Нарка́маўка, пачаткова нарко́маўка — назва, прыдуманая Вінцуком Вячоркам для азначэння нормы беларускай мовы, рэгуляванай Інстытутам мовазнаўства НАН Беларусі. Паходзіць ад скарочанай назвы Народнага камісарыята асветы (міністэрства) у БССР («наркамат» з «народны камісарыят») у часы рэформы граматыкі 1933 года. Назва ацэначная, пераважна ўжываецца і распаўсюджваецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай моўнай нормы («тарашкевіцы» і яе варыянтаў); сустракаецца таксама ў іншых крыніцах. У акадэмічнай, гэта значыць навуковай тэрміналогіі не ўжываецца.
Назва ўжываецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай літаратурнай нормы найчасцей з адмоўнай «савецкасці, ідэалагічнасці, русіфікаванасці»; у аўтараў, не ўвязаных непасрэдна ў процістаянне дзвюх літаратурных нормаў, гэтая назва сустракаецца як умоўная, узятая ў двукоссі або з агаворкай «так званая „наркамаўка“».
У некаторай літаратуры таксама можна сустрэць больш нейтральную мянушку чарнушэ́віца, паводле імя народнага камісара асветы Дзмітрыя Чарнушэвіча.
Класік беларускай паэзіі Алесь Разанаў называў мянушку «наркамаўка» знявагай да ўсёй мовы і жартаўліва прапаноўваў, захоўваючы той жа гукарад, вымаўляць больш прыстойнае «нармаванка».
Зноскі
- Запрудскі С. Варыянтнасць у беларускай літаратурнай мове // IV летні семінар беларускай мовы, літаратуры і культуры (5-19 ліпеня 1999 г.): Лекцыі. -- Мінск, 1999. -- С. 20-26.
- С. Шупа. Схізафрэнія // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999. ; С. Шупа Да пытаньня рэформы беларускай літаратурнай нормы // Наша ніва, № 4, 1994. ; С. Дубавец. Герой нашего времени // Свабода, № 36, 4.4.1997. ; Язэп Палубятка. Чаму неабходны яшчэ адзін слоўнік?! // Наша слова, № 5, 1998.
- С. Запрудскі. Праблемы толькі пачынаюцца // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999.
- Герман Бідэр. Моўная сітуацыя ў Беларусі // Наша слова № 33-34, 35, 1995.
- Сяргей Запрудскі, Алена Анісім, Уладзь Кошчанка, Сяргей Кручкоў, Адам Мальдзіс, Алена Таболіч, Генадзь Цыхун. Стратэгія развіцця беларускай мовы ў XXI стагоддзі(Праект) . knihi.com. Праверана 12 кастрычніка 2023.
- Таццяна Рамза Тарашкевіца і наркамаўка: ці ёсць граматычнае процістаянне? Taraszkiewica i narkamaǔka: czy istnieje gramatyczna opozycja?(польск.) // Rozprawy Komisji Językowej. — 2018. — Т. 66. — С. 409–432. — ISSN 2450-9310.
- Анатоль Івашчанка - Алесь Разанаў (№19) . dziejaslou.by. Праверана 29 жніўня 2023.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Narka mayka pachatkova narko mayka nazva prydumanaya Vincukom Vyachorkam dlya aznachennya normy belaruskaj movy regulyavanaj Instytutam movaznaystva NAN Belarusi Pahodzic ad skarochanaj nazvy Narodnaga kamisaryyata asvety ministerstva u BSSR narkamat z narodny kamisaryyat u chasy reformy gramatyki 1933 goda Nazva acenachnaya peravazhna yzhyvaecca i raspaysyudzhvaecca pryhilnikami alternatyynaj moynaj normy tarashkevicy i yae varyyantay sustrakaecca taksama y inshyh krynicah U akademichnaj geta znachyc navukovaj terminalogii ne yzhyvaecca Nazva yzhyvaecca pryhilnikami alternatyynaj litaraturnaj normy najchascej z admoynaj saveckasci idealagichnasci rusifikavanasci u aytaray ne yvyazanyh nepasredna y procistayanne dzvyuh litaraturnyh normay getaya nazva sustrakaecca yak umoynaya uzyataya y dvukossi abo z agavorkaj tak zvanaya narkamayka U nekatoraj litaratury taksama mozhna sustrec bolsh nejtralnuyu myanushku charnushe vica pavodle imya narodnaga kamisara asvety Dzmitryya Charnushevicha Klasik belaruskaj paezii Ales Razanay nazyvay myanushku narkamayka znyavagaj da ysyoj movy i zhartayliva prapanoyvay zahoyvayuchy toj zha gukarad vymaylyac bolsh prystojnae narmavanka ZnoskiZaprudski S Varyyantnasc u belaruskaj litaraturnaj move IV letni seminar belaruskaj movy litaratury i kultury 5 19 lipenya 1999 g Lekcyi Minsk 1999 S 20 26 S Shupa Shizafreniya Nasha niva 7 128 12 4 1999 S Shupa Da pytannya reformy belaruskaj litaraturnaj normy Nasha niva 4 1994 S Dubavec Geroj nashego vremeni Svaboda 36 4 4 1997 Yazep Palubyatka Chamu neabhodny yashche adzin sloynik Nasha slova 5 1998 S Zaprudski Prablemy tolki pachynayucca Nasha niva 7 128 12 4 1999 German Bider Moynaya situacyya y Belarusi Nasha slova 33 34 35 1995 Syargej Zaprudski Alena Anisim Uladz Koshchanka Syargej Kruchkoy Adam Maldzis Alena Tabolich Genadz Cyhun Strategiya razviccya belaruskaj movy y XXI stagoddzi Praekt bel knihi com Praverana 12 kastrychnika 2023 Taccyana Ramza Tarashkevica i narkamayka ci yosc gramatychnae procistayanne Taraszkiewica i narkamaǔka czy istnieje gramatyczna opozycja polsk Rozprawy Komisji Jezykowej 2018 T 66 S 409 432 ISSN 2450 9310 Anatol Ivashchanka Ales Razanay 19 nyavyzn dziejaslou by Praverana 29 zhniynya 2023