і іншых вылучэнняў, наибольшае значэнне пры іх апісанні і візуальнай дыягностыкі, асабліва ў палявых умовах, маюць колер, бляск, спайнасць, цвёрдасць, шчыльнасць.
Літаратура
- Вызначальнік мінералаў і горных парод / Н. У. Ерашова, Т. С. Шырко. - Мінск: Народная асвета, 1975. - 61, [2] с., [2] л. каляр. іл.
- Мінералы, горныя пароды і глебы роднага краю: Кн. для настаўніка / У. Фядотаў, А. Цытленак. - Мн.: Нар. асвета, 1987. - 109, [2] c.
- Мінералы. Горныя пароды. Метэарыты: у свеце беларускага каменя: нарысы: [пераклад з рускай мовы] / Усевалад Бардон. - Мінск: Мастацкая літаратура, 2011. - 68, [3] с. – (Зямля мая).
Гл. таксама
![]() | Мінерал на Вікісховішчы |
---|
- Поўны спіс мінералаў, апісаных у англійскай Вікіпедыі (на англійскай мове)
- Мінеральныя агрэгаты
- Адуляр
- Астрафіліт
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Mineral znachenni Mineral nyam Mineral i fr mineral ad poznalac minera ruda pryrodnae gealagichnae cela amal adnarodnae pavodle himichnaga skladu i fizichnyh ulascivascyay utvoranae y vyniku fizika himichnyh u glybini i na paverhni Zyamli Mineraly z yaylyayucca asnoynaj chastkaj gornyh parod Navuka yakaya vyvuchae mineraly nazyvaecca mineralogiyaj Mineraly Termin mineral vykarystoyvayuc dlya abaznachennya mineralnaga indyvida vyglyadu i raznavidnasci Mineral yak geta pryrodnae himichnae zluchenne yakoe mae peyny himichny sklad i kryshtalichnuyu strukturu Kali adroznenni y himichnym skladze pry strukturnaj identychnasci ne velmi vyalikiya to pa afarboycy marfalagichnym abo inshym asablivascyam vyluchayuc mineralnyya raznavidnasci napryklad ametyst cytryn i halcedon z yaylyayucca raznavidnascyami kvarca mi neralnyya cela pamizh yakimi mayucca paverhni padzelu napryklad kryshtali i zbozhzha Na 2015 god vyadoma bolsha za 5 tys mineralay z ih najbolsh pashyranyya silikaty kalya 25 agulnaj kolkasci mineralay i sulfidy i ih analagi fasfaty A kali yklyuchyc syudy i yse vyadomyya mineralnyya raznavidnasci a taksama sinanimichnyya abaznachenni to paluchycca bolsh za 5500 mineralnyh imyon Na terytoryi Belarusi y zyamnoj kary vyadoma nekalki socen mineralay mnogiya z ih z yaylyayucca peravazhnymi kampanentami karysnyh vykapnyay kamennaj soli galit kalijnyh solyay silvin apatyt dalamitay dalamit i insh Fizichnyya ylascivasci mineralayGalenit mae vysoki yzroven udzelnaj shchylnasci Fizichnyya ylascivasci abumoyleny kryshtalichnaj strukturaj i himichnym skladam U pryrodnyh mineralay zaysedy yosc roznyya neadnastajnasci i g d tamu i ih ylascivasci ne z yaylyayucca absalyutna pastayannymi Adroznivayuc skalyarnyya fizichnyya ylascivasci mineralay i vektarnyya velichynya yakih zalezhyc ad kryshtalagrafichnaj napramki Prykladam skalyarnaj ylascivasci mozha sluzhyc shchylnasc a vektarnaj cverdasc kryshtalaaptychnyya ylascivasci i insh Fizichnyya ylascivasci padpadzyalyayuc na mehanichnyya aptychnyya lyuminescentnyya magnitnyya elektrychnyya termichnyya ylascivasci radyeaktyynasc Akramya zneshnyaj formy kryshtalyay i inshyh vyluchennyay naibolshae znachenne pry ih apisanni i vizualnaj dyyagnostyki asabliva y palyavyh umovah mayuc koler blyask spajnasc cvyordasc shchylnasc LitaraturaVyznachalnik mineralay i gornyh parod N U Erashova T S Shyrko Minsk Narodnaya asveta 1975 61 2 s 2 l kalyar il Mineraly gornyya parody i gleby rodnaga krayu Kn dlya nastaynika U Fyadotay A Cytlenak Mn Nar asveta 1987 109 2 c Mineraly Gornyya parody Metearyty u svece belaruskaga kamenya narysy peraklad z ruskaj movy Usevalad Bardon Minsk Mastackaya litaratura 2011 68 3 s Zyamlya maya Gl taksamaMineral na VikishovishchyPoyny spis mineralay apisanyh u anglijskaj Vikipedyi na anglijskaj move Mineralnyya agregaty Adulyar Astrafilit