Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Арысто́цель (стар.-грэч.: Aristotelēs/Ἀριστοτέλης; 384 да н.э., Стагіра, Грэцыя — 322 да н.э., Халкіда на Эўбеі, Грэцыя) — старажытнагрэчаскі філосаф, вучоны-энцыклапедыст, заснавальнік шэрагу навуковых дысцыплін, заснавальнік асобнай філасофскай плыні і фармальнай логікі. Паводле энцыклапедыі «Брытаніка» «Арыстоцель быў першым сапраўдным навукоўцам у гісторыі… [і] кожны вучоны ў абавязку перад ім».
| Арыстоцель | |
|---|---|
| стар.-грэч.: Ἀριστοτέλης | |
 | |
| Дата нараджэння | 384 да н.э.[…] |
| Месца нараджэння |
|
| Дата смерці | 322 да н.э.[…] |
| Месца смерці |
|
| Месца пахавання |
|
| Бацька | Нікамах[d] |
| Жонка | Піфіяда[d] |
| Дзеці | Нікамах[d] і Піфія[d] |
| Род дзейнасці | філосаф |
| Навуковая сфера | філасофія і Натурфіласофія |
| Альма-матар |
|
| Школа/традыцыя | , |
| Кірунак | |
| Асноўныя інтарэсы | біялогія, заалогія, фізіка, метафізіка, логіка, этыка, рыторыка, музыка, паэзія, тэатр, палітыка |
| Значныя ідэі | |
| Аказалі ўплыў | Парменід, Сакрат, Платон, Геракліт, Дэмакрыт |
| Зведалі ўплыў | Практычна ўсе наступныя , і папярэднікі |
| Вядомыя вучні | Аляксандр Македонскі, Тэафраст[…], Арыстаксен[d], Дыкеарх[d], Эўдэм Радоскі[d], Клеарх з Сол[d], Фаній Эрэскі[d], Хамелеонт[d], Нелей з Скепсія[d], Кліт з Мілета[d] і Менон[d] |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Біяграфія
Нарадзіўся ў македонскім горадзе Стагіра на паўвостраве на паўночнай перыферыі Класічнай Грэцыі ў грэчаскай калоніі ў Фракіі. Паходзіў з высакароднай сям'і. Яго бацька, Нікамах, быў лекарам македонскага караля Аміны ІІІ, маці — Фестыда. Бацька памёр калі Арыстоцель быў дзіцём, пасля чаго яго апекуном стаў Праксен. У васямнаццаць гадоў ён уступіў у ў Афінах і заставаўся там да трыццаці сямі (347 да н.э.).
Каля 20 гадоў правёў у Афінскай акадэміі, філасофскай школе Платона, спачатку вучнем, а пасля паўнапраўным членам. Тэмы яго работ ахопліваюць мноства прадметаў — у тым ліку фізіку, біялогію, заалогію, метафізіку, логіку, этыку, эстэтыку, паэзію, тэатр, музыку, рыторыку, лінгвістыку, палітыку, такім чынам стварыўшы першую комплексную сістэму .
Неўзабаве пасля смерці Платона [347 да н.э.), Арыстоцель пакінуў Афіны і па просьбе ў 343 да н.э. на тры гады стаў настаўнікам яго сына Аляксандра. Выхаванне працягвалася каля трох гадоў, пасля яго заканчэння Арыстоцель быў шчыра ўзнагароджаны царом.
У 335 да н.э. адкрыў у Афінах філасофскую школу — (адсюль назва навучальнай установы ліцэй). Заняткі Арыстоцель праводзіў, гуляючы па алеях саду, таму яго вучняў сталі называць «» (тыя, што прагульваюцца). Падчас выкладання ў Лікеі займаўся логікай, эпістэмалогіяй, фізікай біялогіяй, паліталогіяй, этыкай, эстэтыкай.
Пасля смерці Аляксандра Македонскага ў 323 г. да н.э. Арыстоцель быў вымушаны пакінуць Афіны, бо праз свае былыя стасункі з Македоніяй не карыстаўся сімпатыяй у афінян. Больш за тое, ён ратаваўся ад пераследу па абвінавачванні ў злачынстве супраць рэлігіі. Праз год, у 322 да н. э., ён памёр у г. Халкідзе на востраве Эўбеі.
Светапогляд
Арыстоцель, які пад уплывам свайго настаўніка прытрымліваўся поглядаў Платанізму, пасля смерці Платона пагрузіўся ў эмпірыстычныя даследаванні і паступова перайшоў ад Платанізму да эмпірызму. Ён верыў, што канцэпцыі і веды ўсіх людзей заснаваны на асабістым пачуццёвым досведзе.
Арыстоцель лічыў, што ўсе рэчы, якія рэальна існуюць, створаны з формы і матэрыі. Паводле яго, матэрыя — субстанцыя без формы, якая ёсць матэрыялам для ўсіх рэчаў. Форма ж робіць матэрыю нейкім канкрэтным прадметам, іншымі словамі — гэта сутнасць кожнай рэчы. Форма не можа існаваць без матэрыі і наадварот. Пачаткам усяго існага ёсць Бог. Арыстоцель сістэматызаваў і развіў практычна ўсе галіны тагачасных ведаў — логіку, філасофію, фізіку, прыродазнаўства, гісторыю, палітыку, этыку, літаратуру, эстэтыку.
Ім напісаны сотні кніг («Катэгорыі», «Аналітыкі», «Метафізіка», «Фізіка», «Гісторыя жывёл», «Пра душу», «Палітыка», «Паэтыка»), з якіх захавалася 47 твораў. Арыстоцель лічыў, што людзі пачалі філасофстваваць, каб пазбавіцца ад няведання, і неабходна стварыць асаблівую навуку, якая б даследавала «пачаткі і прычыны». Пазней гэта навука была названа «метафізікай». Арыстоцель крытыкаваў вучэнне Платона пра ідэі як першакрыніцу рэальнага свету. У аснове быцця бачыў чатыры пачаткі: форму, матэрыю, крыніцу руху і мэты. Паводле яго вучэння форма (актыўны пачатак) пераўтварае матэрыю (пасіўны пачатак) як магчымасць рэчы ў рэальны, канкрэтны прадмет. Першарухавіком свету і найвышэйшай мэтай яго развіцця лічыў Бога. Гэта абумовіла аб’ектыўна-ідэалістычны характар яго філасофіі. У касмалогіі Арыстоцель стаяў на пазіцыях геацэнтрызму (Зямля — цэнтр). Прызнаваў мэтазгоднасць у жывой прыродзе, апісаў шматлікія віды жывёл.
Працэс пазнання ён разумеў як рух ад адчуванняў да агульных паняццяў, паколькі «ўсялякія навуковыя веды ёсць веды пра агульнае». Разглядаючы ўзаемаадносіны індывіда і грамадства, прыйшоў да высновы, што чалавек — «істота палітычная, …, грамадская». Таму важную ролю адводзіў дзяржаве. Найлепшай формай дзяржаўнага ладу лічыў такую ўладу, пры якой выключаліся б злоўжыванне ўладай, падаўленне свабодаў грамадзян, прычыненне шкоды дабрабыту і годнасці людзей. Але пры гэтым ён апраўдваў рабаўладальніцкі характар антычнага грамадства і лічыў, што рабства існуе «ад прыроды».
У эстэтычных трактатах развіваў тэорыю мастацтва, якое набліжаецца да рэальнасці. Вылучаў мастацтвы рухомыя (паэзія, музыка, танец) і нерухомыя (архітэктура, жывапіс, скульптура), распрацаваў канцэпцыю . Яго вучэнне моцна паўплывала на пазнейшае развіццё філасофскай думкі і амаль 2 тыс. гадоў існавала як плынь ў філасофіі і прыродазнаўстве. Арыстоцель стаў заснавальнікам фармальнай логікі, стваральнікам сілагістыкі, якія паслужылі філасофскай асновай схаластыкі.
Шматлікія працы Арыстоцеля ахопліваюць амаль усе вобласці тагачасных ведаў, якія ў ягоных працах атрымалі больш глыбокае філасофскае абгрунтаванне, былі прыведзены ў строгі, сістэматычны парадак, і яго эмпірычны базіс значна вырас. Некаторыя з гэтых твораў не былі выдадзеныя ім самім пры жыцці, а многія іншыя фальсіфікавана прыпісаныя яму пазней. Але нават некаторыя месцы тых твораў, якія бясспрэчна належаць яму, можна паставіць пад сумнеў, і ўжо старажытныя стараліся растлумачыць сабе гэтую няпоўнасць і ўрыўкавасць складанасцю лёсу рукапісаў Арыстоцеля. Паводле падання, якое захавалася ў Страбона і Плутарха, Арыстоцель завяшчаў свае сачыненні Тэафрасту, ад якога яны перайшлі да Нэлія са Скепсіса. Спадчыннікі Нэлія схавалі каштоўныя рукапісы ад прагных пергамскіх цароў ў склеп, дзе яны моцна пацярпелі ад вільгаці і цвілі. У I стагоддзі да н. э. яны былі прададзеныя за высокую цану багацею і аматару кніг Апелікону ў самым убогім стане, і ён пастараўся аднавіць пацярпелыя месцы рукапісаў сваімі ўласнымі прыпіскамі, але не заўсёды ўдала. Пасля, пры Суле, яны патрапілі ў ліку іншай здабычы ў Рым, дзе і выдалі іх у іх цяперашнім выглядзе..
Арыстоцель імкнуўся не толькі вызначыць прадмет кожнай паасобнай навукі, але і правесці між імі мяжу. Ён дасягнуў падобнай дэмаркацыі, увёўшы адрозненне паміж прыкладной матэматыкай, якая ўжываецца ў складаных навуках, і чыстай матэматыкай, якая мае дачыненне да абстрактных лікаў і лічбаў.
Спадчына
Творы Арыстоцеля былі вядомыя на Русі, ў XIV—XV ст. распаўсюджваліся зборнікі, што ўключалі ўрыўкі яго твораў. У Вялікім Княстве Літоўскім цікавасць беларускай грамадскай думкі да ідэй Арыстоцеля ўзрасла ў эпоху Адраджэння. Глыбока ведаў яго творы Францыск Скарына, які пісаў пра неабходнасць злучэння «Саламонавай і Арыстоцелевай мудрасці». Ва ўмовах рэфармацыйнага руху прадстаўнікі прагрэсіўнай грамадскай думкі ВКЛ асаблівае значэнне надавалі сацыяльна-палітычным і эстэтычным дактрынам Арыстоцеля (Сымон Будны, Лаўрэнцій Зізаній, Андрэй Волан і інш.). У 1568 годзе Ян Ліцыній Намыслоўскі выдаў «Дапаможнік для авалодання вучэннем Арыстоцеля». Элементы філасофіі Арыстоцеля вывучаліся ў брацкіх школах. У XVII—XVIII ст. у навучальных установах ВКЛ вучэнне Арыстоцеля трактавалася ў духу рэлігійна-каталіцкай артадоксіі; у той жа час значна ўзрасла цікавасць да яго прыродазнаўчых канцэпцый. Эклектыкі імкнуліся злучыць ідэі Арыстоцеля з новай навукай. Але ў канцы XVIII ст. адбыўся адыход навуковай думкі ад схаластызаванага арыстоцелізму.
Творы Арыстоцеля перакладаў арабскі філосаф і лекар, прадстаўнік арабскага арыстоцелізму Авероэс.
Беларускія пераклады
- Арыстотэль. Паэтыка / Пераклад са старагрэчаскай Лявона Баршчэўскага. — Мінск: Зміцер Колас, 2023. — 92 с. — (Галерэя чалавечай думкі). — ISBN 978-985-23-0214-2.
Крыніцы
- Aristotle Праверана 25 жніўня 2018.
- Лосев А. Ф. Аристотель // Краткая литературная энциклопедия — М.: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 1.
- Berry A. A Short History of Astronomy — London: John Murray, 1898.
- Αριστοτέλης, // Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας: Πρόσωπα, Έργα, Ρεύµατα, Όροι — Αθήνα: 2007. — С. 178. — ISBN 978-960-16-2237-8
- Arithmetizations of Syllogistic à la Leibniz — 2012.
- Isocrates and Aristotle on Rhetoric
- Aristotle Праверана 25 жніўня 2018.
- Любкер Ф. Theophrastus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1375.
- Аристоксен // Анрио — Атоксил — 1926. — Т. 3. — С. 326.
- Любкер Ф. Eudemus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 500.
- Э. Р. Эвдем Родосский // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XL. — С. 127.
- Clytus Milesius 4./3. Jh. v. Chr — 1987. Праверана 13 студзеня 2020.
- Алымова Е. В. Предисловие переводчика // Аристотель. Протрептик. О чувственном восприятии. О памяти. / Пер. Е. В. Алымовой. СПб.: Издательство СПбГУ, 2004. 184 стр.
- Лоўдзі Д. Гістарычныя ўводзіны ў філасофію навукі: Пер. з англ. Мн., 1995. С.23
Літаратура
- Арыстоцель // Чалавек і грамадства: Энцыклапедычны даведнік. Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1998. ISBN 985-11-0108-7.
- Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 138. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.
Спасылкі
 | Арыстоцель на Вікісховішчы |
|---|
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Arysto cel star grech Aristoteles Ἀristotelhs 384 da n e Stagira Grecyya 322 da n e Halkida na Eybei Grecyya starazhytnagrechaski filosaf vuchony encyklapedyst zasnavalnik sheragu navukovyh dyscyplin zasnavalnik asobnaj filasofskaj plyni i farmalnaj logiki Pavodle encyklapedyi Brytanika Arystocel byy pershym sapraydnym navukoycam u gistoryi i kozhny vuchony y abavyazku perad im Arystocelstar grech ἈristotelhsData naradzhennya 384 da n e Mesca naradzhennya Stagira Halkidski sayuz d Data smerci 322 da n e Mesca smerci Chalcis d Starazhytnaya MakedoniyaMesca pahavannya Stagira Backa Nikamah d Zhonka Pifiyada d Dzeci Nikamah d i Pifiya d Rod dzejnasci filosafNavukovaya sfera filasofiya i NaturfilasofiyaAlma matar Platonayskaya Akademiya d Shkola tradycyya KirunakAsnoynyya intaresy biyalogiya zaalogiya fizika metafizika logika etyka rytoryka muzyka paeziya teatr palitykaZnachnyya ideiAkazali yplyy Parmenid Sakrat Platon Geraklit DemakrytZvedali yplyy Praktychna yse nastupnyya i papyarednikiVyadomyya vuchni Alyaksandr Makedonski Teafrast Arystaksen d Dykearh d Eydem Radoski d Klearh z Sol d Fanij Ereski d Hameleont d Nelej z Skepsiya d Klit z Mileta d i Menon d Medyyafajly na VikishovishchyBiyagrafiyaNaradziysya y makedonskim goradze Stagira na payvostrave na paynochnaj peryferyi Klasichnaj Grecyi y grechaskaj kalonii y Frakii Pahodziy z vysakarodnaj syam i Yago backa Nikamah byy lekaram makedonskaga karalya Aminy III maci Festyda Backa pamyor kali Arystocel byy dzicyom paslya chago yago apekunom stay Praksen U vasyamnaccac gadoy yon ustupiy u y Afinah i zastavaysya tam da tryccaci syami 347 da n e Kalya 20 gadoy pravyoy u Afinskaj akademii filasofskaj shkole Platona spachatku vuchnem a paslya paynapraynym chlenam Temy yago rabot ahoplivayuc mnostva pradmetay u tym liku fiziku biyalogiyu zaalogiyu metafiziku logiku etyku estetyku paeziyu teatr muzyku rytoryku lingvistyku palityku takim chynam stvaryyshy pershuyu kompleksnuyu sistemu Neyzabave paslya smerci Platona 347 da n e Arystocel pakinuy Afiny i pa prosbe y 343 da n e na try gady stay nastaynikam yago syna Alyaksandra Vyhavanne pracyagvalasya kalya troh gadoy paslya yago zakanchennya Arystocel byy shchyra yznagarodzhany carom U 335 da n e adkryy u Afinah filasofskuyu shkolu adsyul nazva navuchalnaj ustanovy licej Zanyatki Arystocel pravodziy gulyayuchy pa aleyah sadu tamu yago vuchnyay stali nazyvac tyya shto pragulvayucca Padchas vykladannya y Likei zajmaysya logikaj epistemalogiyaj fizikaj biyalogiyaj palitalogiyaj etykaj estetykaj Paslya smerci Alyaksandra Makedonskaga y 323 g da n e Arystocel byy vymushany pakinuc Afiny bo praz svae bylyya stasunki z Makedoniyaj ne karystaysya simpatyyaj u afinyan Bolsh za toe yon ratavaysya ad perasledu pa abvinavachvanni y zlachynstve suprac religii Praz god u 322 da n e yon pamyor u g Halkidze na vostrave Eybei SvetapoglyadArystocel yaki pad uplyvam svajgo nastaynika prytrymlivaysya poglyaday Platanizmu paslya smerci Platona pagruziysya y empirystychnyya dasledavanni i pastupova perajshoy ad Platanizmu da empiryzmu Yon veryy shto kancepcyi i vedy ysih lyudzej zasnavany na asabistym pachuccyovym dosvedze Arystocel lichyy shto yse rechy yakiya realna isnuyuc stvorany z formy i materyi Pavodle yago materyya substancyya bez formy yakaya yosc materyyalam dlya ysih rechay Forma zh robic materyyu nejkim kankretnym pradmetam inshymi slovami geta sutnasc kozhnaj rechy Forma ne mozha isnavac bez materyi i naadvarot Pachatkam usyago isnaga yosc Bog Arystocel sistematyzavay i razviy praktychna yse galiny tagachasnyh veday logiku filasofiyu fiziku pryrodaznaystva gistoryyu palityku etyku litaraturu estetyku Im napisany sotni knig Kategoryi Analityki Metafizika Fizika Gistoryya zhyvyol Pra dushu Palityka Paetyka z yakih zahavalasya 47 tvoray Arystocel lichyy shto lyudzi pachali filasofstvavac kab pazbavicca ad nyavedannya i neabhodna stvaryc asablivuyu navuku yakaya b dasledavala pachatki i prychyny Paznej geta navuka byla nazvana metafizikaj Arystocel krytykavay vuchenne Platona pra idei yak pershakrynicu realnaga svetu U asnove byccya bachyy chatyry pachatki formu materyyu krynicu ruhu i mety Pavodle yago vuchennya forma aktyyny pachatak peraytvarae materyyu pasiyny pachatak yak magchymasc rechy y realny kankretny pradmet Persharuhavikom svetu i najvyshejshaj metaj yago razviccya lichyy Boga Geta abumovila ab ektyyna idealistychny haraktar yago filasofii U kasmalogii Arystocel stayay na pazicyyah geacentryzmu Zyamlya centr Pryznavay metazgodnasc u zhyvoj pryrodze apisay shmatlikiya vidy zhyvyol Praces paznannya yon razumey yak ruh ad adchuvannyay da agulnyh panyaccyay pakolki ysyalyakiya navukovyya vedy yosc vedy pra agulnae Razglyadayuchy yzaemaadnosiny indyvida i gramadstva pryjshoy da vysnovy shto chalavek istota palitychnaya gramadskaya Tamu vazhnuyu rolyu advodziy dzyarzhave Najlepshaj formaj dzyarzhaynaga ladu lichyy takuyu yladu pry yakoj vyklyuchalisya b zloyzhyvanne yladaj padaylenne svaboday gramadzyan prychynenne shkody dabrabytu i godnasci lyudzej Ale pry getym yon apraydvay rabayladalnicki haraktar antychnaga gramadstva i lichyy shto rabstva isnue ad pryrody U estetychnyh traktatah razvivay teoryyu mastactva yakoe nablizhaecca da realnasci Vyluchay mastactvy ruhomyya paeziya muzyka tanec i neruhomyya arhitektura zhyvapis skulptura raspracavay kancepcyyu Yago vuchenne mocna payplyvala na paznejshae razviccyo filasofskaj dumki i amal 2 tys gadoy isnavala yak plyn y filasofii i pryrodaznaystve Arystocel stay zasnavalnikam farmalnaj logiki stvaralnikam silagistyki yakiya pasluzhyli filasofskaj asnovaj shalastyki Shmatlikiya pracy Arystocelya ahoplivayuc amal use voblasci tagachasnyh veday yakiya y yagonyh pracah atrymali bolsh glybokae filasofskae abgruntavanne byli pryvedzeny y strogi sistematychny paradak i yago empirychny bazis znachna vyras Nekatoryya z getyh tvoray ne byli vydadzenyya im samim pry zhycci a mnogiya inshyya falsifikavana prypisanyya yamu paznej Ale navat nekatoryya mescy tyh tvoray yakiya byassprechna nalezhac yamu mozhna pastavic pad sumney i yzho starazhytnyya staralisya rastlumachyc sabe getuyu nyapoynasc i yryykavasc skladanascyu lyosu rukapisay Arystocelya Pavodle padannya yakoe zahavalasya y Strabona i Plutarha Arystocel zavyashchay svae sachynenni Teafrastu ad yakoga yany perajshli da Neliya sa Skepsisa Spadchynniki Neliya shavali kashtoynyya rukapisy ad pragnyh pergamskih caroy y sklep dze yany mocna pacyarpeli ad vilgaci i cvili U I stagoddzi da n e yany byli pradadzenyya za vysokuyu canu bagaceyu i amataru knig Apelikonu y samym ubogim stane i yon pastaraysya adnavic pacyarpelyya mescy rukapisay svaimi ylasnymi prypiskami ale ne zaysyody ydala Paslya pry Sule yany patrapili y liku inshaj zdabychy y Rym dze i vydali ih u ih cyaperashnim vyglyadze Arystocel imknuysya ne tolki vyznachyc pradmet kozhnaj paasobnaj navuki ale i pravesci mizh imi myazhu Yon dasyagnuy padobnaj demarkacyi uvyoyshy adroznenne pamizh prykladnoj matematykaj yakaya yzhyvaecca y skladanyh navukah i chystaj matematykaj yakaya mae dachynenne da abstraktnyh likay i lichbay SpadchynaTvory Arystocelya byli vyadomyya na Rusi y XIV XV st raspaysyudzhvalisya zborniki shto yklyuchali yryyki yago tvoray U Vyalikim Knyastve Litoyskim cikavasc belaruskaj gramadskaj dumki da idej Arystocelya yzrasla y epohu Adradzhennya Glyboka veday yago tvory Francysk Skaryna yaki pisay pra neabhodnasc zluchennya Salamonavaj i Arystocelevaj mudrasci Va ymovah refarmacyjnaga ruhu pradstayniki pragresiynaj gramadskaj dumki VKL asablivae znachenne nadavali sacyyalna palitychnym i estetychnym daktrynam Arystocelya Symon Budny Layrencij Zizanij Andrej Volan i insh U 1568 godze Yan Licynij Namysloyski vyday Dapamozhnik dlya avalodannya vuchennem Arystocelya Elementy filasofii Arystocelya vyvuchalisya y brackih shkolah U XVII XVIII st u navuchalnyh ustanovah VKL vuchenne Arystocelya traktavalasya y duhu religijna katalickaj artadoksii u toj zha chas znachna yzrasla cikavasc da yago pryrodaznaychyh kancepcyj Eklektyki imknulisya zluchyc idei Arystocelya z novaj navukaj Ale y kancy XVIII st adbyysya adyhod navukovaj dumki ad shalastyzavanaga arystocelizmu Tvory Arystocelya perakladay arabski filosaf i lekar pradstaynik arabskaga arystocelizmu Averoes Belaruskiya perakladyArystotel Paetyka Peraklad sa staragrechaskaj Lyavona Barshcheyskaga Minsk Zmicer Kolas 2023 92 s Galereya chalavechaj dumki ISBN 978 985 23 0214 2 KrynicyAristotle Praverana 25 zhniynya 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q28025983 gt lt a gt Losev A F Aristotel Kratkaya literaturnaya enciklopediya M Sovetskaya enciklopediya 1962 T 1 lt a href https wikidata org wiki Track Q5061737 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4239850 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1248105 gt lt a gt Berry A A Short History of Astronomy London John Murray 1898 lt a href https wikidata org wiki Track Q19939115 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q84 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19025604 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1232629 gt lt a gt Aristotelhs Le3iko Neoellhnikhs Logotexnias Proswpa Erga Reyµata Oroi A8hna 2007 S 178 ISBN 978 960 16 2237 8 lt a href https wikidata org wiki Track Q131401229 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1524 gt lt a gt Arithmetizations of Syllogistic a la Leibniz 2012 Isocrates and Aristotle on Rhetoric AristotlePraverana 25 zhniynya 2018 Lyubker F Theophrastus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 1375 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45272757 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt Aristoksen Anrio Atoksil 1926 T 3 S 326 lt a href https wikidata org wiki Track Q43200221 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q20078554 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q28089979 gt lt a gt Lyubker F Eudemus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 500 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45271201 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt E R Evdem Rodosskij Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1904 T XL S 127 lt a href https wikidata org wiki Track Q23892991 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24503336 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4387760 gt lt a gt Clytus Milesius 4 3 Jh v Chr 1987 Praverana 13 studzenya 2020 lt a href https wikidata org wiki Track Q639661 gt lt a gt Alymova E V Predislovie perevodchika Aristotel Protreptik O chuvstvennom vospriyatii O pamyati Per E V Alymovoj SPb Izdatelstvo SPbGU 2004 184 str Loydzi D Gistarychnyya yvodziny y filasofiyu navuki Per z angl Mn 1995 S 23LitaraturaArystocel Chalavek i gramadstva Encyklapedychny davednik Mn Belaruskaya Encyklapedyya 1998 ISBN 985 11 0108 7 Skaryna F Tvory Pradmovy skazanni paslyasloyi akafisty pashaliya Ustup art padryht tekstay kament sloynik A F Korshunava pakazalniki A F Korshunava V A Chamyaryckaga Mn Navuka i tehnika 1990 S 138 207 s il ISBN 5 343 00151 3 SpasylkiArystocel na Vikishovishchy