Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Албанская мова (gjuha shqipe [ˈɟuha ˈʃcipɛ] або shqip [ʃcip]) — мова албанцаў. Сустракаецца ў Албаніі, Грэцыі, Паўночнай Македоніі, Сербіі, Косава, Чарнагорыі, Ніжняй Італіі і Сіцыліі;
| Албанская | |
|---|---|
 | |
| Саманазва | Gjuha shqipe |
| Краіны | Албанія, Сербія і Чарнагорыя, Паўночная Македонія, Грэцыя, Турцыя, Італія і інш. |
| Рэгіёны | Усходняя Еўропа |
| Афіцыйны статус | Албанія, Косава |
| Арганізацыя, якая рэгулюе | — |
| Агульная колькасць носьбітаў | 6.169.000 (2000) |
| Класіфікацыя | |
| Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
| Індаеўрапейская
| |
| Пісьменнасць | лацінскае пісьмо і Albanian alphabet[d] |
| Моўныя коды | |
| ДАСТ 7.75–97 | алб 030 |
| ISO 639-1 | sq |
| ISO 639-2 | sqi і alb |
| ISO 639-3 | sqi |
| alb | |
| Ethnologue | sqi |
| Linguasphere | 55-AAA-a |
| ABS ASCL | 3901 |
| IETF | sq |
| Glottolog | alba1267 |
 Вікіпедыя на гэтай мове | |
Мае некалькі дыялектаў, з якіх паўночныя, т. зв. гегскія, больш старажытнага паходжання, што выяўляецца ў захаванні гука «н», тады як у іншых гаворках ён перайшоў у «р», хоць у той жа час прыпадабненне «nd» і «mb» гукам «nn» і «mm», a таксама часта сустракаемая галосных «y» і «а» носяць на сабе адбітак пазнейшай эпохі. Гаворкі, якія ўжываюцца на поўдзень ад ракі Шкумб, носяць агульную назву тоскскіх; тым жа характарам у істотных рысах адрозніваюцца албанскія гаворкі Грэцыі і Італіі. Да пачатку ХХ ст. літаратурная албанская мова засноўваўся на тоскскіх дыялектах, з ХХ ст. перавагу атрымліваюць гегскія дыялекты, распаўсюджаныя на поўначы Албаніі і ў Косава.
Колькасць носьбітаў — каля 6 млн. чалавек.
На думку рада лінгвістаў, на роднаснай албанскай мове гаварылі старажытныя ілірыйцы. Амаль да XIX ст. ёю ніхто навукова не займаўся, і было дакладна не вядома, да якой моўнай групы яна належыць. Нарэшце было вызначана, што яна ўваходзіць у індаеўрапейскую сям'ю моў, хоць гістарычна вывучаць яе вельмі цяжка па той прычыне, што вельмі складана аддзяліць карэнныя албанскія словы і формы ад велізарнай колькасці запазычаных слоў з грэчаскай, лацінскай, раманскіх, турэцкай і славянскіх моў.
Пісьменнасць
На пісьме ў албанскай мове з 1908 года выкарыстоўваецца варыянт лацінскага алфавіта з дыякрытычнымі знакамі. Раней, у XIX ст., прадпрымаліся спробы стварыць арыгінальнае пісьмо (т. зв. «эльбасанскі алфавіт» і «алфавіт Бютакук’е»).
Сучасны албанскі алфавіт
| A a | B b | C c | C c | D d | Dh dh | E e | Ё ё |
| F f | G g | Gj gj | H h | I i | J j | K k | L l |
| Ll ll | M m | N n | Nj nj | O o | P p | Q q | R r |
| Rr rr | S s | Sh sh | T t | Th th | U u | V v | X x |
| Xh xh | Y y | Z z | Zh zh |
Зноскі
- Crystal D. The Cambridge Encyclopedia of Language — Выдавецтва Кембрыджскага ўніверсітэта, 1987. — С. 300. — ISBN 978-0-521-42443-1
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Albanskaya mova gjuha shqipe ˈɟuha ˈʃcipɛ abo shqip ʃcip mova albancay Sustrakaecca y Albanii Grecyi Paynochnaj Makedonii Serbii Kosava Charnagoryi Nizhnyaj Italii i Sicylii AlbanskayaSamanazva Gjuha shqipeKrainy Albaniya Serbiya i Charnagoryya Paynochnaya Makedoniya Grecyya Turcyya Italiya i insh Regiyony Ushodnyaya EyropaAficyjny status Albaniya KosavaArganizacyya yakaya regulyue Agulnaya kolkasc nosbitay 6 169 000 2000 KlasifikacyyaKategoryya Movy EyraziiIndaeyrapejskaya AlbanskayaPismennasc lacinskae pismo i Albanian alphabet d Moynyya kodyDAST 7 75 97 alb 030ISO 639 1 sqISO 639 2 sqi i albISO 639 3 sqialbEthnologue sqiLinguasphere 55 AAA aABS ASCL 3901IETF sqGlottolog alba1267Vikipedyya na getaj move Mae nekalki dyyalektay z yakih paynochnyya t zv gegskiya bolsh starazhytnaga pahodzhannya shto vyyaylyaecca y zahavanni guka n tady yak u inshyh gavorkah yon perajshoy u r hoc u toj zha chas prypadabnenne nd i mb gukam nn i mm a taksama chasta sustrakaemaya galosnyh y i a nosyac na sabe adbitak paznejshaj epohi Gavorki yakiya yzhyvayucca na poydzen ad raki Shkumb nosyac agulnuyu nazvu toskskih tym zha haraktaram u istotnyh rysah adroznivayucca albanskiya gavorki Grecyi i Italii Da pachatku HH st litaraturnaya albanskaya mova zasnoyvaysya na toskskih dyyalektah z HH st peravagu atrymlivayuc gegskiya dyyalekty raspaysyudzhanyya na poynachy Albanii i y Kosava Kolkasc nosbitay kalya 6 mln chalavek Raspaysyudzhanasc albanskaj movy Na dumku rada lingvistay na rodnasnaj albanskaj move gavaryli starazhytnyya iliryjcy Amal da XIX st yoyu nihto navukova ne zajmaysya i bylo dakladna ne vyadoma da yakoj moynaj grupy yana nalezhyc Nareshce bylo vyznachana shto yana yvahodzic u indaeyrapejskuyu syam yu moy hoc gistarychna vyvuchac yae velmi cyazhka pa toj prychyne shto velmi skladana addzyalic karennyya albanskiya slovy i formy ad velizarnaj kolkasci zapazychanyh sloy z grechaskaj lacinskaj ramanskih tureckaj i slavyanskih moy PismennascNa pisme y albanskaj move z 1908 goda vykarystoyvaecca varyyant lacinskaga alfavita z dyyakrytychnymi znakami Ranej u XIX st pradprymalisya sproby stvaryc aryginalnae pismo t zv elbasanski alfavit i alfavit Byutakuk e Suchasny albanski alfavit A a B b C c C c D d Dh dh E e Yo yoF f G g Gj gj H h I i J j K k L lLl ll M m N n Nj nj O o P p Q q R rRr rr S s Sh sh T t Th th U u V v X xXh xh Y y Z z Zh zhZnoskiCrystal D The Cambridge Encyclopedia of Language Vydavectva Kembrydzhskaga yniversiteta 1987 S 300 ISBN 978 0 521 42443 1 lt a href https wikidata org wiki Track Q471550 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q912887 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23306977 gt lt a gt Razdzel Vikipedyi na albanskaj move