Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Ганг (хіндзі: गंगा, : gaṅgā, , англ.: Ganges) — найбуйнейшая рака Індыйскага субкантынента. Адна з самых паўнаводных рэк у свеце, займае 3-е месца па ваданосным патоку пасля Амазонкі і Конга. У Індыі Ганг лічыцца нацыянальнай ракой. Плошча басейна складае 2055 тыс. км². Утвараецца на горным схіле Заходніх Гімалаяў з дзвюх рэк, Багіратхі-Ганга і Алакнанда-Ганга, якія бяруць пачатак з ледавіка ў штаце Утаракханд, працякае на паўднёвы ўсход, перасякаючы Інда-Гангскую раўніну на поўначы Індыі, і ўпадае ў Бенгальскі заліў, фармуючы разам з рэкамі Брахмапутрай і дэльту Ганга-Брахмапутры (пераважна на тэрыторыі Бангладэш), частка якой пакрыта лясамі Сундарбан.
| Ганг | |
|---|---|
| хіндзі गङ्गा | |
 Ганг ва Утаракхандзе | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 2700 км |
| Басейн | 1 060 000 км² |
| Расход вады | 12 тыс. м³/с |
| Вадацёк | |
| Выток | Заходнія Гімалаі |
| • Вышыня | 7756 м |
| • Каардынаты | 30°08′42″ пн. ш. 78°35′51″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Бенгальскі заліў |
| • Каардынаты | 22°05′00″ пн. ш. 90°50′00″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Бенгальскі заліў |
| Краіны | |
 | |
| Ганг з прытокамі | |
 вусце | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Ганг у індуісцкай міфалогіі — нябесная рака, якая спусцілася на зямлю. З даўніх часоў лічыцца святой ракой для індуістаў. Індуісты здзяйсняюць да яе пілігрымкі, асабліва да яе вытокаў і гарадох , Варанасі і Алахабад (месца ўпадзення Джамны). На яе берагах праходзяць крэмацыі, у вадзе рассейваецца попел памерлых індуістаў і ажыццяўляюцца рытуальныя абмыванні.
Рака актыўна выкарыстоўваецца для арашэння. Басейн Ганга, плошчай больш за 1 млн км², з'яўляецца адным з найбольш густанаселеных рэгіёнаў Зямлі. Суднаходства на рацэ зараз некалькі ўскладнілася і магчыма толькі ад вусця да горада Канпур на пласкадонных лодках. Ганг з'яўляецца галоўнай воднай артэрыяй Бенгаліі і паўночна-ўсходніх штатаў Індыі, часта разглядаецца ў якасці сімвалу ўсёй краіны.
Флора і фаўна
Як вядома з гістарычных сведчанняў, даліны Ганга і Джамны былі пакрыты густымі лясамі, яшчэ ў 16—17 стст. тут заставаліся значныя некранутыя ўчасткі. У гэтых лясах вадзіліся сланы, , насарогі, ільвы, тыгры. Прыбярэжная зона Ганга з яе спакойным і жыватворным асяроддзем прыцягвала мноства разнавіднасцей вадаплаўных птушак, прынамсі 140 відаў рыб, 35 відаў паўзуноў і 42 віды сысуноў.
На гэтай тэрыторыі і цяпер распаўсюджаны рэдкія віды жывёл, якія знаходзяцца пад абаронай — буры мядзведзь, лісіца, леапард, снежны барс, некалькі відаў аленяў (у тым ліку ), , дзікабраз і іншыя. Таксама тут распаўсюджаны матылі і іншыя насякомыя розных колераў.
З-за павышэння дэмаграфічнага ціску з боку людзей, уся фаўна павольна перамяшчалася з даліны Ганга да рэштак лясоў. На Інда-Гангскай раўніне можна часам сустрэць аленяў, дзіка, , ваўка, шматлікія віды лісіц. У рацэ сустракаюцца двух відаў, рачная і гангская акулы і іншыя прэснаводныя рыбы.
Больш за ўсё біяразнастайнасць захавалася ў вусці ракі, на стыку з Бенгальскім залівам у раёне Сундарбан, дзе ўсё яшчэ распаўсюджана вельмі шмат формаў малавывучанай і рэдкай флоры і жамчужына жывёльнага свету рэгіёна — . Тыповымі рыбамі гэтага раёна з'яўляюцца (Notopteridae), карпавыя (Cyprinidae), (Clarias batrachus), (Anabantidae) і (Chanos chanos).
Гісторыя
Старажытны свет
У часы Ганг не меў вялікага значэння, а галоўнымі рэкамі былі Інд і легендарная . Але ўжо познія Веды сталі надаваць Гангу значна больш увагі, што пацвярджаецца шматлікімі згадваннямі пра яго.
Верагодна, першым сярод прадстаўнікоў заходняй культуры гэту раку ўзгадаў у сваім рукапісе «Індыка»:
«Індыя мае шмат рэк, вялікіх і суднаходных, якія пачынаюцца з паўночных гор і перасякаюць краіну, і большасць з іх, аб'ядноўваючыся разам, упадаюць у раку, званую Гангам. Гэта рака, шырынёй да 30 , цячэ з поўначы на поўдзень, і ўпадае ў акіян у дзяржаве Гангарыдаі, якая мае вялікую армію са сланоў».
Сярэднявечча
Гістарычна Інда-Гангская раўніна была цэнтрам шматлікіх цывілізацый Індыі, якія змянялі адна адну. На берагах Ганга знаходзіўся цэнтр імперыі Маур'яў — горад Паталіпутра (цяпер Патна). , ізноў жа на беразе Ганга, быў цэнтрам імперыі , якая ў VII стагоддзі ахоплівала ўсю Паўночную Індыю. Цэнтрамі імперыі Вялікіх Маголаў былі Агра і Дэлі, размешчаныя на берагах галоўнага прытоку Ганга — Джамны. Падчас панавання мусульман іх улада распаўсюдзілася на ўсю даўжыню ракі, уключаючы Бенгалію. Іншымі цэнтрамі ўлады мусульманскіх дзяржаў былі гарады ў дэльце Ганга — Дака і .
Новы і найноўшы час
Найноўшая гісторыя Ганга звязана перш за ўсё з брытанскім панаваннем. Ост-Індская кампанія заснавала горад Калькута (цяпер Колката) на берагах рукава ў канцы XVII стагоддзя і паступова распаўсюдзіла свой уплыў на ўсю тэрыторыю даліны Ганга, дасягнуўшы Дэлі ў пачатку XIX стагоддзя. У 1848 годзе кампанія была рэарганізавана ў , якая панавала па ўсім цячэнні Ганга і большай частцы яго басейна да здабыцця Індыяй незалежнасці ў 1947 годзе.
У выніку большая частка ракі адышла да Індыі, а частка яе дэльты — да Пакістана. З 1971 года бенгальскія тэрыторыі Пакістана аддзяліліся ў выніку вайны за незалежнасць з утварэннем незалежнай дзяржавы Бангладэш.ўсю Паўночную Індыю. Цэнтрамі імперыі Вялікіх Маголаў былі Агра і Дэлі, размешчаныя на берагах галоўнага прытоку Ганга — Джамны. Падчас панавання мусульман іх улада распаўсюдзілася на ўсю даўжыню ракі, уключаючы Бенгалію. Іншымі цэнтрамі ўлады мусульманскіх дзяржаў былі гарады ў дэльце Ганга — Дака і .
Зноскі
- National River Архівавана 16 чэрвеня 2010. (англ.)
- Ганг. Большая советская энциклопедия Архівавана 25 мая 2013. (руск.)
- History of Ganga River Geography of India
- Encyclopaedia Britannica.. Ganges River (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 лютага 2012. Праверана 2010-3-22.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ганг
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Gang hindzi ग ग gaṅga angl Ganges najbujnejshaya raka Indyjskaga subkantynenta Adna z samyh paynavodnyh rek u svece zajmae 3 e mesca pa vadanosnym patoku paslya Amazonki i Konga U Indyi Gang lichycca nacyyanalnaj rakoj Ploshcha basejna skladae 2055 tys km Utvaraecca na gornym shile Zahodnih Gimalayay z dzvyuh rek Bagirathi Ganga i Alaknanda Ganga yakiya byaruc pachatak z ledavika y shtace Utarakhand pracyakae na paydnyovy yshod perasyakayuchy Inda Gangskuyu rayninu na poynachy Indyi i ypadae y Bengalski zaliy farmuyuchy razam z rekami Brahmaputraj i deltu Ganga Brahmaputry peravazhna na terytoryi Bangladesh chastka yakoj pakryta lyasami Sundarban Ganghindzi गङ ग Gang va UtarakhandzeHaraktarystykaDayzhynya 2700 kmBasejn 1 060 000 km Rashod vady 12 tys m sVadacyokVytok Zahodniya Gimalai Vyshynya 7756 m Kaardynaty 30 08 42 pn sh 78 35 51 u d H G Ya OVusce Bengalski zaliy Kaardynaty 22 05 00 pn sh 90 50 00 u d H G Ya ORazmyashchenneVodnaya sistema Bengalski zaliyKrainy Indyya Nepal BangladeshGang z prytokamivusce Medyyafajly na Vikishovishchy Gang u induisckaj mifalogii nyabesnaya raka yakaya spuscilasya na zyamlyu Z daynih chasoy lichycca svyatoj rakoj dlya induistay Induisty zdzyajsnyayuc da yae piligrymki asabliva da yae vytokay i garadoh Varanasi i Alahabad mesca ypadzennya Dzhamny Na yae beragah prahodzyac kremacyi u vadze rassejvaecca popel pamerlyh induistay i azhyccyaylyayucca rytualnyya abmyvanni Raka aktyyna vykarystoyvaecca dlya arashennya Basejn Ganga ploshchaj bolsh za 1 mln km z yaylyaecca adnym z najbolsh gustanaselenyh regiyonay Zyamli Sudnahodstva na race zaraz nekalki yskladnilasya i magchyma tolki ad vuscya da gorada Kanpur na plaskadonnyh lodkah Gang z yaylyaecca galoynaj vodnaj arteryyaj Bengalii i paynochna yshodnih shtatay Indyi chasta razglyadaecca y yakasci simvalu ysyoj krainy Flora i faynaYak vyadoma z gistarychnyh svedchannyay daliny Ganga i Dzhamny byli pakryty gustymi lyasami yashche y 16 17 stst tut zastavalisya znachnyya nekranutyya ychastki U getyh lyasah vadzilisya slany nasarogi ilvy tygry Prybyarezhnaya zona Ganga z yae spakojnym i zhyvatvornym asyaroddzem prycyagvala mnostva raznavidnascej vadaplaynyh ptushak prynamsi 140 viday ryb 35 viday payzunoy i 42 vidy sysunoy Na getaj terytoryi i cyaper raspaysyudzhany redkiya vidy zhyvyol yakiya znahodzyacca pad abaronaj bury myadzvedz lisica leapard snezhny bars nekalki viday alenyay u tym liku dzikabraz i inshyya Taksama tut raspaysyudzhany matyli i inshyya nasyakomyya roznyh koleray Z za pavyshennya demagrafichnaga cisku z boku lyudzej usya fayna pavolna peramyashchalasya z daliny Ganga da reshtak lyasoy Na Inda Gangskaj raynine mozhna chasam sustrec alenyay dzika vayka shmatlikiya vidy lisic U race sustrakayucca dvuh viday rachnaya i gangskaya akuly i inshyya presnavodnyya ryby Bolsh za ysyo biyaraznastajnasc zahavalasya y vusci raki na styku z Bengalskim zalivam u rayone Sundarban dze ysyo yashche raspaysyudzhana velmi shmat formay malavyvuchanaj i redkaj flory i zhamchuzhyna zhyvyolnaga svetu regiyona Typovymi rybami getaga rayona z yaylyayucca Notopteridae karpavyya Cyprinidae Clarias batrachus Anabantidae i Chanos chanos GistoryyaStarazhytny svet U chasy Gang ne mey vyalikaga znachennya a galoynymi rekami byli Ind i legendarnaya Ale yzho pozniya Vedy stali nadavac Gangu znachna bolsh uvagi shto pacvyardzhaecca shmatlikimi zgadvannyami pra yago Veragodna pershym syarod pradstaynikoy zahodnyaj kultury getu raku yzgaday u svaim rukapise Indyka Indyya mae shmat rek vyalikih i sudnahodnyh yakiya pachynayucca z paynochnyh gor i perasyakayuc krainu i bolshasc z ih ab yadnoyvayuchysya razam upadayuc u raku zvanuyu Gangam Geta raka shyrynyoj da 30 cyache z poynachy na poydzen i ypadae y akiyan u dzyarzhave Gangarydai yakaya mae vyalikuyu armiyu sa slanoy Syarednyavechcha Gistarychna Inda Gangskaya raynina byla centram shmatlikih cyvilizacyj Indyi yakiya zmyanyali adna adnu Na beragah Ganga znahodziysya centr imperyi Maur yay gorad Pataliputra cyaper Patna iznoy zha na beraze Ganga byy centram imperyi yakaya y VII stagoddzi ahoplivala ysyu Paynochnuyu Indyyu Centrami imperyi Vyalikih Magolay byli Agra i Deli razmeshchanyya na beragah galoynaga prytoku Ganga Dzhamny Padchas panavannya musulman ih ulada raspaysyudzilasya na ysyu dayzhynyu raki uklyuchayuchy Bengaliyu Inshymi centrami ylady musulmanskih dzyarzhay byli garady y delce Ganga Daka i Novy i najnoyshy chas Benares Varanasi u 1861 godze Najnoyshaya gistoryya Ganga zvyazana persh za ysyo z brytanskim panavannem Ost Indskaya kampaniya zasnavala gorad Kalkuta cyaper Kolkata na beragah rukava y kancy XVII stagoddzya i pastupova raspaysyudzila svoj uplyy na ysyu terytoryyu daliny Ganga dasyagnuyshy Deli y pachatku XIX stagoddzya U 1848 godze kampaniya byla rearganizavana y yakaya panavala pa ysim cyachenni Ganga i bolshaj chastcy yago basejna da zdabyccya Indyyaj nezalezhnasci y 1947 godze U vyniku bolshaya chastka raki adyshla da Indyi a chastka yae delty da Pakistana Z 1971 goda bengalskiya terytoryi Pakistana addzyalilisya y vyniku vajny za nezalezhnasc z utvarennem nezalezhnaj dzyarzhavy Bangladesh ysyu Paynochnuyu Indyyu Centrami imperyi Vyalikih Magolay byli Agra i Deli razmeshchanyya na beragah galoynaga prytoku Ganga Dzhamny Padchas panavannya musulman ih ulada raspaysyudzilasya na ysyu dayzhynyu raki uklyuchayuchy Bengaliyu Inshymi centrami ylady musulmanskih dzyarzhay byli garady y delce Ganga Daka i ZnoskiNational River Arhivavana 16 chervenya 2010 angl Gang Bolshaya sovetskaya enciklopediya Arhivavana 25 maya 2013 rusk History of Ganga River Geography of India Encyclopaedia Britannica Ganges River angl nedastupnaya spasylka Arhivavana z pershakrynicy 26 lyutaga 2012 Praverana 2010 3 22 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Gang