Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Этрускі алфавіт — набор сімвалаў, характэрны для пісьмовай этрускай мовы. Створаны на аснове заходнегрэчаскага алфавіту.
| Этрускі алфавіт | |
|---|---|
 | |
| Тып пісьма | кансанантна-вакалічнае пісьмо |
| Мовы | Этруская |
| Гісторыя | |
| Месца ўзнікнення | Таскана |
| Дата стварэння | VII ст. да н.э. |
| Перыяд | VII ст. да н.э. - I ст. н.э. |
| Найстаражытны дакумент | Надмагільныя надпісы, надпісы на люстэрках |
| Уласцівасці | |
| Напрамак пісьма | Справа налева, злева направа, бустрафедон |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Адносіцца да .
Гісторыя
Найбольш вядомыя помнікі этрускай пісьменнасці — надмагіллі і кераміка. У наш час вядома каля дзевяці тысяч надпісаў, выкананых з дапамогай этрускага алфавіту — знойдзены на надмагільных , вазах, статуях, люстэрках і каштоўнасцях. Таксама былі знойдзены фрагменты палатнянай этрускай кнігі .
Напрамак пісьма: галоўным чынам справа налева, зрэдку злева направа і бустрафедон: адзін радок напісаны злева направа, другі радок — справа налева, трэцяя — злева направа і г.д. Словы не заўсёды аддзяляліся адно ад аднаго.
Этрускія надпісы былі незразумелыя ўжо рымлянам, у якіх існавала прыказка «» («этрускае не чытаецца»). Усе пазнейшыя спробы прачытаць этрускія надпісы на аснове якога-небудзь з вядомых моў не мелі поспеху; пераважае пункт гледжання, паводле якой этруская мова не роднасная вядомым еўрапейскім мовам і з’яўляецца ізаляванай.
Склад
Найстаражытны помнік — , якая змяшчала поўны пералік (27) знакаў алфавіту. Знакі — тыя ж, што і ў заходнегрэчаскім алфавіце. Пазней з алфавіту знікае каля паловы знакаў: замест парных звонкіх — глухіх застаецца знак звычайна толькі для глухога, знікае знак для галоснага О; у той жа час з’яўляецца новы знак 8, які чытаецца як f. У этрускім алфавіце вельмі багаты набор знакаў для .
Чытанне знакаў рэканструявана яшчэ ў XIX стагоддзі на падставе нешматлікіх лацінска-этрускіх , а таксама імёнаў уласных, якія сустракаюцца як у этрускіх, так і ў лацінскіх тэкстах.
Лічбы
| Назва | Лічба | Сімвал * |
|---|---|---|
| θu | 1 |  |
| maχ |  | |
| śar? halχ? |  | |
| muvalχ |  | |
| ? |  ці C |
Літаратура
- Буриан Я., Моухова Б. Загадочные этруски, М., 1970.
- . Этруски. Загадка номер один, М., 1977.
- . Этруски. От мифа к истории. М. 1983.
- Немировский А. И., Харсекин А. И. Этруски. Воронеж, 1969.
- Пенни Дж. Языки Италии // . Т. IV: Персия, Греция и Западное Средиземноморье ок. 525—479 гг. до н. э. Под ред. Дж. Бордмэна и др. Пер. с англ. А. В. Зайкова. М., 2011. С. 852—874. — ISBN 978-5-86218-496-9
- Риджуэй Д. Этруски // . Т. IV: Персия, Греция и Западное Средиземноморье ок. 525—479 гг. до н. э. М., 2011. С. 754—803.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Этрускі алфавіт
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Etruski alfavit nabor simvalay harakterny dlya pismovaj etruskaj movy Stvorany na asnove zahodnegrechaskaga alfavitu Etruski alfavitTyp pisma kansanantna vakalichnae pismoMovy EtruskayaGistoryyaMesca yzniknennya TaskanaData stvarennya VII st da n e Peryyad VII st da n e I st n e Najstarazhytny dakument Nadmagilnyya nadpisy nadpisy na lyusterkahUlascivasciNapramak pisma Sprava naleva zleva naprava bustrafedon Medyyafajly na VikishovishchyEtruskiya alfavity rekanstrukcyya Adnosicca da GistoryyaNajbolsh vyadomyya pomniki etruskaj pismennasci nadmagilli i keramika U nash chas vyadoma kalya dzevyaci tysyach nadpisay vykananyh z dapamogaj etruskaga alfavitu znojdzeny na nadmagilnyh vazah statuyah lyusterkah i kashtoynascyah Taksama byli znojdzeny fragmenty palatnyanaj etruskaj knigi Napramak pisma galoynym chynam sprava naleva zredku zleva naprava i bustrafedon adzin radok napisany zleva naprava drugi radok sprava naleva trecyaya zleva naprava i g d Slovy ne zaysyody addzyalyalisya adno ad adnago Etruskiya nadpisy byli nezrazumelyya yzho rymlyanam u yakih isnavala prykazka etruskae ne chytaecca Use paznejshyya sproby prachytac etruskiya nadpisy na asnove yakoga nebudz z vyadomyh moy ne meli pospehu peravazhae punkt gledzhannya pavodle yakoj etruskaya mova ne rodnasnaya vyadomym eyrapejskim movam i z yaylyaecca izalyavanaj SkladEtruski alfavit na tablichcy z Marsiliyany chytany sprava naleva ABGDEVZH8IKLMN3OPSQRSTUXFPS Najstarazhytny pomnik yakaya zmyashchala poyny peralik 27 znakay alfavitu Znaki tyya zh shto i y zahodnegrechaskim alfavice Paznej z alfavitu znikae kalya palovy znakay zamest parnyh zvonkih gluhih zastaecca znak zvychajna tolki dlya gluhoga znikae znak dlya galosnaga O u toj zha chas z yaylyaecca novy znak 8 yaki chytaecca yak f U etruskim alfavice velmi bagaty nabor znakay dlya Chytanne znakay rekanstruyavana yashche y XIX stagoddzi na padstave neshmatlikih lacinska etruskih a taksama imyonay ulasnyh yakiya sustrakayucca yak u etruskih tak i y lacinskih tekstah LichbyNazva Lichba Simval 8u 1maxsar halx muvalx ci CLitaraturaBurian Ya Mouhova B Zagadochnye etruski M 1970 Etruski Zagadka nomer odin M 1977 Etruski Ot mifa k istorii M 1983 Nemirovskij A I Harsekin A I Etruski Voronezh 1969 Penni Dzh Yazyki Italii T IV Persiya Greciya i Zapadnoe Sredizemnomore ok 525 479 gg do n e Pod red Dzh Bordmena i dr Per s angl A V Zajkova M 2011 S 852 874 ISBN 978 5 86218 496 9 Ridzhuej D Etruski T IV Persiya Greciya i Zapadnoe Sredizemnomore ok 525 479 gg do n e M 2011 S 754 803 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Etruski alfavit