Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
Юстыніян, Юсцініян (лац.: Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus) (482—565) — візантыйскі імператар у 527—565 гг. і праваслаўны тэолаг. Спрабаваў аднавіць моц, памеры, дзяржаўны строй Рымскай імперыі, якой яна была да ўнутраных трызненняў і рэгулярных нападаў варварскіх плямёнаў, таксама імкнуўся ўзгадніць монафізіцтва з праваслаўем. Лічыцца адным з найвялікшых кадыфікатараў класічнага рымскага права.
| Юстыніян I Вялікі | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| лац.: Iustinianus I Magnus грэч. Ιουστινιανός Α' ο Μέγας | |||||||
 Мазаіка царкве ў Равене | |||||||
| |||||||
| Сумесна з | |||||||
| Папярэднік | |||||||
| Пераемнік | |||||||
| Нараджэнне | 11 мая 482
| ||||||
| Смерць | 14 лістапада 565[…](83 гады) | ||||||
| Месца пахавання |
| ||||||
| Род | Дынастыя Юстыніяна[d] | ||||||
| Імя пры нараджэнні | лац.: Petrus Sabbatius | ||||||
| Бацька | невядома або Justin I[d] | ||||||
| Маці | Vigilantia[d] | ||||||
| Жонка | Феадора[…] | ||||||
| Дзеці | Адсутнічаюць | ||||||
| Нацыянальнасць | |||||||
| Веравызнанне | Хрысціянства | ||||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||||
Біяграфія
Узыходжанне на прастол
Пачаў палітычную кар'еру з саўладарства са сваім дзядзькам Юстынам I, пасля смерці якога ў 527 г. стаў неабмежаваным гаспадаром дзяржавы і царквы. Адразу пасля каранацыі стаў праводзіць ваенныя кампаніі супраць варварскіх народаў: усходніх готаў у Італіі, вестготаў у Іспаніі і вандалаў у Афрыцы, у мэтах аднаўлення імперскай улады ў заходняй частцы Рымскай імперыі (Гл.далей: Заходняя Рымская імперыя). Праводзіў абарончыя войны супраць персаў і славян, якія рэгулярна здзейснялі набегі на візантыйскія тэрыторыі.
У сувязі з гэтымі матэрыяльна затратнымі войнамі, імператар быў вымушаны пайсці на празмернае павышэнне падаткаў, што ў 532 г. прывяло да масавых беспарадкаў Ніка (Гл.далей: ), якія былі падушаны з-за дапамогі жонкі Юстыніяна, імператрыцы Феадоры. Нягледзячы на апазіцыю свайго асяроддзя і на сур'ёзныя беспарадкі ў Канстанцінопалі, Юстыніян у неспрыяльных умовах здолеў скончыць вайну з персамі, якая доўжылася з 527 г.
У 529 г. Юстыніян адмяніў усе філасофскія школы ў Афінах, у тым ліку Акадэмію Платона. Гэтую падзея часта разглядаецца — як канец антычнасці.
Абнаўленне імперыі
Юстыніян 22 чэрвеня 533 г. паслаў у Афрыку, войска ад 15000 да 16000 пехацінцаў і вершнікаў пад камандаваннем Велізарыя, аднаго з лепшых генералаў старога свету. Две бітвы пад Карфагенам скончыліся захопам караля вандалаў, Гелімера (вясна 534 г.) і знішчэннем вандальскага каралеўства ў Афрыцы, якое стала візантыйскай правінцыяй.
Адразу ж пасля 535 г., з колькасцю 9000 чалавек, Велізарый пачынае заваёву Італіі. Завалодаўшы спачатку Сіцыліяй у канцы 535 г., заваяваў Неапаль (лістапад 536 г.) і 9 снежня 536 г. увайшоў у Рым, дзе апынуўся ў аблозе ўсходне-гоцкага караля Віцігеса, але аблога хутка была знята з дапамогай ваеннай падтрымцы Юстыніяна. Пасля 540 г. была ўзята Равена, такім чынам Італія вярнулася ў імперыю.
Кампаніяй на поўначы кіраваў сам імператар Юстыніян, які прыйшоў да ракі Савы і Дуная, і прыкладна ў 535 г. узяў Сінгідунум. У Іспаніі, Юстыніян вызваліў толькі Андалусію і прыбярэжныя раёны на паўднёвым усходзе.
У той жа час, персы, парушаюць раней заключаны «вечны мір», і спусташаюць горад Антыёхію. Але імператар здолей заключыць новы мірны дагавор. На Балканах, яшчэ пасля чацвёртага стагоддзя, паўстала новая пагроза: славяне, што пражывалі ў раёнах Балтыкі, Віслы, Карпат і Прыпяці, якія пад сталым ціскам заваёўнікаў з Азіі, былі падзелены на тры вялікія групы і пачалі рухацца ў некалькіх кірунках. Заходняя група славян размясцілася паміж Эльбай і Дунаем, усходняя — паміж Днестрам і Доннам. Паўднёвыя славяне пачалі рухацца ў напрамку Ніжняга Дунаяа. Тут яны штогод рабавалі тэрыторыю Візантыі, некаторыя плямёны пападалі пад уладу гунаў, і разам з імі апусташалі правінцыі Фракію, Ілірыю, Грэцыю, нават падыходзілі пад Канстанцінопаль (538, 540, 558).
Духоўная дзейнасць
Юстыніян вылучыўся не толькі як рэстаўратар Рымскай Імперыі, але і як хрысціянскай царквы. Ён імкнуўся ўсімі сіламі захаваць палітычнае і духоўнае адзінства імперыі, якая ўключала розныя народы, асабліва захаваць царкву і праваслаўную веру. Клопат пра веру адзначае ў сваёй велізарнай заканадаўчай дзейнасці, асабліва ў «Новым заканадаўстве», а таксама ў «Кодэксе», які рэгуляваў царкоўнае жыццё: біскупаў і епархій, манастыроў і манаскага жыцця, а таксама кіраванне царкоўнай маёмасцю.
Corpus Iuris Civilis
У спробе вярнуць славу Рымскай імперыі, Юстыніян утварае камітэт з 16 юрыстаў, які ўзначальвае і патрабуе ад іх збіраць і ўсталёўваць усю прававую спадчыну класічнага перыяду рымскага права.
Вынік іх працы, Corpus Iuris Civilis (Працы па грамадзянскім праве) складаецца з чатырох частак: Кодэкс Юстыніяна — збор прававых актаў з часу Адрыяна да Юстыніяна; Digestae — збор актаў рымскіх юрыстаў; Institutiones — вытрымкі ад дзвюх папярэдніх прац, з каментарамі, распрацаваны ў якасці навучальнага дапаможніка, і Novelle — збор актаў у перыяд праўлення Юстыніяна.
Смерць
Памёр не пакінуўшы спадчыніка, пераемнікам стальца стаў яго пляменнік .
Гл. таксама
Зноскі
- autori vari Enciclopedia Dantesca / U. Bosco — Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 1970.
- Любкер Ф. Iustinianus // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 707–708.
- http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1468-0025.2008.00486.x/full
- Ив. Гр. Феодора // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XLIа. — С. 894–895.
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Юстыніян I- Святы імператар Юстыніян
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Zapyt Yustyniyan peranakiroyvaecca syudy gl taksama Yustyniyan Yusciniyan lac Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus 482 565 vizantyjski imperatar u 527 565 gg i pravaslayny teolag Sprabavay adnavic moc pamery dzyarzhayny stroj Rymskaj imperyi yakoj yana byla da ynutranyh tryznennyay i regulyarnyh napaday varvarskih plyamyonay taksama imknuysya yzgadnic monafizictva z pravaslayem Lichycca adnym z najvyalikshyh kadyfikataray klasichnaga rymskaga prava Yustyniyan I Vyalikilac Iustinianus I Magnus grech Ioystinianos A o MegasMazaika carkve y Ravene28 y Vizantyjski imperatar1 zhniynya 527 11 ci 14 listapada 565Sumesna zPapyarednikPeraemnikNaradzhenne 11 maya 482 Taurision Serbia d Dardania d VizantyyaSmerc 14 listapada 565 83 gady Kanstancinopal VizantyyaMesca pahavannya Carkva Apostalay d KanstancinopalStambulRod Dynastyya Yustyniyana d Imya pry naradzhenni lac Petrus SabbatiusBacka nevyadoma abo Justin I d Maci Vigilantia d Zhonka Feadora Dzeci AdsutnichayucNacyyanalnascVeravyznanne Hrysciyanstva Medyyafajly na VikishovishchyBiyagrafiyaUzyhodzhanne na prastol Pachay palitychnuyu kar eru z sayladarstva sa svaim dzyadzkam Yustynam I paslya smerci yakoga y 527 g stay neabmezhavanym gaspadarom dzyarzhavy i carkvy Adrazu paslya karanacyi stay pravodzic vaennyya kampanii suprac varvarskih naroday ushodnih gotay u Italii vestgotay u Ispanii i vandalay u Afrycy u metah adnaylennya imperskaj ulady y zahodnyaj chastcy Rymskaj imperyi Gl dalej Zahodnyaya Rymskaya imperyya Pravodziy abaronchyya vojny suprac persay i slavyan yakiya regulyarna zdzejsnyali nabegi na vizantyjskiya terytoryi U suvyazi z getymi materyyalna zatratnymi vojnami imperatar byy vymushany pajsci na prazmernae pavyshenne padatkay shto y 532 g pryvyalo da masavyh besparadkay Nika Gl dalej yakiya byli padushany z za dapamogi zhonki Yustyniyana imperatrycy Feadory Nyagledzyachy na apazicyyu svajgo asyaroddzya i na sur yoznyya besparadki y Kanstancinopali Yustyniyan u nespryyalnyh umovah zdoley skonchyc vajnu z persami yakaya doyzhylasya z 527 g U 529 g Yustyniyan admyaniy use filasofskiya shkoly y Afinah u tym liku Akademiyu Platona Getuyu padzeya chasta razglyadaecca yak kanec antychnasci Abnaylenne imperyi Yustyniyan 22 chervenya 533 g paslay u Afryku vojska ad 15000 da 16000 pehacincay i vershnikay pad kamandavannem Velizaryya adnago z lepshyh generalay staroga svetu Dve bitvy pad Karfagenam skonchylisya zahopam karalya vandalay Gelimera vyasna 534 g i znishchennem vandalskaga karaleystva y Afrycy yakoe stala vizantyjskaj pravincyyaj Adrazu zh paslya 535 g z kolkascyu 9000 chalavek Velizaryj pachynae zavayovu Italii Zavalodayshy spachatku Sicyliyaj u kancy 535 g zavayavay Neapal listapad 536 g i 9 snezhnya 536 g uvajshoy u Rym dze apynuysya y abloze yshodne gockaga karalya Vicigesa ale abloga hutka byla znyata z dapamogaj vaennaj padtrymcy Yustyniyana Paslya 540 g byla yzyata Ravena takim chynam Italiya vyarnulasya y imperyyu Kampaniyaj na poynachy kiravay sam imperatar Yustyniyan yaki pryjshoy da raki Savy i Dunaya i prykladna y 535 g uzyay Singidunum U Ispanii Yustyniyan vyzvaliy tolki Andalusiyu i prybyarezhnyya rayony na paydnyovym ushodze U toj zha chas persy parushayuc ranej zaklyuchany vechny mir i spustashayuc gorad Antyyohiyu Ale imperatar zdolej zaklyuchyc novy mirny dagavor Na Balkanah yashche paslya chacvyortaga stagoddzya paystala novaya pagroza slavyane shto prazhyvali y rayonah Baltyki Visly Karpat i Prypyaci yakiya pad stalym ciskam zavayoynikay z Azii byli padzeleny na try vyalikiya grupy i pachali ruhacca y nekalkih kirunkah Zahodnyaya grupa slavyan razmyascilasya pamizh Elbaj i Dunaem ushodnyaya pamizh Dnestram i Donnam Paydnyovyya slavyane pachali ruhacca y napramku Nizhnyaga Dunayaa Tut yany shtogod rabavali terytoryyu Vizantyi nekatoryya plyamyony papadali pad uladu gunay i razam z imi apustashali pravincyi Frakiyu Iliryyu Grecyyu navat padyhodzili pad Kanstancinopal 538 540 558 Duhoynaya dzejnasc Yustyniyan vyluchyysya ne tolki yak restayratar Rymskaj Imperyi ale i yak hrysciyanskaj carkvy Yon imknuysya ysimi silami zahavac palitychnae i duhoynae adzinstva imperyi yakaya yklyuchala roznyya narody asabliva zahavac carkvu i pravaslaynuyu veru Klopat pra veru adznachae y svayoj velizarnaj zakanadaychaj dzejnasci asabliva y Novym zakanadaystve a taksama y Kodekse yaki regulyavay carkoynae zhyccyo biskupay i eparhij manastyroy i manaskaga zhyccya a taksama kiravanne carkoynaj mayomascyu Corpus Iuris Civilis U sprobe vyarnuc slavu Rymskaj imperyi Yustyniyan utvarae kamitet z 16 yurystay yaki yznachalvae i patrabue ad ih zbirac i ystalyoyvac usyu pravavuyu spadchynu klasichnaga peryyadu rymskaga prava Vynik ih pracy Corpus Iuris Civilis Pracy pa gramadzyanskim prave skladaecca z chatyroh chastak Kodeks Yustyniyana zbor pravavyh aktay z chasu Adryyana da Yustyniyana Digestae zbor aktay rymskih yurystay Institutiones vytrymki ad dzvyuh papyarednih prac z kamentarami raspracavany y yakasci navuchalnaga dapamozhnika i Novelle zbor aktay u peryyad praylennya Yustyniyana Smerc Pamyor ne pakinuyshy spadchynika peraemnikam stalca stay yago plyamennik Gl taksamaVizantyyaZnoskiautori vari Enciclopedia Dantesca U Bosco Istituto dell Enciclopedia Italiana 1970 lt a href https wikidata org wiki Track Q3803714 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q5375442 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q3548193 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2818964 gt lt a gt Lyubker F Iustinianus Realnyj slovar klassicheskih drevnostej po Lyubkeru pod red F F Zelinskij A I Georgievskij M S Kutorga i dr SPb Obshestvo klassicheskoj filologii i pedagogiki 1885 S 707 708 lt a href https wikidata org wiki Track Q101490 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1459210 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q694826 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4135787 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24933120 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q30059240 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4249594 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q45276753 gt lt a gt http onlinelibrary wiley com doi 10 1111 j 1468 0025 2008 00486 x full Iv Gr Feodora Enciklopedicheskij slovar SPb Brokgauz Efron 1904 T XLIa S 894 895 lt a href https wikidata org wiki Track Q602358 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q4148372 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q19908137 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q24507942 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q23892996 gt lt a gt SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Yustyniyan I Svyaty imperatar Yustyniyan