Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Антыгон I Аднавокі (стар.-грэч.: Ἀντίγονος ὁ Μονόφθαλμος; 382 да н.э.—301 да н.э.) — Аляксандра Вялікага і эліністычны сатрап Фрыгіі, у барацьбе з іншымі дыядохамі захапіў увесь паўвостраў і Сірыю, у 306 годзе да н.э. разам з сынам прыняў царскі тытул, а ў 301 годзе да н.э. страціў у (Фрыгія) супраць Касандра, Лісімаха і Селеўка і дзяржаву, і жыццё.
| Антыгон I Аднавокі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ἀντίγονος ὁ Μονόφθαλμος | |||||||
 Манета Антыгона Аднавокага | |||||||
| |||||||
| Папярэднік | |||||||
| Пераемнік | |||||||
| Нараджэнне | 382 да н.э.
| ||||||
| Смерць | 301 да н.э.
| ||||||
| Род | Дынастыя Антыганідаў[d] | ||||||
| Бацька | Philippus[d] | ||||||
| Маці | mother of Antigonus Monophtalmus[d] | ||||||
| Жонка | Stratonice[d] | ||||||
| Дзеці | Demetrius I of Macedon[d] і Philip[d] | ||||||
| Бітвы |
| ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Антыгон, празваны Цыклопам, ці Манофтальмам — — найвыдатнейшы з палкаводцаў, якія выйшлі са школы Аляксандра Македонскага; ён выводзіў свой род ад уладароў Эліміятыды.
Біяграфія
Удзельнічаў у паходах Філіпа II Македонскага. Паводле Плутарха, страціў вока падчас аблогі ў 341 годзе да н.э., калі страла з катапульты трапіла яму ў вока, а ён не дазволіў яе выцягнуць, пакуль не ўзяў верх над непрыяцелем і запёр яго ў горадзе.
У 333 годзе да н.э. Антыгон становіцца намеснікам Вялікай Фрыгіі. Антыгон не ўдзельнічаў у паходзе Аляксандра Македонскага, але ў бітве пры Сардах разбіў і прымусіў уцякаць персідскую армію, якая прарвалася ў Малую Азію, ва ўжо заваяваныя македонцамі вобласці, пакуль Аляксандр скараў Егіпет. Тая ж вобласць была яму пададзена саветам палкаводцаў Аляксандра і ў 323 годзе да н.э. пасля смерці цара. Калі ж услед за тым у 321 годзе да н.э. кіраўнік імперыі стаў пагражаць яму за непадпарадкаванне вайной, Антыгон з’ехаў у Еўропу, дзе ўступіў у саюз з , і Пталамеем, і ў 321 годзе да н.э. яны разам абвясцілі Пердыку вайну. Пасля гібелі Пердыкі, забітага ў Егіпце ў ліпені таго ж года яго ж уласнымі афіцэрамі, кіраўніком дзяржавы Аляксандра Вялікага быў абвешчаны Антыпатр, а Антыгон, атрымаўшы неабмежаваную ваенную ўладу ў Азіі, працягнуў вайну з прыхільнікам Пердыкі , намеснікам Кападокіі. Зацятая вайна гэта вялася з пераменным поспехам і скончылася ў 316 годзе да н.э. палонам і пакараннем смерцю Эўмена.
Затым Антыгон ліквідаваў намесніка Мідыі Піфона, зрынуў сатрапа і завалодаў Вавілоніяй, кіраўнік якой, Селеўк, бег да Пталамея. Антыгон стаў гаспадаром амаль усёй дзяржавы Аляксандра Македонскага, акрамя Македоніі і Егіпта, кіраваў як неабмежаваны ўладар. Ён цалкам адышоў ад усходняй палітыкі Аляксандра, абапіраўся толькі на македонцаў, глядзеў на азіятаў як на людзей ніжэйшага гатунку.
Бязмежнае ўладалюбства Антыгона прывяло нарэшце яго да таго, што Пталамей, падбухтораны Селеўкам, кіраўнік Македоніі Касандр і намеснік Фракіі Лісімах заключылі супраць яго кааліцыю, і з прычыны таго, што Антыгон на палюбоўны падзел імперыі не згаджаўся, абвясцілі яму ў 315 годзе да н.э. вайну. У гэтай вайне Антыгон прыняў на сябе ролю абаронцы юнага цара Аляксандра IV (сына Аляксандра Вялікага, правы якога парушаліся Касандрам) і Раксаны. У той час, калі Касандр напаў на Малую Азію, Пталамей і Селеўк уварваліся ў Сірыю, дзе яны ў 312 годзе да н.э. пры Газе разбілі сына Антыгона — Дэметрыя Паліяркета. Селеўк ізноў заваяваў Вавілонію і замацаваўся ў ёй.
Антыгон рушыў з Малой Азіі ў Сірыю і прымусіў Пталамея да адступлення; бачачы, што выйграць вайну не ўдасца, Пталамей, Касандр і Лісімах заключылі з ім у 311 годзе да н.э. мір, паводле якога кожны заставаўся пры сваіх уладаннях. Селеўка ў гэты мір не ўключылі, і Антыгон паслаў супраць яго свайго сына Дэметрыя, аднак ён быў разгромлены Селеўкам (паміж 310 і 308 гадамі да н.э.). Пасля гэтага пад кантроль Селеўка перайшлі Мідыя, Персіда і іншыя азіяцкія правінцыі. Антыгону засталіся Малая Азія, Сірыя, Палесціна і Месапатамія. Антыгон, зрэшты, даражыў менавіта гэтымі правінцыямі, ён пачаў будаваць новую сталіцу — Антыгонію на р. Аронт у Сірыі. Яго сын Дэметрый Паліяркет паспяхова вёў вайну на моры супраць кааліцыі, якая аднавіла варожыя дзеянні ў 307 годзе да н.э. Яшчэ ў 309 годзе да н.э. Касандр загадаў забіць юнага Аляксандра IV разам з яго маці Раксанай. Пасля флоту Антыгона ля на востраве Кіпр над Пталамеем і яго братам ён абвясціў сябе царом (306 да н.э.). Усе астатнія дыядохі (Пталамей, Лісімах, Касандр і Селеўк) узялі з яго прыклад. Ад намеру заваяваць Егіпет Антыгон павінен быў адмовіцца, таму што частка яго флоту была разбіта бурай і ўсякае ўварванне ў краіну Пталамея стала немагчымым. Напад на Родас (—304 гады да н.э.) застаўся таксама беспаспяховым. Але ў 303 годзе да н.э. Дэметрый выгнаў Касандра з Грэцыі і збіраўся ўжо рушыць услед за ім і ў Фесалію, калі ў канцы 302 года да н.э. бацька, якога адціскала магутная кааліцыя Селеўка, Пталамея і Лісімаха, адклікаў яго ў Малую Азію.
Селеўк прывёў з Індыі, куды ўрываўся ў 305 годзе да н.э., 500 баявых сланоў, якія і вырашылі зыход (у Фрыгіі) у 301 годзе да н.э. Армія Антыгона складалася галоўным чынам з македонцаў, у войсках саюзнікаў было шмат азіятаў, навучаных па македонскім узоры. Антыгон, якому быў ужо 81 год, ваяваў да канца, але быў разгромлены ўшчэнт і паў, працяты дроцікамі, яго сын Дэметрый выратаваўся з 9 тыс. воінаў, але амаль усе ўладанні былі страчаны. Гібель Антыгона азначала канец яго палітыкі пабораў, самаўпраўнасці і пагардлівага стаўлення да азіятаў; усходняя палітыка Аляксандра, у аснове якой ляжала збліжэнне азіятаў і еўрапейцаў, ізноў перамагла.
Зноскі
- Димитрий Полиоркет // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1912. — Т. 9. — С. 100–101.
- Любкер Ф. Antigonus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 96–97.
- . , 1:29
Літаратура
- Все, что ни пожелает царь Деметрий / Под ред. В.Н. Талаха, С.А. Куприенко. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — 229 с. — ISBN 978-617-7085-01-9.
- Антигон Циклоп // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U Vikipedyi yosc artykuly pra inshyh lyudzej z imem Antygon I Adnavoki star grech Ἀntigonos ὁ Monof8almos 382 da n e 301 da n e Alyaksandra Vyalikaga i elinistychny satrap Frygii u baracbe z inshymi dyyadohami zahapiy uves payvostray i Siryyu u 306 godze da n e razam z synam prynyay carski tytul a y 301 godze da n e straciy u Frygiya suprac Kasandra Lisimaha i Seleyka i dzyarzhavu i zhyccyo Antygon I AdnavokiἈntigonos ὁ Monof8almosManeta Antygona AdnavokagaCar306 301 gady da n e PapyarednikPeraemnikNaradzhenne 382 da n e Elimiotis d GrecyyaSmerc 301 da n e Ipsos d Pravincyya Af yonkarahisar TurcyyaRod Dynastyya Antyganiday d Backa Philippus d Maci mother of Antigonus Monophtalmus d Zhonka Stratonice d Dzeci Demetrius I of Macedon d i Philip d Bitvy Battle of Cretopolis d Battle of Orkynia d Siege of Nora d Battle of Byzantium d Battle of the river Coprates d Battle of Paraitacene d Battle of Gabiene d Siege of Tyre d Battle of Ipsus d Medyyafajly na Vikishovishchy Antygon prazvany Cyklopam ci Manoftalmam najvydatnejshy z palkavodcay yakiya vyjshli sa shkoly Alyaksandra Makedonskaga yon vyvodziy svoj rod ad uladaroy Elimiyatydy BiyagrafiyaUdzelnichay u pahodah Filipa II Makedonskaga Pavodle Plutarha straciy voka padchas ablogi y 341 godze da n e kali strala z katapulty trapila yamu y voka a yon ne dazvoliy yae vycyagnuc pakul ne yzyay verh nad nepryyacelem i zapyor yago y goradze U 333 godze da n e Antygon stanovicca namesnikam Vyalikaj Frygii Antygon ne ydzelnichay u pahodze Alyaksandra Makedonskaga ale y bitve pry Sardah razbiy i prymusiy ucyakac persidskuyu armiyu yakaya prarvalasya y Maluyu Aziyu va yzho zavayavanyya makedoncami voblasci pakul Alyaksandr skaray Egipet Taya zh voblasc byla yamu padadzena savetam palkavodcay Alyaksandra i y 323 godze da n e paslya smerci cara Kali zh usled za tym u 321 godze da n e kiraynik imperyi stay pagrazhac yamu za nepadparadkavanne vajnoj Antygon z ehay u Eyropu dze ystupiy u sayuz z i Ptalameem i y 321 godze da n e yany razam abvyascili Perdyku vajnu Paslya gibeli Perdyki zabitaga y Egipce y lipeni tago zh goda yago zh ulasnymi aficerami kiraynikom dzyarzhavy Alyaksandra Vyalikaga byy abveshchany Antypatr a Antygon atrymayshy neabmezhavanuyu vaennuyu yladu y Azii pracyagnuy vajnu z pryhilnikam Perdyki namesnikam Kapadokii Zacyataya vajna geta vyalasya z peramennym pospeham i skonchylasya y 316 godze da n e palonam i pakarannem smercyu Eymena Zatym Antygon likvidavay namesnika Midyi Pifona zrynuy satrapa i zavaloday Vaviloniyaj kiraynik yakoj Seleyk beg da Ptalameya Antygon stay gaspadarom amal usyoj dzyarzhavy Alyaksandra Makedonskaga akramya Makedonii i Egipta kiravay yak neabmezhavany yladar Yon calkam adyshoy ad ushodnyaj palityki Alyaksandra abapiraysya tolki na makedoncay glyadzey na aziyatay yak na lyudzej nizhejshaga gatunku Byazmezhnae yladalyubstva Antygona pryvyalo nareshce yago da tago shto Ptalamej padbuhtorany Seleykam kiraynik Makedonii Kasandr i namesnik Frakii Lisimah zaklyuchyli suprac yago kaalicyyu i z prychyny tago shto Antygon na palyuboyny padzel imperyi ne zgadzhaysya abvyascili yamu y 315 godze da n e vajnu U getaj vajne Antygon prynyay na syabe rolyu abaroncy yunaga cara Alyaksandra IV syna Alyaksandra Vyalikaga pravy yakoga parushalisya Kasandram i Raksany U toj chas kali Kasandr napay na Maluyu Aziyu Ptalamej i Seleyk uvarvalisya y Siryyu dze yany y 312 godze da n e pry Gaze razbili syna Antygona Demetryya Paliyarketa Seleyk iznoy zavayavay Vaviloniyu i zamacavaysya y yoj Imperyya Antygona Adnavokaga y 303 godze da n e Antygon rushyy z Maloj Azii y Siryyu i prymusiy Ptalameya da adstuplennya bachachy shto vyjgrac vajnu ne ydasca Ptalamej Kasandr i Lisimah zaklyuchyli z im u 311 godze da n e mir pavodle yakoga kozhny zastavaysya pry svaih uladannyah Seleyka y gety mir ne yklyuchyli i Antygon paslay suprac yago svajgo syna Demetryya adnak yon byy razgromleny Seleykam pamizh 310 i 308 gadami da n e Paslya getaga pad kantrol Seleyka perajshli Midyya Persida i inshyya aziyackiya pravincyi Antygonu zastalisya Malaya Aziya Siryya Palescina i Mesapatamiya Antygon zreshty darazhyy menavita getymi pravincyyami yon pachay budavac novuyu stalicu Antygoniyu na r Aront u Siryi Yago syn Demetryj Paliyarket paspyahova vyoy vajnu na mory suprac kaalicyi yakaya adnavila varozhyya dzeyanni y 307 godze da n e Yashche y 309 godze da n e Kasandr zagaday zabic yunaga Alyaksandra IV razam z yago maci Raksanaj Paslya flotu Antygona lya na vostrave Kipr nad Ptalameem i yago bratam yon abvyasciy syabe carom 306 da n e Use astatniya dyyadohi Ptalamej Lisimah Kasandr i Seleyk uzyali z yago pryklad Ad nameru zavayavac Egipet Antygon pavinen byy admovicca tamu shto chastka yago flotu byla razbita buraj i ysyakae yvarvanne y krainu Ptalameya stala nemagchymym Napad na Rodas 304 gady da n e zastaysya taksama bespaspyahovym Ale y 303 godze da n e Demetryj vygnay Kasandra z Grecyi i zbiraysya yzho rushyc usled za im i y Fesaliyu kali y kancy 302 goda da n e backa yakoga adciskala magutnaya kaalicyya Seleyka Ptalameya i Lisimaha adklikay yago y Maluyu Aziyu Seleyk pryvyoy z Indyi kudy yryvaysya y 305 godze da n e 500 bayavyh slanoy yakiya i vyrashyli zyhod u Frygii u 301 godze da n e Armiya Antygona skladalasya galoynym chynam z makedoncay u vojskah sayuznikay bylo shmat aziyatay navuchanyh pa makedonskim uzory Antygon yakomu byy uzho 81 god vayavay da kanca ale byy razgromleny yshchent i pay pracyaty drocikami yago syn Demetryj vyratavaysya z 9 tys voinay ale amal use yladanni byli strachany Gibel Antygona aznachala kanec yago palityki paboray samaypraynasci i pagardlivaga staylennya da aziyatay ushodnyaya palityka Alyaksandra u asnove yakoj lyazhala zblizhenne aziyatay i eyrapejcay iznoy peramagla ZnoskiDimitrij Poliorket Voennaya enciklopediya SPb Ivan Dmitrievich Sytin 1912 T 9 S 100 101 lt a href https wikidata org wiki Track Q26160605 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q25376109 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4114391 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4448234 gt lt a gt Lyubker F Antigonus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 96 97 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45275657 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt 1 29LitaraturaVse chto ni pozhelaet car Demetrij Pod red V N Talaha S A Kuprienko K Vidavec Kupriyenko S A 2013 229 s ISBN 978 617 7085 01 9 Antigon Ciklop Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907