Мусон ад араб موسم mausim сезон устойлівыя вятры якія перыядычна змяняюць свой кірунак летам дзьмуць з акіяна зімой з су

Мусон (ад араб. «موسم» (mausim) — сезон) — устойлівыя вятры, якія перыядычна змяняюць свой кірунак; летам дзьмуць з акіяна, зімой з сушы; уласцівыя трапічным абласцям і некаторым прыморскім краінам умеранага пояса (Далёкі Усход). Мусонны клімат характарызуецца падвышанай вільготнасцю ў летні перыяд.

Мусон

Вывучаецца ў	monsoon meteorology^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Характарыстыка

У кожным месцы вобласці мусонаў на працягу кожнага з двух асноўных сезонаў існуе рэжым ветру з рэзка выяўленай перавагай аднаго кірунку (квадранта і актанта) над іншымі. Пры гэтым у іншым сезоне пераважны кірунак ветра будзе процілеглым ці блізкім да процілеглага. Такім чынам, у кожнай мусоннай вобласці ёсць зімовы мусон з узаемна процілеглымі або, па меншай меры, з рэзка рознымі пераважнымі кірункамі.

У пераходныя сезоны, увесну і ўвосень, калі адбываецца змена мусонаў, устойлівасць рэжыму ветру парушаецца.

Устойлівасць мусонаў звязаная з устойлівым размеркаваннем атмасфернага ціску на працягу кожнага сезона, а іх сезонная змена — з карэннымі зменамі ў размеркаванні ціску ад сезону да сезону. Пераважныя барычныя градыенты рэзка мяняюць кірунак ад сезону да сезону, разам з гэтым змяняецца і кірунак ветру.

У выпадку мусонаў, як і ў выпадку пасатаў, устойлівасць размеркавання зусім не азначае, што на працягу сезону над гэтым раёнам ўтрымліваецца адзін і той жа антыцыклон або адна і тая ж дэпрэсія. Напрыклад, узімку над Усходняй Азіяй паслядоўна змяняецца цэлы шэраг антыцыклонаў. Але кожны з гэтых антыцыклонаў захоўваецца адносна доўга, а колькасць дзён з антыцыклонамі значна перавышае колькасць дзён з цыклонамі. У выніку антыцыклон атрымліваецца і на шматгадовай сярэдняй кліматычнай карце. Паўночныя кірункі ветру, звязаныя з усходнімі перыферыямі антыцыклона, пераважаюць над усімі іншымі напрамкамі ветру; гэта і ёсць зімовы ўсходне-азіяцкі мусон. Такім чынам, мусоны назіраюцца ў тых раёнах, дзе цыклоны і антыцыклоны валодаюць дастатковай устойлівасцю і рэзкай сезоннай перавагай адных над іншымі. У тых абласцях Зямлі, дзе цыклоны і антыцыклоны хутка змяняюцца адзін ад аднаго і адны мала пераважаюць над іншымі, рэжым ветру зменлівы і не падобны да мусоннага.

Распаўсюд

Улетку мусоны дзьмуць з акіяна на мацерыкі, зімой — з мацерыкоў на акіяны; уласцівыя трапічным абласцям і некаторым прыморскім краінам умеранага пояса (напрыклад, Далёкі Усход). Найбольшай устойлівасцю і хуткасцю ветру мусоны валодаюць у некаторых раёнах тропікаў (асабліва ў экватарыяльнай Афрыцы, краінах Паўднёвай і Паўднёва-Усходняй Азіі і ў Паўднёвым паўшар’і да паўночных частак Мадагаскара і Аўстраліі). У больш слабай форме і на абмежаваных тэрыторыях мусоны выяўляюцца і ў субтрапічных шыротах (у прыватнасці, на поўдні Міжземнага мора і ў Паўночнай Афрыцы, у раёне Мексіканскага заліва, на ўсходзе Азіі, у Паўднёвай Амерыцы, на поўдні Афрыкі і Аўстраліі).


Над хр. (Індыя)	Калката (Індыя)	Арызона (ЗША)	Дарвін, Аўстралія

Зноскі

Літаратура

Хромов С. П. Муссон как географическая реальность // Всесоюзного географического общества, 1950, т. 82, в. 3.
Метеорология и климатология. Ленинград, 1968 г. Автор — Хромов С. П.