Анарха камунізм або анархістычны свабодны лібертарны камунізм ад грэч Αναρχία безуладдзя лац Commūnis агульны адзін з кі

Анарха-камунізм, або анархістычны, свабодны, лібертарны камунізм (ад грэч. Αναρχία — безуладдзя; лац. Commūnis — агульны) — адзін з кірункаў вучэння пра камунізм і грамадскае самакіраванне (анархізм), які абгрунтоўвае ідэю анархіі, заснаванай на ўзаемадапамозе і роўнасці ўсіх людзей.

Асноўныя ідэолагі

Галоўным тэарэтыкам, які падаў ідэі анархістычнага камунізму і народнага самакіравання, лічыцца Пётр Аляксеевіч Крапоткін (1842—1921), які пры гэтым зусім не быў першым анарха-камуністам.

Вучнем і прадаўжальнікам яго справы, які спрыяў увасабленню ідэй анархістычнага камунізму ў жыццё, стаў Нестар Іванавіч Махно, украінскі казацкі ваенны і палітычны дзеяч, сусветна вядомы атаман адной з украінскіх сялянскіх армій у вайне за ўсталяванне савецкай улады ў Украіне ў 1917—1923 гадах, які не толькі вывучаў працы Крапоткіна, але блаславёны самім Крапоткіным падчас сустрэчы ў 1917—1918 годзе ў Маскве на барацьбу за народную свабоду і савецкую ўладу. Нестар Махно падтрымліваў Пятра Крапоткіна і яго сям’ю ў апошнія гады яго жыцця, да сваёй эміграцыі.

Камунізм

Канцэпцыя

Ідэалогіі

Інтэрнацыяналы

Асобы

Іншае

Многія прыхільнікі анархістычнага камунізму называлі сябе камуністамі і ўнеслі значны ўклад ва ўстанаўленне савецкай улады.

Асноўныя паняцці

У адрозненні ад камунізму, анарха-камунізм не прызнае інстытутаў улады. Ён лічыць, што ўлада ніяк не ўплывае на грамаду, а парламентарыі і працоўныя і палітычныя саюзы не ўплываюць на яго, таму трэба стварыць новае гаспадарчае жыццё — арганізацыю, пабудаваную на свабодным саюзе, або вольнай федэрацыі. Для гэтага трэба стварыць сістэму, пры якой не будзе чалавека, які будзе забіраць зроблены чалавекам тавар, але для гэтага трэба пазбавіцца ад абмежаванняў класаў і даць усім роўныя магчымасці.

Адрозненні ад анарха-сіндыкалізму і анарха-інывідуалізму

Больш за ўсё анарха-камунізм падобны да анарха-сіндыкалізму, з якім яны маюць адзін сцяг, аднак гэта не адно і тое. Анарха-сіндыкалізм сцвярджае, што толькі рэвалюцыйныя арганізацыі працоўнага класу павінны пабудаваць новую грамаду, у той час як анарха-камуністы не даюць гэтаму значэння.

Анарха-індывідуалізм, як і камунізм, ідэолагі анарха-камунізму наадварот крытыкуюць:

Калі вы прыходзіце ў грамадскую бібліятэку — толькі не ў парыжскую, а напрыклад у лонданскую ці берлінскую, — бібліятэкар не пытаецца ў вас, перш чым даць вам патрэбную кнігу, ці хаця б нават пяцьдзясят кніг, якія паслугі вы аказалі грамадству? Ён проста дае вам кнігі, а ў некаторым выпадку нават дапаможа вам знайсці кнігу ў каталогу, калі вы не ўмееце зрабіць гэтага самі. Гэтак жа, за вядомы ўступны ўзнос — прычым укладу ў выглядзе працы нярэдка нават аддаюць перавагу перад грашовым ўнёскам — навуковыя таварыствы адкрываюць вам свае музеі, сады, бібліятэкі, лабараторыі, штогадовыя святы, — кожнаму сябру абыякава, будзь ён Дарвін, ці просты аматар. У некаторых гарадах, калі вы працуеце над якім-небудзь вынаходствам, вы можаце адправіцца ў адмысловую майстэрню, дзе вам адвядуць месца, дадуць сталярны варштат або станок і ўсе неабходныя інструменты, усе прыборы, абы толькі вы ўмелі імі працаваць, — і дадуць вам працаваць колькі хочаце. — «Вось вам патрэбныя інструменты, прыцягніце да сваёй справы сяброў, калі знойдзеце патрэбным, злучыцеся з таварышамі іншых рамёстваў — ці працуйце ў адзіночку, калі вам гэта больш падабаецца, вынаходзьце паветраплавальны снарад, ці не вынаходзьце роўна нічога — гэта ваша справа. У вас ёсць свая ідэя, і гэтага дастаткова». — сцвярджаў П. А. Крапоткін

Крытыка

У. І. Ленін у працы «Анархізм і Сацыялізм» сцвярджаў, што анархісты «не бачаць сённяшняга дня», што згадаў і ў размове з Н. І. Махно. Ён не бачыў розніцы паміж кірункамі анархіі і лічыў іх контррэвалюцыянерамі.

Зноскі

https://avtonom.org/old/lib/theory/nettlau/history.html
Н.І.Махно. Азбука анархиста.
П.Крапоткін. Хлеб и воля.
П.Крапоткін. Хлеб и воля.
What Is Communist Anarchism? (нявызн.). web.archive.org (16 снежня 2005). Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2005. Праверана 25 лютага 2024.
Анархистская символика(руск.) // Википедия. — 2023-08-18.
П. Крапоткін. Хлеб и воля.
У.І.Ленін. Анархизм и социализм.
Нестор Махно: Моя встреча и разговор с Лениным (из воспоминаний) (нявызн.). АРГУМЕНТ. Праверана 25 лютага 2024.

[1] ttps://avtonom.org/old/lib/theory/nettlau/history.html

[2] Н.І.Махно. Азбука анархиста.

[3] П.Крапоткін. Хлеб и воля.

[4] П.Крапоткін. Хлеб и воля.

[5] What Is Communist Anarchism? (нявызн.). web.archive.org (16 снежня 2005). Архівавана з першакрыніцы 16 снежня 2005. Праверана 25 лютага 2024.

[6] Анархистская символика(руск.) // Википедия. — 2023-08-18.

[7] П. Крапоткін. Хлеб и воля.

[8] У.І.Ленін. Анархизм и социализм.

[9] Нестор Махно: Моя встреча и разговор с Лениным (из воспоминаний) (нявызн.). АРГУМЕНТ. Праверана 25 лютага 2024.