Лісабон

Лісабон (парт.: Lisboa; /liʒ'boɐ/) — сталіца Партугаліі, з'яўляецца таксама галоўным портам краіны.

Горад Лісабон Lisboa Герб^[d] Сцяг^[d] Краіна  Партугалія Рэгіён Лісабон Акруга Лісабон Каардынаты 38°43′ пн. ш. 9°10′ з. д.^HGЯO Унутранае дзяленне 53 раёна (freguesias) Мэр Карлуш Маэдаш^[d] Першая згадка 205 да н.э. Ранейшыя назвы лац.: Olissipo, араб. al-Lixbuna‎ Горад з 1179 Плошча 83,84 км² Вышыня цэнтра 100 ± 100 м Водныя аб’екты Таха Афіцыйная мова партугальская мова|партугальская Насельніцтва 509 751 чалавек (2006) Шчыльнасць 9 518,1 чал./км² Часавы пояс UTC+0, летам UTC+1 Тэлефонны код +351 xxx-xxx-xxx Паштовыя індэксы 1000-1900 Афіцыйны сайт cm-lisboa.pt (парт.) Лісабон на карце Партугаліі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Прыродныя ўмовы

Горад займае выгаднае становішча на паўднёва-заходнім узбярэжжы Пірынейскага паўвострава, у шырокім вусці ракі Таха, за 15 км ад Атлантычнага акіяна. Раёны горада распасціраюцца ўздоўж лісабонскага ўзбярэжжа, якое цягнецца ад рачнога вусця да пляжаў . Сучасныя вышынныя будынкі мегаполіса бліжэй да ўскраін змяняюцца маляўнічымі рыбацкімі хацінамі, аб’яднанымі ў невялікія пасёлкі. Узімку сярэдняя тэмпература +9 °C, улетку +24 °C. Наваколлі Лісабона багатыя расліннасцю, сярод якой: , эўкаліпт, вечназялёныя хмызнякі (маквісы).

Насельніцтва, мова, веравызнанне

Лісабон — найбуйнейшы горад Партугаліі. У ім пражывае больш 564 477 (2001) жыхароў, а ў агламерацыі Вялікі Лісабон — каля 2,6 млн, што складае амаль чвэрць насельніцтва дзяржавы. Сталіца Партугаліі — шматнацыянальны горад, 97 % яго насельніцтва складаюць партугальцы, 3 % — замежныя грамадзяне. Практычна ўсё насельніцтва сталіцы вызнае каталіцызм, але ў цяперашні час гараджане ўсё радзей наведваюць храмы. Акрамя таго, у Лісабоне маецца юдзейская абшчына, у якой налічаецца нешматлікім больш 1 тыс. вернікаў.

Гісторыя развіцця горада

Лісабон — горад з багатай гісторыяй, якая налічвае больш 20 стагоддзяў. У старажытных крыніцах ён упершыню згадваецца ва II стагоддзі да н.э. як буйное паселішча іберыйскага племя . Выгаднае ў эканамічным плане размяшчэнне спрыяла хуткаму росту горада. У канцы II стагоддзя да н.э. горад быў захоплены Рымскай імперыяй, і колішнія традыцыі і мовы зніклі. У 714 ад рымлян горад перайшоў арабскім халіфам і знаходзіўся пад іх уладай больш трох стагоддзяў, пасля чаго французскія рыцары падчас войнаў супраць мусульман (Рэканкіста) адваявалі горад. У 953 Ардонью III перабіў мусульманскі гарнізон Лісабона. У 1147 горад быў адваяваны ў арабаў, а сталіцай Партугаліі стаў толькі ў 1256. У 1384 горад чатыры месяцы трымалі ў аблозе кастыльскія войскі.

Лісабон праіснаваў адносна мірна да 1 лістапада 1755, калі ў выніку быў разбураны да заснавання. Аднавілі яго толькі да канца XVIII ст. Адноўлены горад стаў аб'ектам увагі Напалеона Банапарта, і ў 1807 яго войска ўзяло горад, адбіты горад быў у 1811. У наступныя гады Лісабон неаднаразова станавіўся арэнай сутыкнення розных палітычных інтарэсаў, спакой наступіў толькі пасля Другой сусветнай вайны.

Адукацыя

• Лісабонскі ўніверсітэт, Новы Лісабонскі ўніверсітэт, Лісабонскі аўтаномны ўніверсітэт, Лісабонскі еўрапейскі ўніверсітэт.

Памятныя мясціны

• Вежа Белен
• Палац Мафра
• Палац Ажуда
• Беленскі палац

Музеі

• Нацыянальны археалагічны музей
• Нацыянальны музей старадаўняга мастацтва

Вядомыя асобы

• Антоніу Гутэрыш
• Педру Сантана Лопіш
• Жоржы ды Сена

Спасылкі

• Alfama & Castelo Архівавана 13 мая 2007.
• Лісабон Архівавана 15 верасня 2008. Даведнік па горадзе

• Лісабон - Lisboa