Ваны у скандынаўскай міфалогіі невялікая група багоў урадлівасці Жылі яны ў Ванахейме далёка ад Асгарду мясціны багоў ас

Ваны — у скандынаўскай міфалогіі невялікая група багоў урадлівасці. Жылі яны ў Ванахейме, далёка ад Асгарду, мясціны багоў-асаў. Ваны валодалі дарам прадбачання, вяшчунства, а таксама валодалі мастацтвам Вядзьмарства. Акрамя гэтага, ім прыпісваліся кровазмяшальныя сувязі паміж роднымі братамі і сёстрамі. Да ванаў адносілі Ньёрда і яго нашчадства - і Фрэю.

У старажытных легендах распавядалася пра вайну, якая паклала канец залатому веку. Падставай да першай вайны паслужыў учынак злой вядзьмаркі , якая прыйшла ў паселішча асаў, якія забілі вядзьмарку дзідамі і спрабавалі тройчы спаліць яе на вогнішчы, але ліхадзейка зноў уваскрасала з попелу. Пачатак вайне было пакладзена правадыром асаў Одзінам, які шпурнуў сваё дзіда ў кірунку ванаў. Багі ўрадлівасці пайшлі ў наступ на нябеснае паселішча асаў, але асы апынуліся мацней, і супрацьстаянне скончылася абменам закладнікамі. Вайну асаў і ванаў можна інтэрпрэтаваць як змаганне за святы мёд, які ўвасабляў у сабе нейкі касмічны прынцып усведамлення жыцця. Паводле паддання, ваны лічыліся захавальнікамі святога мёду.

Ваны паслалі ў Асгард бога мора Ньёрда і яго дзяцей, двайнят і Фрэю, а разам з імі , мудрага чалавечка, створанага з сліны багоў, якія ў знак прымірэння паміж асамі і ванамі плявалі ў гарлач.

Асы таксама адправілі ў Ванахейм закладнікаў: , брата бога Одзіна, які дараваў першым людзям пачуцця, і мудрага Міміра. Спачатку і Мімір былі ветліва прыняты ванамі, але неўзабаве тыя дашлі да высновы, што на абмене з асамі яны прайгралі. Нерашучы Хенір не мог і слова сказаць, калі побач не было Міміра. Ваны вырашылі, што Мімір з'яўляецца не толькі голасам , але і яго розумам. Угневаныя, яны адсеклі Міміру галаву і адправілі яе асам. Одзін забальзамаваў галаву няшчаснага, затым прачытаў над ёй загавор, які вяртаў дар мовы. Пасля Одзін даручыў галаве Міміра пільнаваць чарадзейную крыніцу пад каранямі сусветнага дрэва . Жадаючы атрымаць частку ведаў Міміра, Одзін аддаў яму адно вока за дазвол папіць з крыніцы мудрасці. Перад апошняй бітвай багоў і пачвар, Рагнарок, Одзін павінен пайсці да крыніцы і там папытаць парады ў галавы Міміра.