Італья нцы італ italiani раманскі народ карэнныя жыхары Італіі поўдня Швейцарыі Сан Марына Жывуць таксама ў іншых Еўрапе

Італья́нцы (італ.: italiani) — раманскі народ, карэнныя жыхары Італіі, поўдня Швейцарыі, Сан-Марына. Жывуць таксама ў іншых Еўрапейскага Саюза, Лацінскай Амерыкі, ЗША, Канадзе і г. д. У Рэспубліцы Беларусь у 2009 г. жыло 98 чал., якія вызначалі сваю тоеснасць як італьянцы. З іх 3 лічылі роднай мовай беларускую. Агульная колькасць (2012 г.) - 34 407 тыс.

Італьянцы (italiani)
Знакамітыя італьянцы
Агульная колькасць	34 407 тыс.
Рэгіёны пражывання	Італія — 26 328 тыс. Швейцарыя — 38 тыс. Сан-Марына — 29 тыс. ЗША — 1 078 тыс. Францыя — 1 191 тыс. Канада — 788 тыс. Бразілія — 556 тыс. Аргенціна — 1 926 тыс. Германія — 656 тыс. Венесуэла — 384 тыс.
Мова	італьянская, дыялекты
Рэлігія	пераважна каталіцтва, ёсць пратэстанты
Блізкія этнічныя групы	карсіканцы, рэтараманцы

Гісторыя

Паводле дадзеных археалогіі, першыя людзі на тэрыторыі Італіі з'явіліся ў глыбокай старажынасці – 50.000 – 100.000 гг. таму, і яны пакінулі рэшткі сваёй працы, мастацтва, узоры і інш.

Праз тысячагоддзі, пачалася міграцыя груп, якія далі такія вядомыя культуры як Этрускі, Лаціны і іншыя італійскія плямёны.

Вялікі ўплыў на фарміраванне італьянскай народнасці мела Антычнасць і звязаная з ёй Рымская імперыя: пры цэзары Аўгусце быў праведзны перапіс насельніцтва і колькасць папуляцыі склала прыблізна 7 мільёнаў. У Рыме, сталечным гарады імперыі жыло каля 1 мільёна асоб.

Барбарскія нашэсці і крызіс Рымскай імперыі прывеў да дэўрбанізацыі, заняпаду гарадоў і скрачэнню папуляцыі. Войны, якія вялі іншаземныя дзяржавы па тэрыторыі краіны, эпідэміі чорнай смерці (чумы) і халеры не спрыялі ўзросту папуляцыі. Калі на пачатку тысячагоддзя, у Італіі жыло прыблізна 17 мілёнаў асоб, то ў 1850, іх было толькі каля 25 мільёнаў.

Ва ўласнай дзяржаве

Узрастанне колькасці жыхароў

У 1861 г. утварылася адзіная Італія. Тады ж быў праведзены першы перапіс насельніцтва. Паколькі перапіс вельмі дарагі і складаны працэс, таму ён праводзіўся толькі адзіны раз у дзесяць год. Прыкладна кожнае дзесяцігоддзе, колькасць жыхароў павялічвалася на 2-4 мільёны. Графік перапісаў паказаў, што колькасць папуляцыі павялічылася на 100% толькі праз 100 год пасля набыцця Незалежнасці, у 1961 г. Тады той паказчык склаў 97,65%. Адмоўным бокам ува ўзросце стала іміграцыя, у выніку якой узніклі шматлікія дыяспары італьянцаў у Злучаных Штатах, Бразіліі, Аргенціне і іншых краінах Еўропы і свету. Вельмі важным у перапісах стаў 1988 год, паводле якога, у Італіі жыло 57.399.000 чалавек, што склала ў параўнанні з 1861 г. - рост на 124%. На кожнага, хто нарадзіўся тады, прыходзілася 2,25 чалавек, на кожных 4 прыходзілася 9.

Узрастанне папуляцыі італьянцаў была вельмі значнай для яе тэрыторыі. Павялічылася шчыльнасць насельніцтва, павялічылася колькасць новых дамоў, школаў, фабрык і працоўных месцаў.

Для прыкладу, павелічэнні насельніцтва за мінулыя такія ж перыяды не былі такімі значнымі і буйнымі. Так, у перыяд з 1700 па 1850 колькасць насельніцтва павялічылася толькі прыкладна на 47%.

Культура італьянцаў

Мова

Італьянская мова з'яўляецца пераважнаю і дзяржаўнаю моваю ў Італіі; яна вядома як літаратурная з ХIIІ стагоддзя. У аснову сучаснай італьянскй мовы леглі дыялекты і Фларэнцыі. Падчас аб'яння краіны ў 1861 г., толькі 2,5% насельніцтва маглі размаўляць на нацыянальнай італьянскай мове. Астатнія дыялекты страчваюць сваю значнасць і паступова зыходзяць з практыкі, таму што сярэдняя школа, міграцыі прымушаюць выкарыстоўваць толькі італьянскую мову. Большасць дыялектаў набыла сваю граматыку і правапіс і могуць звацца як асобныя мовы.

Рэлігія

Каталіцызм з'яўляецца дамінуючай рэлігіяй сярод італьянцаў.

Гл. таксама

Тэроне

Зноскі

belstat.gov.by
Italian, Sicilian
Italian

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1998. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2

[1] stat.gov.by

[2] Italian, Sicilian

[3] Italian