Azərbaycanca
Türkçe
Э́сты (лац. Aesti) — прынятая ў заходнееўрапейскіх (пераважна лацінскіх) крыніцах назва сярэдневяковага насельніцтва сучаснай Эстоніі. У старажытнарускіх крыніцах ёй адпавядае экзаэтнонім «».
Найстаражытнейшае насельніцтва Эстоніі
Найстаражытнейшымі знаходкамі на тэрыторыі Эстоніі з’яўляюцца артэфакты, знойдзеныя ў час археалагічных раскопак паселішчаў Пулі і Кунда, якія адносяцца да . Ім на змену прыйшлі неалітычныя народы . Этнічная прыналежнасць ні тых, ні іншых не вядомая.
Эстыі антычных аўтараў
Aestii каля Віслы (суседзі відыварыяў) — народ, згаданы Тацытам у трактаце «Пра паходжанне германцаў і месцазнаходжанне Германіі»:
Эстыі пакланяюцца прамаці багоў і як знак адрознення свайго культу носяць на сабе выявы вепрукоў; яны ім замяняюць зброю і ахоўваюць тых, хто шануе багіню, нават у гушчы ворагаў. Меч у іх — рэдкасць; ужываюць жа яны часцей за ўсё колле. Збожжа і іншыя плады зямныя вырошчваюць яны старанней, чым прынята ў германцаў з уласцівай ім нядбайнасцю. Больш таго, яны абшнырваюць і мора і на беразе, і на водмелях адзіныя з усіх збіраюць бурштын, які самі яны называюць глезам.
Мяркуючы па апісанні, эстыі — адно з заходніх плямёнаў старажытных балтаў, якое займалася зборам бурштыну і яго экспартам у Рымскую імперыю па Бурштынавым шляху. Прыведзеная Тацытам назва бурштыну на мове эстаў, glesum, верагодна, германскага паходжання (параўн. гоцк.: glas, англ.: glass).
Няма падстаў атаясамліваць з эстонцамі тых эстаў, да якіх звяртаўся ў 537 г. з прамовай Касіядор, а таксама народ айстаў (Hestii), які згадвае Іардан у якасці даннікаў . Згадкі эстаў у антычных аўтараў такія кароткія, што дакладна вызначыць арэал іх рассялення не ўяўляецца магчымым.
Сярэдневяковыя эсты
Эсты як паганскі народ з Балтыйскага мора ўпершыню апісаны ў лівонскіх хроніках XIII стагоддзя (у прыватнасці, у Генрыха Латвійскага). Іх назву, атрыманую ў спадчыну ад антычных лацінскіх пісьменнікаў, сярэдневяковыя аўтары памылкова разумелі як утвораную ад тэрміна «ўсход», «» (гэта значыць «Усходняя зямля» — Эстланд).
Сучасныя эстонцы ўзялі гэты кніжны тэрмін для абазначэння сваёй нацыі толькі з XIX стагоддзя (у перыяд «нацыянальнага адраджэння»). У мясцовай традыцыі лац. Aesti ператварылася ў «ээстласед». Да гэтага яны сябе называлі «маарахвас» (эст.: maarahvas, літаральна «народ зямлі»).
Зноскі
- Marcantonio, Angela (2002). The Uralic language family: facts, myths and statistics. Oxford, UK: Blackwell. pp. 21–23. ISBN 0-631-23170-6.
- Корнелий Тацит. О происхождении германцев и местоположении Германии (руск.)
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Эсты- Эсты // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
E sty lac Aesti prynyataya y zahodneeyrapejskih peravazhna lacinskih krynicah nazva syarednevyakovaga naselnictva suchasnaj Estonii U starazhytnaruskih krynicah yoj adpavyadae ekzaetnonim Esty na francuzskaj karce 1685 godaNajstarazhytnejshae naselnictva EstoniiNajstarazhytnejshymi znahodkami na terytoryi Estonii z yaylyayucca artefakty znojdzenyya y chas arhealagichnyh raskopak paselishchay Puli i Kunda yakiya adnosyacca da Im na zmenu pryjshli nealitychnyya narody Etnichnaya prynalezhnasc ni tyh ni inshyh ne vyadomaya Estyi antychnyh aytarayAestii kalya Visly susedzi vidyvaryyay narod zgadany Tacytam u traktace Pra pahodzhanne germancay i mescaznahodzhanne Germanii angl Estyi paklanyayucca pramaci bagoy i yak znak adroznennya svajgo kultu nosyac na sabe vyyavy veprukoy yany im zamyanyayuc zbroyu i ahoyvayuc tyh hto shanue baginyu navat u gushchy voragay Mech u ih redkasc uzhyvayuc zha yany chascej za ysyo kolle Zbozhzha i inshyya plady zyamnyya vyroshchvayuc yany starannej chym prynyata y germancay z ulascivaj im nyadbajnascyu Bolsh tago yany abshnyrvayuc i mora i na beraze i na vodmelyah adzinyya z usih zbirayuc burshtyn yaki sami yany nazyvayuc glezam Myarkuyuchy pa apisanni estyi adno z zahodnih plyamyonay starazhytnyh baltay yakoe zajmalasya zboram burshtynu i yago ekspartam u Rymskuyu imperyyu pa Burshtynavym shlyahu Pryvedzenaya Tacytam nazva burshtynu na move estay glesum veragodna germanskaga pahodzhannya parayn gock glas angl glass Nyama padstay atayasamlivac z estoncami tyh estay da yakih zvyartaysya y 537 g z pramovaj Kasiyador a taksama narod ajstay Hestii yaki zgadvae Iardan u yakasci dannikay Zgadki estay u antychnyh aytaray takiya karotkiya shto dakladna vyznachyc areal ih rassyalennya ne yyaylyaecca magchymym Syarednevyakovyya estyGistarychnyya voblasci Estonii Esty yak paganski narod z Baltyjskaga mora ypershynyu apisany y livonskih hronikah XIII stagoddzya u pryvatnasci u Genryha Latvijskaga Ih nazvu atrymanuyu y spadchynu ad antychnyh lacinskih pismennikay syarednevyakovyya aytary pamylkova razumeli yak utvoranuyu ad termina yshod geta znachyc Ushodnyaya zyamlya Estland Suchasnyya estoncy yzyali gety knizhny termin dlya abaznachennya svayoj nacyi tolki z XIX stagoddzya u peryyad nacyyanalnaga adradzhennya U myascovaj tradycyi lac Aesti peratvarylasya y eestlased Da getaga yany syabe nazyvali maarahvas est maarahvas litaralna narod zyamli ZnoskiMarcantonio Angela 2002 The Uralic language family facts myths and statistics Oxford UK Blackwell pp 21 23 ISBN 0 631 23170 6 Kornelij Tacit O proishozhdenii germancev i mestopolozhenii Germanii rusk SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Esty Esty Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop rusk SPb 1890 1907