Аўгуст Сас

Аўгуст Саксонскі, Аўгуст Сас, Фрыдрых Аўгуст ІІ, Аўгуст ІІІ (17 кастрычніка 1696, Дрэздэн, Дрэздэн, Саксонія — 5 кастрычніка 1763, Дрэздэн, Саксонія) — , кароль польскі і вялікі князь літоўскі (1733-1763).

Аўгуст III
August III
Партрэт пэндзля , 1755, палатно, масла.
1733 — 5 кастрычніка 1763 (пад імем Фрыдрых Аўгуст II)
Папярэднік	Фрыдрых Аўгуст I
Пераемнік
Кароль польскі 1734 — 5 кастрычніка 1763
Папярэднік	Станіслаў Ляшчынскі
Пераемнік	Станіслаў Панятоўскі
Вялікі князь літоўскі 1734 — 5 кастрычніка 1763
Папярэднік	Станіслаў Ляшчынскі
Пераемнік	Станіслаў Панятоўскі
Нараджэнне	17 кастрычніка 1696(1696-10-17)^[…] Дрэздэн, Курфюрства Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя
Смерць	5 кастрычніка 1763(1763-10-05)^[…](66 гадоў) Дрэздэн, Курфюрства Саксонія, Свяшчэнная Рымская імперыя
Месца пахавання	Гофкірхэ
Род	Ветыны^[d]
Бацька	Аўгуст Моцны
Маці	Крысціяна Эбергардзіна Брандэнбург-Байройцкая^[d]
Жонка	Марыя Юзэфа фон Габсбург
Дзеці	Фрыдрых Крысціян^[d], Марыя Амалія Саксонская, Марыя Ганна Саксонская^[d], Франц Ксавер Саксонскі^[d], Марыя Жазефа Саксонская^[d], Карл Саксонскі^[d], Марыя Крысціна Саксонская^[d], Альберт Цешынскі^[d], Клеменс Венцаслаў Саксонскі^[d], Марыя Кунігунда Саксонская^[d], Марыя Маргарыта Саксонская^[d], Марыя Елізавета Саксонская^[d], Friedrich August Prinz von Sachsen^[d] і Joseph August Prinz von Sachsen^[d]
Веравызнанне	лютэранства
Аўтограф
Манаграма
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Біяграфія

Сын Аўгуста Моцнага.

Выхаваны пратэстантам, у 1712 годзе перайшоў у каталіцтва.

Пасля смерці 1 лютага 1733 Аўгуста Моцнага было абвешчанае бескаралеўе. На каралеўскі сталец з дапамогай Францыі прэтэндаваў Станіслаў Ляшчынскі. Аўгуст хоць і не меў вялікай падтрымкі ў Рэчы Паспалітай, пачаў з дапамогай Расіі здабываць сабе карону. 20-тысячнае расійскае войска перайшло межы Рэчы Паспалітай і рушыла яму на дапамогу. У гэты час нібы пачала свой рух і невялікая французская дапамога Ляшчынскаму, ён сам, пераапрануўшыся гандляром, праехаў праз Германію і нечакана з’явіўся ў Кракаве падчас , на якім прысутнічала дваццаць тысяч шляхты. 12 верасня 1733 прымас абвясціў Станіслава каралём. Аднак вайсковай дапамогі ў яго не было, і ён не мог супрацьстаяць расійскім войскам, якія праз некалькі дзён з’явілася каля Кракава. Станіслаў вымушаны быў уцячы да мора ў Гданьск, каб чакаць французскай дапамогі. 5 кастрычніка 1733 у Кракаве з дапамогай расійскіх войскаў новым каралём быў абраны і неўзабаве каранаваны Аўгуст Саксонскі.

Пры Аўгусце ажывілася культурнае і эканамічнае жыццё, пачалася адукацыйная рэформа. Але ў час яго валадарання ў краіне пашырылася феадальная анархія, пачаўся палітычны крызіс. Цэнтральная ўлада не дзейнічала, магнаты праводзілі сваю незалежную палітыку. 3-за дзяржаўнай і палітычнай дэзарганізацыі Рэч Паспалітая трапіла ў залежнасць ад суседніх дзяржаў, асабліва Расіі. Пры ім паспяхова завяршыў работу толькі сейм (1736), астатнія 13 былі сарваны. Армія скарацілася да 12 тыс. чал.

Жыў болей у Саксоніі, чым у Варшаве; на палітыку моцна ўплываў яго фаварыт граф Г. фон Бруль. Валадарства саксонскай дынастыі, і ў прыватнасці Аўгуста Саса, не мінула бясследна і для простага люду, нарадзіўшы каларытныя прымаўкі, напрыклад: «За караля Саса наеліся хлеба і мяса», «За караля Саса папушчай паса».

Сям’я

У 1719 годзе ён ажаніўся з Марыі Жазефе Аўстрыйскай (1699—1757), дачкой імператара Іосіфа I. У іх было 14 дзяцей, 3 з якіх памерлі ў дзяцінстве.

• (1722—1763), пераемнік бацькі як курфюрст Саксоніі, кіраваў усяго два месяцы
• Марыя Амалія (1724—1760), выйшла замуж за караля Іспаніі Карла III
• (1728—1797), у 1747 выйшла замуж за Максіміліяна III Баварскага
• (1730—1806), у 1765 ажаніўся з графіняй Клер фон Лаўзіц
• (1731—1767), у 1747 выйшла замуж за , дафіна Францыі; маці Людовіка XVI, Людовіка XVIII і Карла X
• Карл (1733—1796), герцаг Курляндскі, у 1760 ажаніўся з Францішкай Корвін-Красіньскай
• Крысціна (1735—1782)
• Елізавета (1736—1818)
• (1738—1822), герцаг Саксен-Цешын, у 1766 ажаніўся з Марыяй Крысцінай Габсбург-Латарынгскай
• (1739—1812), архібіскуп Трырскі
• Кунігунда (1740—1826).

Зноскі

1. Август III // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1890. — Т. I. — С. 70–71.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q602358"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23892884"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19908137"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24327112"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q4065721"></a>
2. August III // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517"></a>
3. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
4. Lundy D. R. The Peerage
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: энцыклапедыя. Т. 1. — Мн., 2005.
• Беларуская энцыклапедыя. Т. 2. — Мн., 1996.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. Т. 1. — Мн., 1994.
• Cieślak E. Stanisław Leszczyński. Wrocław, 1994;
• Karl Czok, Am Hofe August des Starken, Edition Leipzig, Leipzig 1989
• Karl Czok, August der Starke und Kursachsen, Koehler u. Amelang, Leipzig 1987.
• Jerzy Dunin-Borkowski i Mieczysław Dunin-Wąsowicz, Elektorowie królów Władysława IV., Michała Korybuta, Stanisława Leszczyńskiego i spis stronników Augusta III. Lwów 1910
• Piotr Napierała, «Die polnisch-sächsische Union (1697—1763) — Polens letzte Hoffnung — Sachsens Traum von der Macht» [w:] Polen un Deutschland. Zusammenleben und -wirken, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006.
• Jacek Staszewski, August II Mocny, Wrocław Warszawa Kraków (Ossolineum) 1998. ISBN 83-04-04387-4
• Jacek Staszewski, August III Sas, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź (Ossolineum) 1989.
• Jacek Staszewski, Polacy w osiemnastowiecznym Dreźnie
• Jacek Staszewski, August III. Kurfürst von Sachsen und König von Polen. Eine Biographie, Berlin 1996
• Jacek Staszewski, O miejsce w Europie. Stosunki Polski i Saksonii z Francją na przełomie XVII i XVIII wieku, Warszawa 1973.
• Jacek Staszewski: August III. Kurfürst von Sachsen und König von Polen. Akademie-Verlag, Berlin 1996, ISBN 3-05-002600-6
• Thomas Niklas: Friedrich August II (1733—1763) und Friedrich Christian (1763). In: Frank-Lothar Kroll (Hrsg.): Die Herrscher Sachsens Markgrafen, Kurfürsten, Könige 1089—1918. C. H. Beck, München 2005, ISBN 3-406-52206-8, S. 192—222.
• Ariane James-Sarazin, " Hyacinthe Rigaud (1659—1743), portraitiste et conseiller artistique des princes Électeurs de Saxe et rois de Pologne, Auguste II et Auguste III ", dans catalogue de l’exposition Dresde ou le rêve des princes, la Galerie de peintures au XVIIIe siècle, Musée des Beaux-Arts de Dijon, Paris, RMN, 2001, p. 136-142.

Спасылкі