Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Антыімперыялізм — тэрмін, які ўжываецца да той ці іншай формы апазіцыйнага імперыялізму руху. Антыімперыялізм выступае супраць заваявальных войнаў, асабліва супраць заваёў народаў з іншымі мовай і культурай. Антыімперыялістамі можна лічыць, такім чынам, у Рымскай імперыі або членаў , якія пратэставалі супраць акупацыі Філіпін падчас іспана-амерыканскай вайны.
Як самастойны палітычны рух антыімперыялізм паўстаў у Еўропе ў канцы XIX і ў пачатку XX стагоддзяў, як рэакцыя на пашырэнне еўрапейскіх каланіяльных імперый і захоп Філіпін Злучанымі Штатамі. Але найвышэйшай народнай падтрымкай антыімперыялізм карыстаўся ў саміх калоніях, дзе ён стаў асновай фарміравання розных нацыянальна-вызваленчых рухаў з сярэдзіны XX стагоддзя. Гэтыя рухі і іх антыімперыялістычных ідэі адыгралі галоўную ролю ў працэсе дэкаланізацыі 1950-х і 60-х гадоў, у выніку якой большасць каланіяльных краін у Азіі і Афрыцы сталі незалежнымі.
Неўзабаве пасля гэтага, з пачаткам працэсу глабалізацыі многія антыімперыялісты пачалі разглядаць апошнюю як новую форму імпэрыялізму, які ўстанаўлівае сваё панаванне шляхам эканамічнага прымусу, а не прамога ваеннага захопу. Таму антыімперыялісты паставілі сабе задачу супрацьстаяць глабалізацыі і далі пачатак руху антыглабалізму. У плане праблемы мілітарызацыі антыімперыялісты лічаць сваім галоўным ворагам так званую «», асабліва пасля амерыканскага ўварвання ў Ірак у 2003 годзе.
Для дадзенага руху характэрна наяўнасць спецыфічнай палітыка-эканамічнай праграмы, у 1970-я гады вядомай таксама як праграма нацыянальнага вызвалення з наступнымі прынцыпамі:
- незалежнасць, суверэннасць і самавызначэнне нацыі;
- барацьба з каланіялізмам і неакаланіялізмам;
- аграрная рэформа;
- індустрыялізацыя;
- развіццё ўнутранага рынку;
- барацьба з або кантроль над імі;
- нацыяналізацыя асноўных сектараў эканомікі;
- крытыка дзейнасці МВФ і Сусветнага банка.
Спасылкі
- The Anti-Imperialists, A Web based guide to American Anti-Imperialism.
- CWIHP at the Wilson Center for Scholars: Primary Document Collection on Anti-Imperialism in the Cold War Архівавана 5 чэрвеня 2011..
- Pacific Northwest Antiwar and Radical History Project, multimedia collection of photographs, video, oral histories and essays.
- Imperialism: The Highest Stage of Capitalism by V.I. Lenin Full text at marxists.org.
- How Imperialist 'Aid' Blocks Development in Africa by Thomas Sankara, The Militant, April 13, 2009.
- Daniel Jakopovich, In the Belly of the Beast: Challenging US Imperialism and the Politics of the Offensive.
- The M and S Collection at the Library of Congress contains materials on anti-imperialism.
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Antyimperyyalizm termin yaki yzhyvaecca da toj ci inshaj formy apazicyjnaga imperyyalizmu ruhu Antyimperyyalizm vystupae suprac zavayavalnyh vojnay asabliva suprac zavayoy naroday z inshymi movaj i kulturaj Antyimperyyalistami mozhna lichyc takim chynam u Rymskaj imperyi abo chlenay yakiya pratestavali suprac akupacyi Filipin padchas ispana amerykanskaj vajny Yak samastojny palitychny ruh antyimperyyalizm paystay u Eyrope y kancy XIX i y pachatku XX stagoddzyay yak reakcyya na pashyrenne eyrapejskih kalaniyalnyh imperyj i zahop Filipin Zluchanymi Shtatami Ale najvyshejshaj narodnaj padtrymkaj antyimperyyalizm karystaysya y samih kaloniyah dze yon stay asnovaj farmiravannya roznyh nacyyanalna vyzvalenchyh ruhay z syaredziny XX stagoddzya Getyya ruhi i ih antyimperyyalistychnyh idei adygrali galoynuyu rolyu y pracese dekalanizacyi 1950 h i 60 h gadoy u vyniku yakoj bolshasc kalaniyalnyh krain u Azii i Afrycy stali nezalezhnymi Neyzabave paslya getaga z pachatkam pracesu glabalizacyi mnogiya antyimperyyalisty pachali razglyadac aposhnyuyu yak novuyu formu imperyyalizmu yaki ystanaylivae svayo panavanne shlyaham ekanamichnaga prymusu a ne pramoga vaennaga zahopu Tamu antyimperyyalisty pastavili sabe zadachu supracstayac glabalizacyi i dali pachatak ruhu antyglabalizmu U plane prablemy militaryzacyi antyimperyyalisty lichac svaim galoynym voragam tak zvanuyu asabliva paslya amerykanskaga yvarvannya y Irak u 2003 godze Dlya dadzenaga ruhu harakterna nayaynasc specyfichnaj palityka ekanamichnaj pragramy u 1970 ya gady vyadomaj taksama yak pragrama nacyyanalnaga vyzvalennya z nastupnymi pryncypami nezalezhnasc suverennasc i samavyznachenne nacyi baracba z kalaniyalizmam i neakalaniyalizmam agrarnaya reforma industryyalizacyya razviccyo ynutranaga rynku baracba z abo kantrol nad imi nacyyanalizacyya asnoynyh sektaray ekanomiki krytyka dzejnasci MVF i Susvetnaga banka SpasylkiThe Anti Imperialists A Web based guide to American Anti Imperialism CWIHP at the Wilson Center for Scholars Primary Document Collection on Anti Imperialism in the Cold War Arhivavana 5 chervenya 2011 Pacific Northwest Antiwar and Radical History Project multimedia collection of photographs video oral histories and essays Imperialism The Highest Stage of Capitalism by V I Lenin Full text at marxists org How Imperialist Aid Blocks Development in Africa by Thomas Sankara The Militant April 13 2009 Daniel Jakopovich In the Belly of the Beast Challenging US Imperialism and the Politics of the Offensive The M and S Collection at the Library of Congress contains materials on anti imperialism