Лесота

Лесота (сесота: і англ.: Lesotho), афіцыйная назва — Каралеўства Лесота (сесота: Muso oa Lesotho, англ.: Kingdom of Lesotho) — дзяржава ў Паўднёвай Афрыцы, анклаў, цалкам акружаны тэрыторыяй Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі. З тэрыторыяй 30 355 км² з'яўляецца адной з самых маленькіх дзяржаў Афрыкі. Таксама Лесота — гэта адзіная ў свеце краіна, ніводная з частак якой не знаходзіцца ніжэй 1400 м над узроўнем мора. Да здабыцця незалежнасці ў 1966 годзе пад назвай была брытанскім пратэктаратам. Сталіца краіны — горад Масеру.

Каралеўства Лесота
Muso oa Lesotho
Kingdom of Lesotho

Сцяг Лесота Герб Лесота
Дэвіз: «Khotso, Pula, Nala»
Гімн: «Lesotho Fatse La Bontata Rona»
Дата незалежнасці	4 кастрычніка 1966 (ад Вялікабрытаніі)
Афіцыйныя мовы	сесота і англійская
Сталіца	Масеру
Найбуйнейшы горад	Масеру
Форма кіравання	Канстытуцыйная манархія
Кароль Прэм'ер-міністр	Летсіе III
Плошча • Агулам • % воднай паверхні	137-я ў свеце 30 355 км² 0.0032
Насельніцтва • Ацэнка (2016) • Шчыльнасць	2,203,821 чал. (143-я) 68.1 чал./км²
ВУП   • Разам   • На душу насельніцтва	$5,106 млн.  (147-ы) $2700
ІРЧП (2007)	▼ 0.514 (156-ы)
Валюта	лоці
Інтэрнэт-дамен	.ls
Код ISO (Alpha-2)	LS
Код ISO (Alpha-3)	LSO
Код МАК	LES
Тэлефонны код	+266
Часавыя паясы	+2

Прырода

Гісторыя

Асноўны артыкул:

• 1830 — 1870 — Машвешвэ I стварыў дзяржаву басута
• 1868 год — усталяванне брытанскага пратэктарата
• 1966 год — атрыманне незалежнасці, уваход у ААН
• 1970 год — дзяржаўны пераварот арганізаваны былым прэм'ерам, спыненне дзейнасці канстытуцыі, абмежаванне каралеўскай улады.
• 1975 год — пагаршэнне стасункаў з ПАР
• 1979 год — баі ўрадавых войскаў з паўстанцамі Арміі Вызвалення Лесота
• 1986 год — ПАР увяла блакаду межаў Лесота, у выніку дзяржаўнага перавароту да ўлады прыходзіць генерал Лекхан'я, які вярнуў каралеўскае кіраванне краінай
• 1990 год — Ваенны Савет зверг караля , новым каралём стаў Летсіе III (яго сын)
• 1991 год — чарговы пераварот арганізаваны палкоўнікам Рамаема, дазволеная дзейнасць палітычных партый, з эміграцыі вяртаецца Машоэшоэ II
• 1993 год — праведзеныя першыя за шмат гадоў свабодныя парламенцкія выбары, якія выйграў Кангрэс Басута, прэм'ерам стаў Нтсу Макхехле.
• 1995 год — зноў каралём стаў Машоэшоэ II
• 1996 год — Машоэшоэ II загінуў у аўтамабільнай катастрофе, каралём стаў Летсіе III
• 1998 год — новым прэм'ер-міністрам стаў , у краіне ўзніклі бунты, інтэрвенцыя паўднёваафрыканскіх войскаў пад эгідай Афрыканскага саюза.
• 1999 год — заканчэнне інтэрвенцыі
• 2002 год — Масісілі зноў становіцца прэм'ерам
• 2006 год — у Лесота, пад час урачыстасцяў 40-годдзя атрымання незалежнасці змяніла дзяржаўны сцяг
• 2007 год — у Лесота афіцыйна абвешчаная гуманітарная катастрофа. Голад закрануў 20 % насельніцтва краіны

Дзяржаўны лад і палітыка

Асноўны артыкул:

Лесота — канстытуцыйная манархія. 2 мая 1993 года тут была прынятая новая канстытуцыя, згодна з якой кіраўніком дзяржавы з'яўляецца кароль. Заканадаўчая ўлада належыць двухпалатнаму парламенту: Народнаму сходу і Сенату. Народны сход складаецца з 65 дэпутатаў, якія выбіраюцца на пяцігадовы тэрмін, Сенат складаецца з уладароў мясцовых плямёнаў, ці іх прадстаўнікоў і 8 сенатараў назначаюцца каралём. Выканаўчая ўлада належыць ураду з прэм’ер-міністрам на чале. Палітычная сістэма Лесота — шматпартыйная. Самая ўплывовая партыя гэта , якая была заснаваная ў 1952 годзе.

Геаграфія

Карта

Асноўны артыкул: Геаграфія Лесота

Лесота — горная краіна, знаходзіцца на вышыні не меней чым 1000 метраў. Паверхня краіны ў асноўным гэта складаныя горы і ўзвышшы. Значная частка краіны знаходзіцца вышэй 1800 м. Клімат халодны, але летам у далінах тэмпература ўздымаецца да 30 °C, зімы марозныя, у гарах тэмпература вагаецца ад −7 °C да −18 °C. З мая да верасня горы пакрытыя снегам.

Эканоміка

Эканоміка краіны моцна інтэграваная ў паўднёваафрыканскую эканоміку.

Лесота экспартуе ваду і электрычнасць у ПАР. Таксама існуе экспарт алмазаў, поўсці, адзення. Эканоміка заснаваная на сельскай гаспадарцы. У краіне распаўсюджана працоўная міграцыя (у асноўным у ПАР).

Лесота атрымлівае міжнародную дапамогу з боку ЗША, Сусветнага банка, Вялікабрытаніі, ЕС.

Невялікі ўчастак чыгункі злучае Лесота з ПАР.

Лесота ўваходзіць у разам з Батсванай, Намібіяй, ПАР, Свазілендам.

Дэмаграфія

98 % насельніцтва складаецца з народу басута, 2 % — зулусы, еўрапейцы.

70 % насельніцтва краіны сканцэнтравана ў заходніх раёнах Лесота. У выніку хуткага тэмпу росту захворванняў СНІДам зніжаецца сярэднегадавы прырост насельніцтва. Нараджальнасць — 26,53 на 1000 чал, смяротнасць — 25,03 на 1000 чал. У Лесота высокі ўзровень дзіцячай смяротнасці — 84,23 на 1000 немаўлят. 36,9 % насельніцтва гэта дзеці ва ўзросце да 14 гадоў. Сярэдняя працягласць жыцця — 36,68 гадоў (мужчыны — 36,86 гадоў, жанчыны — 36,49 гадоў).

Гл. таксама

• Сііса

Зноскі

1. https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa

Літаратура

• Загарэц І. В. (прырода, насельніцтва, гаспадарка). Лесо́та, Каралеўства Лесота // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 219—220. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
• Лесото // Все страны мира от А до Я / Сост. Л. П. Бушуева. — Ростов-на-Дону: Владис, 2010. — С. 331—333. — 512 с. — (Золотая библиотека). — 2 500 экз. — ISBN 978-5-9567-0871-2. (руск.)
• Лесо́то, Короле́вство Лесо́то // Географические названия мира: Топонимический словарь: Ок. 5000 единиц (руск.) / ; Отв. ред. P. A. Агеева. — 2-е изд., стереотип.. — М.: Русские сло­вари: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство ACT», 2002. — С. 241. — 512 с. — ISBN 5-17-001389-2 (ООО «Издательство ACT»), ISBN 5-271-00446-5 (ООО «Издательство Астрель»), ISBN 5-93259-014-9 (Издательство «Русские словари»).
• Лесото // Шемарин A. Г. Страны мира — М.: Издательский дом «Пилигрим», 1998. — С. 212. — 304 с., илл. — (Детская энциклопедия) — 41 000 экз. — ISBN 5-89234-007-4. (руск.)

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лесота