Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Карэя — геаграфічная тэрыторыя, якая ўключае Карэйскі паўвостраў і суседнія астравы і аб'яднаная агульнай культурна-гістарычнай спадчынай. У мінулым адзіная дзяржава. На поўначы мае сухапутную мяжу з КНР і Расіяй. На ўсход ад Карэі знаходзяцца Японскія астравы.
У 1945 годзе пасля паразы Японіі ў Другой сусветнай вайне тэрыторыя Карэі, якая з'яўлялася ў той час японскай калоніяй, была размежавана на дзве зоны ваеннай адказнасці: савецкую — на поўнач ад паралелі 38° з. ш. і амерыканскую — на поўдзень ад яе. Пасля, у 1948 годзе, на тэрыторыі гэтых зон узніклі дзве дзяржавы: Рэспубліка Карэя на поўдні і Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка на поўначы.
Тэрыторыя Карэі — 220,8 тыс. кв. км. Сумарнае насельніцтва абедзвюх карэйскіх дзяржаў перавышае 70 млн чалавек, 99% насельніцтва карэйцы. Вернікі галоўным чынам будысты і хрысціяне.
Прырода — гл. Карэйскі паўвостраў, Маньчжура-Карэйскія горы.
Назвы краіны
У наш час у Паўночнай Карэі прынята назва Часон (кар. 조선, ), а ў Паўднёвай — Хангук (한국; 韓國). Высоўваліся прапановы выкарыстоўваць назву Каро (고려; 高麗) для будучай аб'яднанай Карэі. Каро — гэта назва дзяржавы на Карэйскім паўвостраве, якая існавала ў 918—1392 гг. Ад яе паходзіць еўрапейская назва Карэі.
Гісторыя
Чалавек разумны з'явіўся на Карэйскім паўвостраве прыблізна 40000—25000 гадоў назад, у перыяд позняга палеаліту. Да гэтага паўвостраў засяляў , а раней — гамініды тыпу аўстралапітэкаў (, палеаантропы). Аднак гэтыя старажытныя людзі не з'яўляліся непасрэднымі продкамі сучасных карэйцаў. Карэйскі этнас склаўся ў выніку міграцый народаў на паўвостраў — галоўным чынам з поўначы. Гэтыя міграцыі пачаліся ў эпоху неаліту (шостае — першае тысячагоддзі да нашай эры) і працягваліся да канца першага тысячагоддзя нашай эры.
Нацыянальная міфалогія ў сучаснай Карэі ўзводзіць пачатак карэйскай гісторыі да , калі, паводле легенды, Тангун, сын жыхара неба і мядзведзіцы, якая абярнулася ў жанчыну, заснаваў першую дзяржаву Часон, названую пасля , каб адрозніваць яго ад пазнейшай дзяржавы Часон (1392—1910 гг. нашай эры).
Афіцыйная карэйская гістарыяграфія таксама вядзе адлік палітычнай гісторыі Карэі ад Старажытнага Часона, хоць пытанні аб этнакультурнай прыналежнасць гэтай дзяржавы, часу фарміравання яе дзяржаўнасці і нават месцазнаходжання выклікаюць спрэчкі (па адной з тэорый яна знаходзілася па-за межамі Карэі). У 108 годзе да нашай эры Старажытны Часон быў захоплены войскамі кітайскай дынастыі Хань і спыніў сваё існаванне.
У першай палове першага тысячагоддзя нашай эры ў Карэі склаліся тры дзяржавы — Сіла, Пэкчэ і Кагуро. У другой палове VII стагоддзя Сіла ў саюзе з кітайскай дынастыяй Тан разграміла Пэкчэ і Кагуро, а затым пасля вайны з Тан аб'яднала пад сваім кантролем каля дзвюх трацін Карэйскага паўвострава — тэрыторыю на поўдзень ад ракі Тэданган. Так склалася дзяржава .
Афіцыйная карэйская гістарыяграфія ўключае ў гісторыю Карэі і дзяржаву , якая існавала ў 698—926 гг. нашай эры і займала частку тэрыторыі Карэйскага паўвострава, сучаснага расійскага Прымор'я і Маньчжурыі.
У канцы X стагоддзя пасля распаду Аб'яднанага Сіла ўтварылася дзяржава , межы якой практычна супадалі з межамі цяперашняй Карэі. У 1392 годзе на змену Каро прыйшла дзяржава .
У XVI—XIX стагоддзях Карэя праводзіла палітыку самаізаляцыі.
Пасля руска-японскай вайны 1904—05 гг. Японія над Карэяй, а ў 1910 г. . З 1910 па 1945 гады Карэя была . Пасля паражэння Японіі ў Другой сусветнай вайне паўночная частка Карэі была ў зоне ваеннай адказнасці Савецкага Саюза, а паўднёвая — Злучаных Штатаў.
У 1948 г. былі створаны дзве дзяржавы — Рэспубліка Карэя на поўдні і КНДР на поўначы. Карэйская вайна 1950—1953 гг. замацавала раскол краіны.
Гл. таксама
- Рэспубліка Карэя (Паўднёвая Карэя)
- Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка (Паўночная Карэя)
- Карэйцы
- Карэйскі жывапіс
Літаратура
- Курбанов С. О. Курс лекций по истории Кореи: с древности до конца ХХ в. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2002. — ISBN 5-288-03016-2.
- Курбанов С. О. История Кореи с древности до начала XXI века. — СПб.: Изд-во С.-Петерб ун-та, 2009. — ISBN 978-5-288-04852-4.
- Joe, W.J. & Choe, H.A. Traditional Korea: A Cultural History, Seoul: Hollym, 1997.
- Lee Ki-baik. A New History of Korea. Cambridge: Harvard UP, 1984.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Карэя
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U panyaccya yosc i inshyya znachenni gl Kareya geagrafichnaya terytoryya yakaya yklyuchae Karejski payvostray i susedniya astravy i ab yadnanaya agulnaj kulturna gistarychnaj spadchynaj U minulym adzinaya dzyarzhava Na poynachy mae suhaputnuyu myazhu z KNR i Rasiyaj Na yshod ad Karei znahodzyacca Yaponskiya astravy Administracyjny padzel Karei U 1945 godze paslya parazy Yaponii y Drugoj susvetnaj vajne terytoryya Karei yakaya z yaylyalasya y toj chas yaponskaj kaloniyaj byla razmezhavana na dzve zony vaennaj adkaznasci saveckuyu na poynach ad paraleli 38 z sh i amerykanskuyu na poydzen ad yae Paslya u 1948 godze na terytoryi getyh zon uznikli dzve dzyarzhavy Respublika Kareya na poydni i Karejskaya Narodna Demakratychnaya Respublika na poynachy Terytoryya Karei 220 8 tys kv km Sumarnae naselnictva abedzvyuh karejskih dzyarzhay peravyshae 70 mln chalavek 99 naselnictva karejcy Verniki galoynym chynam budysty i hrysciyane Pryroda gl Karejski payvostray Manchzhura Karejskiya gory Nazvy krainyAsnoyny artykul U nash chas u Paynochnaj Karei prynyata nazva Chason kar 조선 a y Paydnyovaj Hanguk 한국 韓國 Vysoyvalisya prapanovy vykarystoyvac nazvu Karo 고려 高麗 dlya buduchaj ab yadnanaj Karei Karo geta nazva dzyarzhavy na Karejskim payvostrave yakaya isnavala y 918 1392 gg Ad yae pahodzic eyrapejskaya nazva Karei GistoryyaAsnoyny artykul Gistoryya Karei Chalavek razumny z yaviysya na Karejskim payvostrave pryblizna 40000 25000 gadoy nazad u peryyad poznyaga palealitu Da getaga payvostray zasyalyay a ranej gaminidy typu aystralapitekay paleaantropy Adnak getyya starazhytnyya lyudzi ne z yaylyalisya nepasrednymi prodkami suchasnyh karejcay Karejski etnas sklaysya y vyniku migracyj naroday na payvostray galoynym chynam z poynachy Getyya migracyi pachalisya y epohu nealitu shostae pershae tysyachagoddzi da nashaj ery i pracyagvalisya da kanca pershaga tysyachagoddzya nashaj ery Nacyyanalnaya mifalogiya y suchasnaj Karei yzvodzic pachatak karejskaj gistoryi da kali pavodle legendy Tangun syn zhyhara neba i myadzvedzicy yakaya abyarnulasya y zhanchynu zasnavay pershuyu dzyarzhavu Chason nazvanuyu paslya kab adroznivac yago ad paznejshaj dzyarzhavy Chason 1392 1910 gg nashaj ery Aficyjnaya karejskaya gistaryyagrafiya taksama vyadze adlik palitychnaj gistoryi Karei ad Starazhytnaga Chasona hoc pytanni ab etnakulturnaj prynalezhnasc getaj dzyarzhavy chasu farmiravannya yae dzyarzhaynasci i navat mescaznahodzhannya vyklikayuc sprechki pa adnoj z teoryj yana znahodzilasya pa za mezhami Karei U 108 godze da nashaj ery Starazhytny Chason byy zahopleny vojskami kitajskaj dynastyi Han i spyniy svayo isnavanne U pershaj palove pershaga tysyachagoddzya nashaj ery y Karei sklalisya try dzyarzhavy Sila Pekche i Kaguro U drugoj palove VII stagoddzya Sila y sayuze z kitajskaj dynastyyaj Tan razgramila Pekche i Kaguro a zatym paslya vajny z Tan ab yadnala pad svaim kantrolem kalya dzvyuh tracin Karejskaga payvostrava terytoryyu na poydzen ad raki Tedangan Tak sklalasya dzyarzhava Aficyjnaya karejskaya gistaryyagrafiya yklyuchae y gistoryyu Karei i dzyarzhavu yakaya isnavala y 698 926 gg nashaj ery i zajmala chastku terytoryi Karejskaga payvostrava suchasnaga rasijskaga Prymor ya i Manchzhuryi U kancy X stagoddzya paslya raspadu Ab yadnanaga Sila ytvarylasya dzyarzhava mezhy yakoj praktychna supadali z mezhami cyaperashnyaj Karei U 1392 godze na zmenu Karo pryjshla dzyarzhava U XVI XIX stagoddzyah Kareya pravodzila palityku samaizalyacyi Paslya ruska yaponskaj vajny 1904 05 gg Yaponiya nad Kareyaj a y 1910 g Z 1910 pa 1945 gady Kareya byla Paslya parazhennya Yaponii y Drugoj susvetnaj vajne paynochnaya chastka Karei byla y zone vaennaj adkaznasci Saveckaga Sayuza a paydnyovaya Zluchanyh Shtatay U 1948 g byli stvorany dzve dzyarzhavy Respublika Kareya na poydni i KNDR na poynachy Karejskaya vajna 1950 1953 gg zamacavala raskol krainy Gl taksamaRespublika Kareya Paydnyovaya Kareya Karejskaya Narodna Demakratychnaya Respublika Paynochnaya Kareya Karejcy Karejski zhyvapisLitaraturaKurbanov S O Kurs lekcij po istorii Korei s drevnosti do konca HH v SPb Izd vo S Peterb un ta 2002 ISBN 5 288 03016 2 Kurbanov S O Istoriya Korei s drevnosti do nachala XXI veka SPb Izd vo S Peterb un ta 2009 ISBN 978 5 288 04852 4 Joe W J amp Choe H A Traditional Korea A Cultural History Seoul Hollym 1997 Lee Ki baik A New History of Korea Cambridge Harvard UP 1984 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Kareya