Тыва

Не блытаць з Тыва (індзейцы).

Тува (Тыва) — суб’ект Расійскай Федэрацыі, размешчаны на поўдні Усходняй Сібіры. Мяжуе з Манголіяй на ўсходзе і поўдні, з Краснаярскім краем на поўначы, Хакасіяй на паўночным захадзе, Бураціяй і Іркуцкай вобласцю на паўночным усходзе, з Рэспублікай Алтай на захадзе.

Тува
тув.: Тыва Республика
Герб^[d] Сцяг
Краіна	Расія
Гімн	Tooruktug Dolgay Tangdym^[d] і Men – Tyva Men^[d]
Уваходзіць у	Расія (1991—?)
Адміністрацыйны цэнтр	Кызыл
Дата ўтварэння	24 мая 1991
Кіраўнік	Шалбан Валер’евіч Кара-оал
Насельніцтва	▲338 483 чал. (1 студзеня 2025)
Плошча	170 500 км²
Часавы пояс	KRAT і Азія/Краснаярск^[d]
Код ISO 3166-2	RU-TY
Код аўтам. нумароў	17
Афіцыйны сайт (руск.)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Геаграфія

Бай-Тайга, Кызыл-Тайга, Мангун-Тайга. Цаган-Шыбэту. Рака Вялікі Енісей.

Гісторыя

Да 1912 года Тува знаходзілася пад уладай манчжурскай дынастыі Цынь і называлася «Танну-Уранхай». Пасля тувінскія звярнуліся да расійскага цара з просьбай аб усталяванні расійскага пратэктарату, што і было зроблена ў 1914 годзе. Тувінскія землі пад назвай Уранхайскі край былі ўключаны ў склад Енісейскай губерні. У 1921 годзе абвешчана незалежная Народная Рэспубліка Танну-Тува (з 1926 года — Тувінская Народная Рэспубліка. У 1944 годзе ТНР увайшла ў склад СССР і РСФСР як аўтаномная ССР. У 1991 годзе была ператворана ў Рэспубліку Тува. З 1993 года афіцыйная назва Рэспубліка Тыва.

Адміністрацыйны падзел

Тува падзяляецца на 2 гарадскія акругі (гарады Кызыл і Ак-Давурак) і 17 кажуунаў.

• (цэнтр — пгт Каа-Хем)

Іншыя гарады — Туран, Чадан, Шаганар — уваходзяць у склад кажуунаў.

Насельніцтва

Колькасць насельніцтва складае 308,5 тыс. чел. (2006), шчыльнасць — 1,8 чел. / км². Удзельная вага гарадскога насельніцтва 51,5 %. Нацыянальны склад: тувінцы 77 %, рускія 20,2 %, іншыя 2,9 %

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Міхаіл Арцёмавіч Бухтуеў

Зноскі

1. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/europe
2. https://web.archive.org/web/20210410073453/http://lawinrussia.ru/content/tuvinskaya-narodnaya-respublika-nemnogo-iz-istorii
3. Оценка численности постоянного населения на 1 января 2025 г. и в среднем за 2024 г. и компоненты её изменения — Росстат, 2025.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2624680"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q133366769"></a>

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Тува
• Афіцыйны сайт Архівавана 12 лютага 2014.
• Тувінскі сайт навінаў