Алякса́ндр фон Гу́мбальт (ням.: Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt; 14 верасня 1769, Берлін — 6 мая 1859, Берлін) — нямецкі вучоны-энцыклапедыст, фізік, метэаролаг, географ, батанік, заолог і падарожнік, малодшы брат вучонага Вільгельма фон Гумбальта.
Аляксандр фон Гумбальт | |
---|---|
ням.: Alexander von Humboldt | |
![]() Аляксандр фон Гумбальт. Партрэт працы Іозефа Карла Штылера | |
Дата нараджэння | 14 верасня 1769[…] |
Месца нараджэння | Берлін, Прусія |
Дата смерці | 6 мая 1859[…](89 гадоў) |
Месца смерці | Берлін, Прусія |
Месца пахавання |
|
Грамадзянства |
|
Бацька | Alexander Georg von Humboldt[d] |
Маці | Marie-Elisabeth von Humboldt[d] |
Род дзейнасці | геолаг, падарожнік-даследчык, батанік, географ, камергер, акіянолаг, дэмограф, вулканолаг, пісьменнік-падарожнік, навуковы пісьменнік, метэаролаг, універсальны чалавек, мецэнат, заолаг, натураліст, мінералог, астраном, кліматолаг, этнолаг, батанічны калекцыянер, арнітолаг, удзельнік кругасветнага падарожжа, эканаміст, палітык, картограф |
Навуковая сфера | Геаграфія, метэаралогія, батаніка, заалогія, фізіка |
Месца працы |
|
Альма-матар | Франкфурцкі (на-Одэры) універсітэт, Гётынгенскі ўніверсітэт |
Навуковы кіраўнік | Georg Christoph Lichtenberg[d] |
Вядомыя вучні | Johann Wilhelm Ritter[d] |
Вядомы як | Падарожнік, даследчык Паўднёвай Амерыкі, заснавальнік батанічнай геаграфіі, аўтар шматтомнай працы |
Член у |
|
Узнагароды | Медаль Коплі (1852) |
Сайт | humboldt-portal.de |
Подпіс | ![]() |
![]() |
Сістэматык жывой прыроды | ||
---|---|---|
Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Humb.». Спіс такіх таксонаў на сайце IPNI Персанальная старонка на сайце IPNI Даследчык, які апісаў шэраг заалагічных таксонаў. Для ўказання аўтарства, назвы гэтых таксонаў суправаджаюць «Humboldt».
|
Вучыўся ва ун-тах Франкфурта-на-Одэры, Гётынгена, у Гамбургскай гандлёвай і Фрайбергскай горнай акадэміях (1787—92). У 1799—1804 з французскім батанікам даследаваў Цэнтральную і Паўднёвую Амерыку, у 1829 ажыццявіў паездку на Урал, Алтай і Каспійскае мора. У працы «Космас» зрабіў спробу падсумаваць усе веды пра Сусвет і прыроду Зямлі.
Яго творы значна паўплывалі на развіццё прыродазнаўства. Адзін з заснавальнікаў геаграфіі раслін, краіна- і ландшафтазнаўства, геаграфіі раслін.
Імем Гумбальта названы хрыбты ў Цэнтральнай Азіі і Паўночнай Амерыцы, гара на в-ве Новая Каледонія, ледавік у Грэнландыі, акіянскае цячэнне каля берагоў Перу, шэраг раслін, мінерал (гумбальтыт), кратар на Месяцы.
Зноскі
- Alexander von Humboldt
- Alexandre Humboldt de — ministère de la Culture.
- Kellner C. L. Alexander von Humboldt // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
- https://www.nytimes.com/books/first/j/johnson-blues.html
- Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 20 жніўня 2018.
- Матэматычная генеалогія — 1997.
- http://www.americanantiquarian.org/memberlisth
- http://www.rac.es/2/2_ficha.php?id=480
- www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аляксандр Гумбальт
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U Vikipedyi yosc artykuly pra inshyh lyudzej z prozvishcham Alyaksa ndr fon Gu mbalt nyam Friedrich Wilhelm Heinrich Alexander Freiherr von Humboldt 14 verasnya 1769 Berlin 6 maya 1859 Berlin nyamecki vuchony encyklapedyst fizik metearolag geograf batanik zaolog i padarozhnik malodshy brat vuchonaga Vilgelma fon Gumbalta Alyaksandr fon Gumbaltnyam Alexander von HumboldtAlyaksandr fon Gumbalt Partret pracy Iozefa Karla ShtyleraData naradzhennya 14 verasnya 1769 1769 09 14 Mesca naradzhennya Berlin PrusiyaData smerci 6 maya 1859 1859 05 06 89 gadoy Mesca smerci Berlin PrusiyaMesca pahavannya palac Tegel d Gramadzyanstva Karaleystva PrusiyaBacka Alexander Georg von Humboldt d Maci Marie Elisabeth von Humboldt d Rod dzejnasci geolag padarozhnik dasledchyk batanik geograf kamerger akiyanolag demograf vulkanolag pismennik padarozhnik navukovy pismennik metearolag universalny chalavek mecenat zaolag naturalist mineralog astranom klimatolag etnolag batanichny kalekcyyaner arnitolag udzelnik krugasvetnaga padarozhzha ekanamist palityk kartografNavukovaya sfera Geagrafiya metearalogiya batanika zaalogiya fizikaMesca pracy Enski yniversitet imya Frydryha ShyleraAlma matar Frankfurcki na Odery universitet Gyotyngenski yniversitetNavukovy kiraynik Georg Christoph Lichtenberg d Vyadomyya vuchni Johann Wilhelm Ritter d Vyadomy yak Padarozhnik dasledchyk Paydnyovaj Ameryki zasnavalnik batanichnaj geagrafii aytar shmattomnaj pracyChlen u Londanskae karaleyskae tavarystvaLeapaldzinaPruskaya akademiya navukBavarskaya akademiya navukAkademiya karysnyh navuk u Erfurce d Gyotyngenskaya akademiya navukNiderlandskaya karaleyskaya akademiya navukVengerskaya akademiya navukNaturforschende Gesellschaft in Danzig d Shvedskaya karaleyskaya akademiya navukFrancuzskaya akademiya navukAmerykanskae filasofskae tavarystvaPecyarburgskaya akademiya navukSilezskae tavarystva ajchynnaj kultury d Amerykanskaya akademiya mastactvay i navukVarshayskae tavarystva syabroy navuk d Rasijskaya akademiya navukSociete de Geographie d Amerykanskae antykvarnae tavarystva d Nacyyanalnaya akademiya navuk Italii d Ispanskaya karaleyskaya akademiya dakladnyh fizichnyh i pryrodaznaychyh navuk d Turynskaya akademiya navuk d Uznagarody Medal Kopli 1852 Sajt humboldt portal dePodpis Medyyafajly na VikishovishchySistematyk zhyvoj pryrodyAytar najmennyay sheraga batanichnyh taksonay U batanichnaj binarnaj namenklatury getyya nazvy dapaynyayucca skarachennem Humb Spis takih taksonay na sajce IPNI Persanalnaya staronka na sajce IPNIDasledchyk yaki apisay sherag zaalagichnyh taksonay Dlya ykazannya aytarstva nazvy getyh taksonay supravadzhayuc Humboldt Staronka na Vikividah Vuchyysya va un tah Frankfurta na Odery Gyotyngena u Gamburgskaj gandlyovaj i Frajbergskaj gornaj akademiyah 1787 92 U 1799 1804 z francuzskim batanikam dasledavay Centralnuyu i Paydnyovuyu Ameryku u 1829 azhyccyaviy paezdku na Ural Altaj i Kaspijskae mora U pracy Kosmas zrabiy sprobu padsumavac use vedy pra Susvet i pryrodu Zyamli Yago tvory znachna payplyvali na razviccyo pryrodaznaystva Adzin z zasnavalnikay geagrafii raslin kraina i landshaftaznaystva geagrafii raslin Imem Gumbalta nazvany hrybty y Centralnaj Azii i Paynochnaj Amerycy gara na v ve Novaya Kaledoniya ledavik u Grenlandyi akiyanskae cyachenne kalya beragoy Peru sherag raslin mineral gumbaltyt kratar na Mesyacy ZnoskiAlexander von Humboldt lt a href https wikidata org wiki Track Q17299517 gt lt a gt Alexandre Humboldt de ministere de la Culture lt a href https wikidata org wiki Track Q2886420 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q384602 gt lt a gt Kellner C L Alexander von Humboldt Encyclopaedia Britannica Praverana 9 kastrychnika 2017 lt a href https wikidata org wiki Track Q5375741 gt lt a gt https www nytimes com books first j johnson blues html Matematychnaya genealogiya 1997 Praverana 20 zhniynya 2018 lt a href https wikidata org wiki Track Q829984 gt lt a gt Matematychnaya genealogiya 1997 lt a href https wikidata org wiki Track Q829984 gt lt a gt http www americanantiquarian org memberlisth http www rac es 2 2 ficha php id 480 www accademiadellescienze it Praverana 1 snezhnya 2020 lt a href https wikidata org wiki Track Q107212659 gt lt a gt LitaraturaBelaruskaya encyklapedyya U 18 t T 5 Galcy Dagon Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 1997 T 5 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0035 8 ISBN 985 11 0090 0 t 5 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Alyaksandr Gumbalt