Каштоўнасць

Каштоўнасць — важнасць, значнасць, карысць, чаго-небудзь. Знешне каштоўнасць выступае як уласцівасць прадмета ці з'явы. Аднак значнасць і карыснасць уласцівы ім не ад прыроды, не проста ў сілу ўнутранай структуры аб'екта самога па сабе, а з'яўляюцца суб'ектыўнымі ацэнкамі пэўных уласцівасцей, якія залучаны ў сферу грамадскага быцця чалавека, чалавек у іх зацікаўлены ці выпрабоўвае патрэбнасць. Сістэма каштоўнасцей мае ролю паўсядзённых арыенціраў у прадметнай і сацыяльнай рэчаіснасці чалавека, абазначэнняў яго розных практычных адносін да навакольных прадметаў і з'яў. Напрыклад, шклянка, быўшы інструментам для пітва, праяўляе гэту сваю карысную ўласцівасць як , . З'яўляючыся прадуктам працы і прадметам таварнага абмену, шклянка выступае як эканамічная каштоўнасць, кошт. Калі шклянка ўяўляе сабой прадмет мастацтва, яна надзяляецца яшчэ і эстэтычнай каштоўнасцю, прыгажосцю.

Фарміраванне каштоўнасцей

Існуе некалькі глабальных метадаў фарміравання каштоўнасцей, галоўным чынам звязаных з адукацыяй, ці з унутрынацыянальнай або міжнароднай прапагандай пэўных паняццяў каштоўнасці. Як правіла, эканамічна сфарміраваныя каштоўнасці шырока распаўсюджваюцца на каштоўнасці соцыуму. Паняцце каштоўнасці цесна звязана з эвалюцыйнымі працэсамі і паняццем лібіда.

Сістэма каштоўнасцей

Нормы, якія склаліся ў грамадстве, з'яўляюцца вышэйшым выразам яго сістэмы каштоўнасцей (гэта значыць пануючых уяўленняў пра тое, што лічыць добрым, правільным ці пажаданым). Паняцце каштоўнасцей і нормаў адрозніваюцца. Каштоўнасці — гэта абстрактныя, агульныя паняцці, а нормы — гэта правілы ці кіруючыя прынцыпы паводзін для людзей у сітуацыях вызначанага роду. Сістэма каштоўнасцей, якая склалася ў грамадстве адыгрывае важную ролю, з прычыны таго, што яна ўплывае на ўтрыманне нормаў. Усе нормы адлюстроўваюць сацыяльныя каштоўнасці. Пра сістэму каштоўнасцей можна судзіць па нормах, якія склаліся ў грамадстве.

Да каштоўнасцей могуць адносіцца:

1. Здароўе
2. Каханне, сям'я, дзеці, дом
3. Блізкія, сябры, зносіны
4. Самарэалізацыя ў працы. Атрыманне задавальнення ад працы
5. Матэрыяльны дабрабыт
6. Духоўныя каштоўнасці, духоўны рост, рэлігія
7. Вольны час — уцехі, хобі, забавы
8. Творчая самарэалізацыя
9. Самаадукацыя
10. Сацыяльны статус і становішча ў грамадстве
11. Свабода (свабода выбару, свабода слова і г.д.)
12. Стабільнасць

Таксама могуць прысутнічаць іншыя каштоўнасці. У розных людзей розныя прыярытэты каштоўнасцей.

Гл. таксама

• Аксіялогія
• Культурныя каштоўнасці
• Вартасць
• Кошт
• Эканоміка

Літаратура

• Беляев И. А. Ценностное содержание целостного мироотношения Архівавана 13 ліпеня 2019. / И. А. Беляев // Вестник Оренбургского государственного университета. — 2004. — № 2. — С. 9-13.
• Гуляихин В. Н., Серова Н. В. Агональные паттерны в системе политико-правовых ценностей российского общества // Вестник Волгоградского государственного университета. Серия 7: Философия. Социология и социальные технологии. 2009. № 2. С. 180—183.
• Менгер К. Избранные работы. — М.: Издательский дом «Территория будущего», 2005. — 496 с. — (Экономика). — ISBN 5-7333-0175-9