Blu ray Blu ray Disc або BD блю рэй дыск гэта фармат аптычнага дыска распрацаваны для падвышэння шчыльнасці захавання лі

Blu-ray (Blu-ray Disc або BD, блю-рэй дыск) — гэта фармат аптычнага дыска, распрацаваны для падвышэння шчыльнасці захавання лічбавых даных у параўнанні з фарматам DVD. Сусветны выпуск дыскаў Blu-ray адбыўся 20 чэрвеня 2006 года.



Тып носьбіта	аптычны дыск высокай шчыльнасці
Ёмістасць	25 ГБ 50 ГБ 66 ГБ 100 ГБ 128 ГБ
Счытвальны механізм	лазер, даўжыня хвалі 405 нм (фіялетавы), 36 Мбіт/c
Запісвальны механізм	405 нм
Міжнародны стандарт	Blu-ray Disc
Распрацаваны	Sony, Blu-ray Disc Association
Памер	дыяметр 120 мм, таўшчыня 1,2 мм
Ужыванне	захоўванне відэа і аўдыё высокай выразнасці, відэагульняў
Год выпуску	2006

Стандартныя дыскі Blu-ray маюць дыяметр 12 см і таўшчыню 1.2 мм, гэтак жа як і дыскі DVD і CD. Першыя дыскі Blu-ray утрымлівалі 25 ГБ, пазнейшыя версіі, такія як BDXL або Ultra HD Blu-ray, могуць захоўваць нават 100 ГБ на дыску. Дыскі фармату Blu-ray здольныя захоўваць некалькі гадзін відэа высокай выразнасці (HDTV 720p і 1080p) і выкарыстоўваюцца для распаўсюджвання мастацкіх фільмаў і відэагульняў.

Назва Blu-ray (ад англ.: blue ray — сіні/фіялетавы лазер) адсылае да тыпу лазера, які выкарыстоўваецца для чытання дыска і дазваляе захоўваць інфармацыю з большай шчыльнасцю, чым фармат DVD, які выкарыстоўвае чырвоны лазер.

Гісторыя

Шчыльнасць захавання даных на дысках фармату DVD была абмежаваная даўжынёй хвалі тагачасных лазерных дыёдаў. Пасля працяглай распрацоўкі сталі даступныя лазерныя дыёды з даўжынёй хвалі 405 нанаметраў, што дазволіла распрацаваць больш шчыльны фармат захоўвання. Першыя дыскі, запісаныя новымі дыёдамі, з’явіліся ў кастрычніку 1998 года.

Sony разам з Panasonic, Philips і TDK распачала два праекты, ужываючы новыя дыёды: UDO і DVR Blue. Першыя прататыпы DVR Blue былі прадстаўлены на выставе CEATEC у кастрычніку 2000 года. 19 лютага 2002 года праект DVR Blue быў афіцыйна анансаваны пад назвай Blu-ray Disc, і дзевяць першых членаў заснавалі арганізацыю Blu-ray Disc Founders.

Першай спажывецкай прыладай з Blu-ray быў прайгравальнік Sony BDZ-S77 коштам 3800 долараў ЗША. Ён прадаваўся з красавіка 2003 года і быў даступны толькі ў Японіі. Аднак для гэтага прайгравальніка не існавала стандарту для запісу відэа і не выпускаліся фільмы, бо галівудскія кінастудыі патрабавалі, каб прайгравальнікі былі абсталяваныя сістэмай DRM (англ.: digital rights management — кіраванне лічбавымі правамі), якая б не дазвалала капіяваць дыскі.

4 кастрычніка 2004 г. назва арганізацыі Blu-ray Disc Founders была зменена на Blu-ray Disc Association (BDA), і студыя 20th Century Fox далучылася да савета дырэктараў BDA.

Тэхнічная спецыфікацыя дыска Blu-ray была завершана ў 2004 годзе.

Пасля выпуску дыскаў Blu-ray пачалася так званая вайна фарматаў аптычных дыскаў высокай выразнасці, дзе канкурэнцыю Blu-ray складаў фармат HD DVD, створаны кампаніяй .

Першыя прайгравальнікі BD-ROM былі выпушчаны ў чэрвені 2006 года, прайгравальнікі HD DVD апярэдзілі іх на рынку на некалькі месяцаў. Першыя фільмы на Blu-ray былі выпушчаныя 20 чэрвеня 2006 года. Сярод іх былі, напрыклад, Пяты элемент, Тэрмінатар і 50 першых спатканняў. Першыя фільмы з выкарыстаннем двухбаковых дыскаў BD памерам 50 ГБ былі прадстаўлены ў кастрычніку 2006 г. Першыя аўдыяальбомы на Blu-ray былі выпушчаныя ў маі 2008 года.

Значнай патрымкай для стандарта Blu-ray было яго выкарыстанне ў Sony PlayStation 3. Таксама Sony правяла ўплывовую маркетынгавую кампанію для фармату. У студзені 2007 года дыскі Blu-ray пераўзышлі па продажах HD DVD, а на працягу першых трох кварталаў 2007 года фармат Blu-ray абышоў па продажах HD DVD прыкладна ў два разы.

Станам на канец 2007 года Warner Brothers заставалася адзінай буйной кінастудыяй, якая выпускала фільмы і ў фармаце HD DVD, і ў фармаце Blu-ray. У студзені 2008 года яна абвясціла, што пачынаючы з мая 2008 года будзе выпускаць фільмы толькі ў фармаце Blu-ray. Гэта прывяло да ланцуговай рэакцыі: буйныя амерыканскія рознічныя гандляры, такія як Best Buy і , адмовіліся ад HD DVD у сваіх крамах. Netflix і Blockbuster таксама заявілі, што больш не будуць прадаваць HD DVD. У выніку гэтых падзей 19 лютага 2008 года Toshiba абвясціла аб спыненні вытворчасці прайгравальнікаў HD DVD дыскаў. Гэта дазволіла дыскам Blu-ray стаць стандартам у галіне аптычных дыскаў высокай шчыльнасці.

У чэрвені 2008 года больш за 2500 фільмаў былі даступныя на Blu-ray у Аўстраліі і Вялікабрытаніі, а у Злучаных Штатах і Канадзе больш за 3500.

У жніўні 2015 года быў выпушчаны стандарт фармату Ultra HD Blu-ray, які пашырыў ёмістасць дыску Blu-ray да 100 ГБ. Для гэтага фармату патрабаваліся новыя прылады, аднак яны маглі прайграваць усе тры фарматы дыскаў: DVD, звычайныя Blu-ray і новы фармат. Дыскі і прылады з Ultra HD Blu-ray пачалі прадавацца ў першым квартале 2016 года.

Выраб дыскаў Blu-ray каштуе не даражэй, чым выраб дыскаў DVD. Аднак механізмы чытання і запісу больш складаныя, што робіць прылады з Blu-ray больш дарагімі. Распаўсюджванне Blu-ray стрымліваецца стрымінгавымі сэрвісамі і тэхналогіямі атрымання відэа па запыце (англ.: video on demand, VOD). Дыскі Blu-ray выкарыстоўваюцца для распаўсюджвання гульняў для прыставак PlayStation 3, PlayStation 4, PlayStation 5, Xbox One і Xbox Series X.

Крыніцы

Sony Develops Next Generation Optical Disk Storage System For the Data Server Market (нявызн.). Sony (1 лістапада 2000). Архівавана з першакрыніцы July 2, 2011. Праверана June 15, 2011.
Williams. New High-Capacity DVD to Hold 22.5GB (нявызн.). (5 кастрычніка 2000). Архівавана з першакрыніцы June 1, 2010. Праверана June 15, 2011.
Sony Shows 'DVR-Blue' Prototype (нявызн.). CD R Info (11 кастрычніка 2000). Архівавана з першакрыніцы September 26, 2007. Праверана October 17, 2007.
Fox. Replacement for DVD unveiled (нявызн.). New Scientist (19 лютага 2002). Архівавана з першакрыніцы August 15, 2007. Праверана October 17, 2007.
Disclosure of Specifications for Large Capacity Optical Disc Recording Format Utilizing Blue-Violet Laser "Blu-ray Disc" Begins (нявызн.). Sony (20 мая 2002). Архівавана з першакрыніцы June 3, 2009. Праверана March 16, 2009.
Liadov. Sony BDZ-S77 Recorder Review (нявызн.). Pricenfees. Архівавана з першакрыніцы February 2, 2017. Праверана October 19, 2007.
Fox trots towards Blu-ray (нявызн.). ITworld (4 кастрычніка 2002). Архівавана з першакрыніцы June 2, 2009. Праверана March 16, 2009.
Williams. New Blu-ray Details Emerge (нявызн.). PCWorld (5 жніўня 2004). Архівавана з першакрыніцы July 17, 2015. Праверана October 17, 2007.
Toshiba Starts Selling HD DVD Players in Japan (нявызн.). Fox News (31 сакавіка 2006). Архівавана з першакрыніцы November 6, 2007. Праверана October 17, 2007.
Sony Rearranges Blu-ray Release Schedule Архівавана 7 чэрвеня 2010 года..
Bracke. Click: Blu-ray Disc review (нявызн.). High-Def Digest (10 кастрычніка 2006). Архівавана з першакрыніцы September 14, 2007. Праверана September 15, 2007.
Prange. Blu-ray Tips Scales (нявызн.)(недаступная спасылка). Home Media Magazine (23 лютага 2007). Архівавана з першакрыніцы November 14, 2007. Праверана October 18, 2007.
Carnoy. Warner goes Blu-ray exclusively, delivering crushing blow to HD DVD (нявызн.). CBS Interactive Inc. Архівавана з першакрыніцы October 4, 2008. Праверана January 4, 2008.
Wilcox. Ultra HD Blu-ray Players Probably Won't Arrive Until 2016 (нявызн.). Consumer Reports (9 кастрычніка 2015). Архівавана з першакрыніцы December 27, 2015. Праверана December 27, 2015.
Welch. The first 4K Blu-rays are coming early next year, but they all really suck (нявызн.) (11 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы December 10, 2016. Праверана December 30, 2016.
Watson. How Blu-ray Discs Work (нявызн.) (16 кастрычніка 2004). Архівавана з першакрыніцы December 20, 2019. Праверана April 21, 2020.
Silva. What You Need to do Before You Buy a Blu-ray Player (нявызн.) (4 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы December 8, 2019. Праверана April 21, 2020.
Blu-ray Disks (BD) – blue laser optical disk technology (нявызн.) (21 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы May 10, 2015. Праверана April 21, 2020.
Heinzman. Are DVD and Blu-Ray Players Still Worth Buying? – Review Geek (нявызн.) (19 ліпеня 2019). Архівавана з першакрыніцы July 11, 2019. Праверана April 21, 2020.
Why Blu-ray is Still Better Than Streaming Today – HomeTheaterReview (нявызн.). HomeTheaterReview (20 лютага 2013). Архівавана з першакрыніцы November 5, 2019. Праверана April 21, 2020.
Marterello. The State of Streaming Video vs. Blu-ray Discs (нявызн.). The Mac Observer (13 сакавіка 2019). Архівавана з першакрыніцы May 8, 2022. Праверана May 8, 2022.
Suderman. Why DVDS and Blu-rays remain essential in the age of streaming (нявызн.). Vox (27 снежня 2016). Архівавана з першакрыніцы March 4, 2020. Праверана April 21, 2020.

[1] Sony Develops Next Generation Optical Disk Storage System For the Data Server Market (нявызн.). Sony (1 лістапада 2000). Архівавана з першакрыніцы July 2, 2011. Праверана June 15, 2011.

[2] Williams. New High-Capacity DVD to Hold 22.5GB (нявызн.). (5 кастрычніка 2000). Архівавана з першакрыніцы June 1, 2010. Праверана June 15, 2011.

[3] Sony Shows 'DVR-Blue' Prototype (нявызн.). CD R Info (11 кастрычніка 2000). Архівавана з першакрыніцы September 26, 2007. Праверана October 17, 2007.

[4] Fox. Replacement for DVD unveiled (нявызн.). New Scientist (19 лютага 2002). Архівавана з першакрыніцы August 15, 2007. Праверана October 17, 2007.

[5] Disclosure of Specifications for Large Capacity Optical Disc Recording Format Utilizing Blue-Violet Laser "Blu-ray Disc" Begins (нявызн.). Sony (20 мая 2002). Архівавана з першакрыніцы June 3, 2009. Праверана March 16, 2009.

[6] Liadov. Sony BDZ-S77 Recorder Review (нявызн.). Pricenfees. Архівавана з першакрыніцы February 2, 2017. Праверана October 19, 2007.

[7] Fox trots towards Blu-ray (нявызн.). ITworld (4 кастрычніка 2002). Архівавана з першакрыніцы June 2, 2009. Праверана March 16, 2009.

[8] Williams. New Blu-ray Details Emerge (нявызн.). PCWorld (5 жніўня 2004). Архівавана з першакрыніцы July 17, 2015. Праверана October 17, 2007.

[9] Toshiba Starts Selling HD DVD Players in Japan (нявызн.). Fox News (31 сакавіка 2006). Архівавана з першакрыніцы November 6, 2007. Праверана October 17, 2007.

[10] Sony Rearranges Blu-ray Release Schedule Архівавана 7 чэрвеня 2010 года..

[11] Bracke. Click: Blu-ray Disc review (нявызн.). High-Def Digest (10 кастрычніка 2006). Архівавана з першакрыніцы September 14, 2007. Праверана September 15, 2007.

[12] Prange. Blu-ray Tips Scales (нявызн.)(недаступная спасылка). Home Media Magazine (23 лютага 2007). Архівавана з першакрыніцы November 14, 2007. Праверана October 18, 2007.

[13] Carnoy. Warner goes Blu-ray exclusively, delivering crushing blow to HD DVD (нявызн.). CBS Interactive Inc. Архівавана з першакрыніцы October 4, 2008. Праверана January 4, 2008.

[14] Wilcox. Ultra HD Blu-ray Players Probably Won't Arrive Until 2016 (нявызн.). Consumer Reports (9 кастрычніка 2015). Архівавана з першакрыніцы December 27, 2015. Праверана December 27, 2015.

[15] Welch. The first 4K Blu-rays are coming early next year, but they all really suck (нявызн.) (11 лістапада 2015). Архівавана з першакрыніцы December 10, 2016. Праверана December 30, 2016.

[16] Watson. How Blu-ray Discs Work (нявызн.) (16 кастрычніка 2004). Архівавана з першакрыніцы December 20, 2019. Праверана April 21, 2020.

[17] Silva. What You Need to do Before You Buy a Blu-ray Player (нявызн.) (4 студзеня 2021). Архівавана з першакрыніцы December 8, 2019. Праверана April 21, 2020.

[18] Blu-ray Disks (BD) – blue laser optical disk technology (нявызн.) (21 верасня 2011). Архівавана з першакрыніцы May 10, 2015. Праверана April 21, 2020.

[19] Heinzman. Are DVD and Blu-Ray Players Still Worth Buying? – Review Geek (нявызн.) (19 ліпеня 2019). Архівавана з першакрыніцы July 11, 2019. Праверана April 21, 2020.

[20] Why Blu-ray is Still Better Than Streaming Today – HomeTheaterReview (нявызн.). HomeTheaterReview (20 лютага 2013). Архівавана з першакрыніцы November 5, 2019. Праверана April 21, 2020.

[21] Marterello. The State of Streaming Video vs. Blu-ray Discs (нявызн.). The Mac Observer (13 сакавіка 2019). Архівавана з першакрыніцы May 8, 2022. Праверана May 8, 2022.

[22] Suderman. Why DVDS and Blu-rays remain essential in the age of streaming (нявызн.). Vox (27 снежня 2016). Архівавана з першакрыніцы March 4, 2020. Праверана April 21, 2020.