Таганрог

Таганро́г (руск.: Таганрог) — горад (з 1775 года) у Расіі, у Растоўскай вобласці, марскі порт. Насельніцтва 264,4 тыс. чалавек (2007). Заснаваны ў 1698 годзе.

Горад Таганрог руск.: Таганрог Герб Сцяг^[d] Краіна  Расія Суб’ект федэрацыі Растоўская вобласць Муніцыпальны раён Таганрог Каардынаты 47°14′00″ пн. ш. 38°54′00″ у. д.^HGЯO Кіраўнік Q28498870? Заснаваны 1698 Плошча 95 км² Вышыня цэнтра 30 м Насельніцтва ▼240 055 чал. (1 студзеня 2025) Часавы пояс UTC+03:00 Тэлефонны код 8634 Паштовыя індэксы 347900–347960 Код АКАТП 60437000000 Афіцыйны сайт tagancity.ru (руск.) Таганрог на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Горад размешчаны на беразе Азоўскага мора ў Таганрогскім заліве на паўднёва-ўсходняй частцы Міускага паўвострава. Старая частка горада размешчана на мысу Тагані Рог. Горад размешчаны на раўніннай, хвалепадобнай мясцовасці, узвышаючыся над узроўнем мора на вышыню прыкладна да 75 м. У чарце горада працякаюць два ручаі: у раёне гаю Дубкі па балцы Вялікая Чарапаха і па балцы Малая Чарапаха.

Клімат сухі, умерана-кантынентальны з лішкам цяпла і адносным недахопам вільгаці. Сярэднегадавая тэмпература паветра — +9 °C. Максімальныя тэмпературы ліпеня − да +35−40 °C, мінімальныя тэмпературы студзеня − да −30 °C. Характэрныя моцныя вятры, часам яны суправаджаюцца нагонной хваляй, якая прыводзіць да падмывання берага і апоўзняў.

Насельніцтва

Статыстыка колькасці насельніцтва з 1811 па 2025 Год Колькасць 1811 7 400 1840 22 500 1856 18 500 1863 42 400 1897 51 000 1914 68 400 1923 68 300 1926 86 000 1931 120 000 1939 188 781 1956 189 000 1959 202 062 1962 220 000 1967 245 000 1970 254 154 Год Колькасць 1973 268 000 1975 272 000 1976 272 000 1979 276 444 1982 283 000 1985 286 000 1986 286 000 1987 295 000 1989 291 622 1990 292 000 1991 294 000 1992 293 000 1993 292 000 1994 291 000 1995 291 000 Год Колькасць 1996 290 000 1997 291 000 1998 289 000 1999 287 600 2000 284 400 2001 280 900 2002 281 947 2003 281 900 2004 277 300 2005 273 000 2006 268 600 2007 264 400 2008 260 700 2009 257 611 2010 257 681 Год Колькасць 2011 257 221 2012 256 565 2013 254 783 2014 253 587 2015 253 040 2016 251 050 2017 250 287 2018 249 848 2019 248 664 2020 248 643 2021 245 120 2024 241 557 2025 240 055

Эканоміка

Таганрог — важны прамысловы цэнтр Поўдня Расіі. Буйнейшае прадпрыемства — : вытворчасць сталі, сталёвых труб для нафтавай і газавай прамысловасці, тавараў народнага спажывання. У горадзе развітая машынабудаўнічая прамысловасць: заводы «Чырвоны кацельшчык» (вытворчасць кацельнага абсталявання для электрастанцый), «Прэсмаш» (кавальна-прэсавае абсталяванне), «Вібрапрыбор», камбайнавы (выпуск збожжаўборачных камбайнаў), гандлёвага абсталявання, электратэрмічнага абсталявання, «Прыбой», суднарамонтны, «ТАГАЗ» (зборка легкавых і камерцыйных аўтамабіляў маркі Hyundai) і г. д. Ёсць шэраг прадпрыемстваў абароннай прамысловасці.

Таксама ёсць шэраг прадпрыемстваў хімічнай (заводы — «Тэрмапласт», лакафарбавы), лёгкай (гарбарня і іншыя) і харчовай (рыбны, мясны, кандытарскі, мукамольна-крупяны заводы) прамысловасці. У Таганрогу знаходзіцца штаб-кватэра аднаго з вядучых экспарцёраў збожжа, аграпрамысловай кампаніі «Югтранзитсервис».

Славутасці

Музей «Домік Чэхава»

• Аптэка Ідэльсона
• Архірэйскі дом
• Домік Чэхава
• Дамы Варвацы
• Дом Багдасарава
• Дом з кулямі
• Дом Лабанава
• Дом Лакіера
• Дом Лакіераў
• Дом Ласкіна
• Дом Лукіных
• Дом Намікоса
• Дом Папкова
• Дом Перэсціяні
• Дом Петруцы
• Дом Рафаіловіча
• Дом Сінодзі-Папова
• Дом Сімановіча
• Дом Сіроціных
• Дом Скамарангі
• Дом Случэнкі
• Дом Сфаэла
• Дом Цысарэнкі
• Дом Шыманоўскага
• Літаратурны музей А. П. Чэхава
• Лютэранская царква
• Музей «Горадабудаўніцтва і побыт г. Таганрога»
• Падземныя хады
• Помнік «У памяць аб рэвалюцыі 1905 года»
• Помнік А. П. Чэхаву
• Пятроўскія казармы
• Таганрогскі паштамт
• Скульптурная кампазіцыя «Чалавек у футляры»
• Чэхаўская набярэжная

Вядомыя асобы

Асноўны артыкул: Вядомыя асобы Таганрога

Антон Паўлавіч Чэхаў

• Мікалай Аляксеевіч Багараз (1874—1952) — расійскі хірург.
• Барыс Мікалаевіч Назаранка (1918—2000) — беларускі архітэктар.
• Кузьма Мікітавіч Галіцкі (1897—1973) — савецкі военачальнік, Герой Савецкага Саюза, генерал арміі.
• Васіль Андрэевіч Залатароў (1872—1964) — рускі і беларускі кампазітар і педагог.
• Фаіна Георгіеўна Ранеўская (1896—1984), савецкая актрыса тэатра і кіно.
• Канстанцін Апалонавіч Савіцкі (1844—1905) — рускі жанравы жывапісец, акадэмік.
• Міхаіл Ісаевіч Таніч (1923—2008) — савецкі і расійскі паэт-песеннік.
• Міхаіл Аляксандравіч Чалісаў (1898—1973) — вучоны-псіхіятр.
• Антон Паўлавіч Чэхаў (1860—1904) — расійскі пісьменнік, драматург, урач.
• Ігар Аляксандравіч Міхайлапула (нар. 1938) — беларускі хімік.
• Юрый Васільевіч Глазкоў (1930—2007) — фізік-оптык, доктар фізіка-матэматычных навук (1982), прафесар (1982).

Гарады-пабрацімы

•  Cherven bryag^[d], Балгарыя
•  Famagusta Municipality^[d], Кіпр (2000)
•  Адэса, Украіна
•  Антрацыт, Украіна
•  Бадэнвайлер, Германія
•  Людэншайд, Германія
•  Марыупаль, Украіна
•  Пінск, Беларусь
•  Харцызск, Украіна
•  Цзінін^[d], Кітай

Гл. таксама

• Станцыя Таганрог-2

Зноскі

1. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2025 года — М.: Росстат, 2025.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133797648"></a>
2. БелЭн 2002.
3. http://www.MojGorod.ru/rostovsk_obl/taganrog/index.html
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q127603425"></a>
4. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2011/year/year2011.rar
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688609"></a>
5. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/vov_svod.pdf
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126726868"></a>
6. https://istmat.org/files/uploads/17165/narhoz_sssr_1956_svodnyy.pdf — М.: Государственное статистическое издательство, 1956.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126938730"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688862"></a>
7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php — Демоскоп Weekly.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683186"></a>
8. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php — Демоскоп Weekly.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683348"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690"></a>
9. Российский статистический ежегодник, 1998 год
10. http://istmat.info/files/uploads/18276/stat._ezh._rf_1994_demografiya.pdf
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689235"></a>
11. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php — Демоскоп Weekly.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683464"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4157690"></a>
12. Народное хозяйство СССР 1922-1982 (Юбилейный статистический ежегодник)
13. http://istmat.info/files/uploads/21317/nx_5.pdf
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689248"></a>
14. http://alcdata.narod.ru/USSR_70_1987 — М.: ЦСУ РСФСР. — 766 с.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3656004"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689077"></a>
15. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683566"></a>
16. Российский статистический ежегодник. 2002. — М.: , 2002. — 690 с. — ISBN 5-89476-123-9]
17. https://istmat.org/files/uploads/45329/4naselenie.pdf
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689236"></a>
18. https://istmat.org/files/uploads/45390/07naselenie.pdf
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689238"></a>
19. http://istmat.info/files/uploads/45859/07_naselenie.pdf
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689246"></a>
20. http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126687602"></a>
21. http://istmat.info/files/uploads/46358/r_05.doc
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689253"></a>
22. http://www.gks.ru/doc_2005/year05.zip
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689255"></a>
23. http://www.gks.ru/doc_2006/year06.zip
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689276"></a>
24. http://www.gks.ru/doc_2007/year07.zip
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689278"></a>
25. http://www.gks.ru/doc_2008/year08.zip
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126689280"></a>
26. http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683667"></a>
27. Итоги Всероссийской переписи населения 2010 года. Том 1. Численность и размещение населения Ростовской области]
28. Ростовская область. Оценка численности населения на 1 января 2009-2015 гг.
29. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2012/bul_dr/mun_obr2012.rar
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683726"></a>
30. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. Таблица 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов — Росстат, 2013. — 528 с.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126683996"></a>
31. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126707963"></a>
32. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684268"></a>
33. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2016/bul_dr/mun_obr2016.rar — 2018.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684493"></a>
34. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года — М.: Росстат, 2017.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q41348632"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
35. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года — М.: Росстат, 2018.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q56023898"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
36. http://www.gks.ru/free_doc/doc_2019/bul_dr/mun_obr2019.rar
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684775"></a>
37. https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/CcG8qBhP/mun_obr2020.rar
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126688520"></a>
38. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126684906"></a>
39. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2024 года — М.: Росстат, 2024.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q126076461"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a>
40. Αδελφοποιήσεις Праверана 30 жніўня 2018.

Літаратура

• Таганро́г // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 374. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Таганро́г // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 165—166. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Таганро́г // Географические названия Росии: Топонимический словарь: более 4000 единиц / . — М.: АСТ; Астрель, 2008. — С. 428. — 523 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-5-17-054966-5 (Аст), ISBN 978-5-271-20728-0 (Астрель). (руск.)
• Таганро́г // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 464. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Таганро́г // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / ; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 406. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Таганрог