Караль Вайтыла

Ян Па́вел II (лац.: Ioannes Paulus PP. II, польск.: Jan Paweł II, італ.: Giovanni Paolo II; да інтранізацыі — Ка́раль Ю́заф Вайты́ла, польск.: Karol Józef Wojtyła ; 18 мая 1920, Вадовіцы, Кракаўскае ваяводства, Польшча — 2 красавіка 2005, Ватыкан) — Папа Рымскі з 16 кастрычніка 1978 па 2 красавіка 2005 года. У 2014 годзе Рымска-каталіцкай царквой абвешчаны святым.

Ян Павел II
польск.: Jan Paweł II
тытулярны біскуп 4 ліпеня 1958 — 31 жніўня 1958
Дыяцэзія	Diocese of Antigonia^[d]
дапаможны біскуп 4 ліпеня 1958 — 13 студзеня 1964
Дыяцэзія	Кракаўская архідыяцэзія
тытулярны біскуп 31 жніўня 1958 — 13 студзеня 1964
Дыяцэзія	Ombi^[d]
Папярэднік	James Johnston Navagh^[d]
Пераемнік	António de Castro Xavier Monteiro^[d]
архібіскуп кракаўскі^[d] 13 студзеня 1964 — 16 кастрычніка 1978
Дыяцэзія	Кракаўская архідыяцэзія
Папярэднік	Адам Стафан Сапега
Пераемнік	Franciszek Macharski^[d]
кардынал 26 чэрвеня 1967 — 2 красавіка 2005
San Cesareo in Palatio^[d] 28 чэрвеня 1967 — 2 красавіка 2005
264-ы папа 16 кастрычніка 1978 — 2 красавіка 2005
Папярэднік	Ян Павел I
Пераемнік	Бенедыкт XVI
Адукацыя	Папскі ўніверсітэт Святога Тамаша Аквінскага (ліпень 1947) Theology faculty of the Jagiellonian University^[d] (1954) Люблінскі каталіцкі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар багаслоўя^[d]
Дзейнасць	пераходны дыякан, ксёндз, latin catholic deacon, каталіцкі біскуп, паэт, палітык, пісьменнік, праваабаронца, прафесар, філосаф, архіепіскап, аўтабіёграф
Месца працы	Ягелонскі ўніверсітэт Люблінскі каталіцкі ўніверсітэт
Нараджэнне	18 мая 1920(1920-05-18)^[…] Вадавіцы, Гміна Вадавіцы, Вадавіцкі павет, Малапольскае ваяводства, Польшча
Смерць	2 красавіка 2005(2005-04-02)^[…](84 гады) Рым, правінцыя Рым, Лацыа, Італія
Пахаванне	Сабор Святога Пятра Tomb of John Paul II^[d]
Бацька	Караль Вайтыла^[d]
Маці	Эмілія Вайтыла^[d]
Аўтограф
Узнагароды	ганаровы доктар Ягелонскага ўніверсітэта^[d] honorary citizen of Łódź^[d] Aquinas Medal^[d] (1979) Асоба года па версіі часопіса «Time»^[d] (1994) Залаты медаль Кангрэса ЗША (27 ліпеня 2000) медаль Роберта Шумана^[d] (2004) Sternberg Interfaith Gold Medallion^[d] (2005) Сілезскія акадэмічныя лаўры^[d] (2005) honorary citizen of Nieszawa^[d] (2014)
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Біяграфія

Дзяцінства і юнацтва

Караль Юзэф Вайтыла нарадзіўся ў горадзе Вадовіцы, у паўднёвай Польшчы, у сям’і былога афіцэра аўстрыйскай арміі. Ён быў малодшым з двух дзяцей Караля Вайтылы-старэйшага і Эміліі Качароўскай, якая памерла, калі будучаму Папу было ўсяго дзевяць гадоў. Не дасягнуўшы 20-гадовага ўзросту, Караль Вайтыла-малодшы застаўся круглым сіратой.

Караль паспяхова вучыўся. Скончыўшы ліцэй у 1938 годзе, напярэдадні Другой сусветнай вайны, ён паступіў на філасофскі факультэт Ягелонскага універсітэта у Кракаве. Тады ж стаў членам «Студыі 38» — тэатральнага гуртка. У час нямецкай акупацыі, каб пазбегнуць вывазу ў Германію, пакінуў вучобу і працаваў у каменяломні каля Кракава, а потым перайшоў на хімічны завод кампаніі .

У 1942 годзе Караль Вайтыла запісаўся на агульнаадукацыйныя курсы Кракаўскай духоўнай семінарыі. Тады ж ён стаў адным з ініцыятараў «Рапсадзічнага тэатра», які дзейнічаў падпольна. У 1944 годзе архібіскуп Кракаўскі кардынал Стафан Сапега па меркаваннях бяспекі перавёў Вайтылу разам з іншымі «нелегальнымі» семінарыстамі на працу ў епархіяльнае кіраванне ў архібіскупскім палацы, дзе Караль застаўся да канца вайны.

Яшчэ ў юнацтве ён стаў паліглотам і досыць бегла размаўляў на дзесяці мовах — на роднай польскай, і акрамя таго на славацкай, рускай, італьянскай, французскай, іспанскай, партугальскай, ўкраінскай, нямецкай і англійскай. А таксама, зразумела, ведаў латынь.

Служэнне царкве

Святар Караль Вайтыла ў Няговічы, 1948

Візіт ў кармеліцкую царкву Адведзін Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Кракаве — пачатак чэрвеня 1967 года, незадоўга да свайго прызначэння кардыналам

У 1946 прыняў сан святара. У 1946—48 гадах вучыўся ў Рыме, Бельгіі і Францыі. 3 1958 года — біскуп, з 1963 года — арцыбіскуп-мітрапаліт кракаўскі; удзельнічаў у рабоце Другога Ватыканскага сабора. 3 1967 года — кардынал.

Папа Рымскі з 1978 года. Выжыў пасля замаху на яго жыццё 13 мая 1981 года.

Пантыфікат Яна Паўла ІІ вядомы адкрытым дыялогам: ён пасрэднічаў у міжнародных канфліктах, выступаў са зваротамі аб міры, праводзіў супольныя малітвы з прадстаўнікамі іншых канфесій. Пры ім праведзена рэформа кананічнага права (1984), выдадзены новы «Катэхізіс каталіцкай царквы» (1992), рэарганізавана Рымская курыя, ажыццёўлены шматлікія кананізацыі і беатыфікацыі.

Папа правёў 104 замежныя падарожжы, наведаў 129 краін. Беатыфікаваў 1343, кананізаваў 482 асобы. Прызначыў на пасады 321 епіскапа і 232 кардыналы. Выдаў 14 Энцыклік, 15 , 11 Апостальскіх канстытуцый, 45 , 30 дакументаў у форме «motu proprio», тысячы папскіх лістоў.

Па працягласці свайго пантыфікату ён саступае толькі Апосталу Пятру і Папу Пію IX (1846—1878). Яго пераемнікам стаў нямецкі кардынал Ёзэф Рацынгер, які прыняў імя Бенедыкт XVI.

Аўтар прац па праблемах хрысціянскай філасофіі чалавека («Любоў і адказнасць», 1960; «Асоба і ўчынак», 1969; «Пытанні суб’екта маральнасці», 1991), шматлікіх энцыклік, а таксама вершаў, паэм, п’ес.

Яго верш «Юдэйская пустыня» пераклала на беларускую мову Хрысціна Лялько.

Ян Павал ІІ стаў першым пантыфікам у гісторыі, які пачаў звяртацца да беларускіх вернікаў па-беларуску ў сваіх святочных віншаваннях з нагоды Вялікадня і Нараджэння Хрыстовага, а таксама падчас сустрэч з дэлегацыямі беларусаў.

Ацэнкі

У 2000 годзе ўзнагароджаны вышэйшай узнагародай ЗША — .

Глядзець таксама

• Папскі Універсітэт Святога Тамаша Аквінскага

Крыніцы

1. Иоанн Павел II // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
2. Johannes Paul II. // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
3. Eddy M., Kulish N. Hitching a Name to a Star, Then Watching It Set — 2013. — ISSN 0362-4331 Праверана 14 красавіка 2024.
4. Johannes Paul II. // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
5. Catalog of the German National Library Праверана 11 жніўня 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q23833686"></a>
6. His Holiness John Paul II. Short Biography // vatican.va
7. Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.
8. svaboda.org

Літаратура

• Мазоўка Н.К. Іаан Павел II // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — 604 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
• Jan Paweł II. Od Wydawców // Папа Рымскі, які любіў горы = Papież, który kochał góry. — 1-е выд. — (W.): Kolekcja PWN, 2011. — С. 5. — 85 с. — ISBN 978-83-01-16644-1.

Спасылкі

• Ян Павел ІІ. Жыццё і святасць — grodnensis.by