Azərbaycanca
Türkçe
Рэгбі (англ.: rugby football, альбо rugby) – спартыўная камандная гульня з авальным мячом, які гульцы кожнай з каманд, перадаючы адзін аднаму рукамі і нагамі, стараюцца прызямліць яго ў заліковай зоне за варотамі праціўніка ці забіць яго ў H-падобныя вароты. Мяч павінен праляцець над перакладзінай варот.
У 1900—1924 гг. рэгбі ўваходзіў у афіцыйную праграму Алімпійскіх гульняў. На 121-й сесіі МАК у Капенгагене было вырашына ўключыць варыянт рэгбі пад назвай рэгбі-7 у праграму Алімпіады-2016 у Рыа-дэ-Жанэйра.
Гісторыя рэгбі
Лічыцца, што рэгбі з'явіўся ў 1823 годзе, калі нехта Уільям Уэб Эліс падчас гульні ў футбол у школе Рэгбі (ці Рагбі) узяў мяч у рукі і пабег з ім да варот суперніка. Аднак дакладных правілаў на той момант не было (як і ў звычайным футболе), каманды перад гульнёй кожны раз аб іх дамаўляліся. Калі ў 1863 годзе была створана англійская , яна забараніла браць мяч у рукі і спрабаваць адабраць яго ў суперніка. Гэтак гульня была падзелена на дзве — рэгбі і футбол. Менавіта па гэтай прычыне звычайны футбол цяпер часам называюць association football.
У 1871 годзе быў створаны «Саюз футбола рэгбі» (RFU, Rugby Football Union), які і на сёння кантралюе рэгбі ў Англіі, а ў 1886 годзе — «Міжнародны саюз рэгбі» (IRB, International Rugby Board).
Першы міжнародны матч быў згуляны 27 сакавіка 1871 года ў Эдынбургу паміж камандамі Анліі і . У хуткім часе рэгбі распаўсюдзіўся і ў іншыя краіны, у асноўным у калоніі і дамініёны Брытанскай імперыі, як Аўстралія, Новая Зеландыя, ПАР. У Паўночнай Амерыцы з рэгбі з'явіліся амерыканскі і футбол.
Пад канец XIX стагоддзя з'явіўся разрыў паміж поўначу Англіі, дзе ў рэгбі гулялі ў асноўным працоўныя і мяшчане, і поўднем, дзе гульня была прывілеем . Галоўным пытаннем стала магчымасць станавіцца прафесіяналамі, атрымоўваць грошы за гульню. У выніку 29 жніўня 1895 года ў быў створаны «» (NRFU). Камандам, якія далучыліся да гэтага саюза дазвалялася мець у сваім складзе прафесійных гульцоў. Правілы самой гульні былі трохі змененыя, і ў 1901 годзе была сфарміравана . Новая гульня атрымала назву (ці рэгбі-13, па колькасці дазволенных гульцоў, якія могуць знаходзіцца на полі ад каманды). «Стары» рэгбі сталі называць , каб пазбегнуць блытаніны. Рэгбі-юніён быў папулярны на поўдні Англіі, а таксама ў Шатландыі і Уэльса.
Аматарскі статус рэгбі-юніён заўсёды выклікаў шмат спрэчак. Рэгулюючыя органы ўсяляк стараліся падтрымаць яго, і любое з'яўленне на полі разам з гульцамі прафесіяналамі магло прывесці да дыскваліфікацыі ці нават да забароны з'яўдення на матчах у якасці гледача. Тым не менш даволі часта вядучых гульцоў абвінавачавалі ў тым, што яны атрымоўваюць грошы за гульню, і, як сцвярджалася, даволі не маленькія. Шмат хто з добрых гульцоў пераходзілі ў рэгбі-ліг. У выніку ў 1995 годзе было вырашына зрабіць рэгбі-юніён прафесійным відам спорта, што прывяло да рэзкага ўзроста папулярнасці гэтага віда рэгбі. Частковы гэта было звязана з прытокам грошай у спорт за кошт рэкламы, тэлетрансляцый і г.д. Як лічыцца, гэта прывяло да павілічэння якасці гульні, але павялічыла разрыў паміж заможнымі клубамі, дзе рэгбі вельмі папулярны (Англія, Францыя, Італія, Аўстралія, Новая Зеландыя, ПАР), і беднымі, дзе мае няшмат прыхільнікаў (Румынія, Грузія, Самоа, Намібія).
Правілы
Ачкі
Ачкі ў рэгбі можна набраць наступным чынам:
- Спроба (5 ачкоў) — гулец каманды, якая нападае, заносіць мяч у заліковую зону, якая знаходзіцца паза межамі лініі варот суперніка, і кранае ім зямлю.
- Рэалізацыя (2 ачкі) — любы гулец каманды, якая здзейсніла спробу, усталёўвае мяч у любой кропцы насупраць таго месца, дзе была зроблена спроба, і б'е яго ў вароты. Калі мяч патрапіў над перакладзінай і паімж вертыкальнымі шэстамі спроба лічыцца рэалізаванай. Гульцы суперніка павінны знаходзіцца ў сваёй заліковай зоне.
- Капны ўдар (3 ачкі) — пры некаторых парушэннях правілаў суддзя можа прызначыць пенальці. Калі каманда, якая атрымала гэта права, вырашае прабіць яго, то мяч усталёўваецца ў кропцы, дзе правілы былі парушаны, і адзін з гульцоў б'е мяч у вароты.
- Дроп-гол (3 ачкі) — любы гулец, калі знаходзіцца ў гульне, мае права прабіць па варотах. Каб гэта здзейсніць трэба выпусціць мяч з рук, і, калі ён дакранецца да зямлі, ударыць па яму (удары па варотах з рук забаронены). Такія ўдары можна рабіць і пры рэалізацыі пенальці, але звычайна ў такіх сітуацыях яны не ўжываюцца.
Ход гульні
Спачатку праводзіцца жараб'ёўка. Каманда, якая перамагла ў ёй, мае права першай прабіць па мячу ці адмовіцца ад гэтага замест чаго выбраць бок, на якім яна будзе пачынаць у першым тайме. Гульня пачынаецца дропам, ці ўдарам з адскоку на бок суперніка. Мяч павінен прасунуцца ўглыб поля не менш за 10 метраў. Гулец з мячом мае права бегчы з ім у любым напрамку, біць яго ці перадаваць членам сваёй каманды, апошняе толькі назад ці паралельна да варот. Калі гулец будзе прыпынены з дапамогай захопу (англ.: tackle) і паваліцца на зямлю, ён павінен адпусціць мяч, а калі ён яшчэ не ўпаў, то перадаць іншаму гульцу. Гулец,які здзейсніў захоп, таксама павінен адпусціць суперніка і не мае права ўступаць у гульню, пакуль не ўстане на ногі.
Рак
Першы гулец, які падбег да мяча, можа яго падабраць, аднак часта адразу два гульцы аказваюцца на мячы адначасова. Тады яны становяцца адзін насупраць аднаго і спрабуюць нагой адкаціць мяч назад камусьці з гульцоў сваёй каманды. Гэта аперацыя называецца рак (англ.: ruck). Іншыя гульцы могуць далучыцца да рака, пры гэтым яны павінны наблізіцца да яго ззаду, з боку сваёй брамы, і абхапіць тулава аднаго са сваіх гульцоў, які ўдзельнічае ў розыгрышы рака. У сітуацыі "рак" нельга браць мяч у рукі, талачыць гульцоў, якія ляжаць на полі, вяртаць мяч у рак, які выйшаў з яго, наўмысна падаць на зямлю. Звычайна па-за ракам стаіць скрам-хаў (паўабаронца сутычкі), які імкнецца падхапіць мяч, што выйдзе з рака.
Мол
Калі гулец з мячом не паваліўся на зямлю, а быў затрыманы, гэта значыць захоплены за тулава гульцамі іншай каманды, і адзін ці некалькі гульцы спрабуюць праціснуць супернікаў назад, ствараецца мол (англ.: maul). Як і ў сітуацыі з ракам, да молу можна далучацца толькі ззаду. У моле забаронена блакаваць мяч, таксама не дазваляецца грубая гульня. Разбураць мол не забаронена, але пры гэтым не дазваляецца грубая гульня. Мол лічыцца скончыным, калі гулец з мячом пакінуў яго, калі мол зайшоў за лінію брамы ці мол прыпыніўся больш чым на 5 секунд.
Пры знаходжанні ў 22-метровай зоне праціўніка надта эфектыўна тактыка «навальнага молу» — калі мяч перадаецца з рук у рукі гульцоў каманды, якая нападае, і крайні гулец адбягае ўбок, змяняючы напрамак руху мола.
Літаратура
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 546-547. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (Т. 13).
Спасылкі
![image]()
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Рэгбі
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
Regbi angl rugby football albo rugby spartyynaya kamandnaya gulnya z avalnym myachom yaki gulcy kozhnaj z kamand peradayuchy adzin adnamu rukami i nagami starayucca pryzyamlic yago y zalikovaj zone za varotami praciynika ci zabic yago y H padobnyya varoty Myach pavinen pralyacec nad perakladzinaj varot Regbi U 1900 1924 gg regbi yvahodziy u aficyjnuyu pragramu Alimpijskih gulnyay Na 121 j sesii MAK u Kapengagene bylo vyrashyna yklyuchyc varyyant regbi pad nazvaj regbi 7 u pragramu Alimpiady 2016 u Rya de Zhanejra Gistoryya regbiLichycca shto regbi z yaviysya y 1823 godze kali nehta Uilyam Ueb Elis padchas gulni y futbol u shkole Regbi ci Ragbi uzyay myach u ruki i pabeg z im da varot supernika Adnak dakladnyh pravilay na toj momant ne bylo yak i y zvychajnym futbole kamandy perad gulnyoj kozhny raz ab ih damaylyalisya Kali y 1863 godze byla stvorana anglijskaya yana zabaranila brac myach u ruki i sprabavac adabrac yago y supernika Getak gulnya byla padzelena na dzve regbi i futbol Menavita pa getaj prychyne zvychajny futbol cyaper chasam nazyvayuc association football U 1871 godze byy stvorany Sayuz futbola regbi RFU Rugby Football Union yaki i na syonnya kantralyue regbi y Anglii a y 1886 godze Mizhnarodny sayuz regbi IRB International Rugby Board Pershy mizhnarodny match byy zgulyany 27 sakavika 1871 goda y Edynburgu pamizh kamandami Anlii i U hutkim chase regbi raspaysyudziysya i y inshyya krainy u asnoynym u kalonii i daminiyony Brytanskaj imperyi yak Aystraliya Novaya Zelandyya PAR U Paynochnaj Amerycy z regbi z yavilisya amerykanski i futbol Pad kanec XIX stagoddzya z yaviysya razryy pamizh poynachu Anglii dze y regbi gulyali y asnoynym pracoynyya i myashchane i poydnem dze gulnya byla pryvileem Galoynym pytannem stala magchymasc stanavicca prafesiyanalami atrymoyvac groshy za gulnyu U vyniku 29 zhniynya 1895 goda y byy stvorany NRFU Kamandam yakiya daluchylisya da getaga sayuza dazvalyalasya mec u svaim skladze prafesijnyh gulcoy Pravily samoj gulni byli trohi zmenenyya i y 1901 godze byla sfarmiravana Novaya gulnya atrymala nazvu ci regbi 13 pa kolkasci dazvolennyh gulcoy yakiya moguc znahodzicca na poli ad kamandy Stary regbi stali nazyvac kab pazbegnuc blytaniny Regbi yuniyon byy papulyarny na poydni Anglii a taksama y Shatlandyi i Uelsa Amatarski status regbi yuniyon zaysyody vyklikay shmat sprechak Regulyuyuchyya organy ysyalyak staralisya padtrymac yago i lyuboe z yaylenne na poli razam z gulcami prafesiyanalami maglo pryvesci da dyskvalifikacyi ci navat da zabarony z yaydennya na matchah u yakasci gledacha Tym ne mensh davoli chasta vyaduchyh gulcoy abvinavachavali y tym shto yany atrymoyvayuc groshy za gulnyu i yak scvyardzhalasya davoli ne malenkiya Shmat hto z dobryh gulcoy perahodzili y regbi lig U vyniku y 1995 godze bylo vyrashyna zrabic regbi yuniyon prafesijnym vidam sporta shto pryvyalo da rezkaga yzrosta papulyarnasci getaga vida regbi Chastkovy geta bylo zvyazana z prytokam groshaj u sport za kosht reklamy teletranslyacyj i g d Yak lichycca geta pryvyalo da pavilichennya yakasci gulni ale pavyalichyla razryy pamizh zamozhnymi klubami dze regbi velmi papulyarny Angliya Francyya Italiya Aystraliya Novaya Zelandyya PAR i bednymi dze mae nyashmat pryhilnikay Rumyniya Gruziya Samoa Namibiya PravilyAchki Achki y regbi mozhna nabrac nastupnym chynam Sproba 5 achkoy gulec kamandy yakaya napadae zanosic myach u zalikovuyu zonu yakaya znahodzicca paza mezhami linii varot supernika i kranae im zyamlyu Realizacyya 2 achki lyuby gulec kamandy yakaya zdzejsnila sprobu ustalyoyvae myach u lyuboj kropcy nasuprac tago mesca dze byla zroblena sproba i b e yago y varoty Kali myach patrapiy nad perakladzinaj i paimzh vertykalnymi shestami sproba lichycca realizavanaj Gulcy supernika pavinny znahodzicca y svayoj zalikovaj zone Kapny ydar 3 achki pry nekatoryh parushennyah pravilay suddzya mozha pryznachyc penalci Kali kamanda yakaya atrymala geta prava vyrashae prabic yago to myach ustalyoyvaecca y kropcy dze pravily byli parushany i adzin z gulcoy b e myach u varoty Drop gol 3 achki lyuby gulec kali znahodzicca y gulne mae prava prabic pa varotah Kab geta zdzejsnic treba vypuscic myach z ruk i kali yon dakranecca da zyamli udaryc pa yamu udary pa varotah z ruk zabaroneny Takiya ydary mozhna rabic i pry realizacyi penalci ale zvychajna y takih situacyyah yany ne yzhyvayucca Hod gulni Spachatku pravodzicca zharab yoyka Kamanda yakaya peramagla y yoj mae prava pershaj prabic pa myachu ci admovicca ad getaga zamest chago vybrac bok na yakim yana budze pachynac u pershym tajme Gulnya pachynaecca dropam ci ydaram z adskoku na bok supernika Myach pavinen prasunucca yglyb polya ne mensh za 10 metray Gulec z myachom mae prava begchy z im u lyubym napramku bic yago ci peradavac chlenam svayoj kamandy aposhnyae tolki nazad ci paralelna da varot Kali gulec budze prypyneny z dapamogaj zahopu angl tackle i pavalicca na zyamlyu yon pavinen adpuscic myach a kali yon yashche ne ypay to peradac inshamu gulcu Gulec yaki zdzejsniy zahop taksama pavinen adpuscic supernika i ne mae prava ystupac u gulnyu pakul ne ystane na nogi Rak Pershy gulec yaki padbeg da myacha mozha yago padabrac adnak chasta adrazu dva gulcy akazvayucca na myachy adnachasova Tady yany stanovyacca adzin nasuprac adnago i sprabuyuc nagoj adkacic myach nazad kamusci z gulcoy svayoj kamandy Geta aperacyya nazyvaecca rak angl ruck Inshyya gulcy moguc daluchycca da raka pry getym yany pavinny nablizicca da yago zzadu z boku svayoj bramy i abhapic tulava adnago sa svaih gulcoy yaki ydzelnichae y rozygryshy raka U situacyi rak nelga brac myach u ruki talachyc gulcoy yakiya lyazhac na poli vyartac myach u rak yaki vyjshay z yago naymysna padac na zyamlyu Zvychajna pa za rakam staic skram hay payabaronca sutychki yaki imknecca padhapic myach shto vyjdze z raka Mol Kali gulec z myachom ne pavaliysya na zyamlyu a byy zatrymany geta znachyc zahopleny za tulava gulcami inshaj kamandy i adzin ci nekalki gulcy sprabuyuc pracisnuc supernikay nazad stvaraecca mol angl maul Yak i y situacyi z rakam da molu mozhna daluchacca tolki zzadu U mole zabaronena blakavac myach taksama ne dazvalyaecca grubaya gulnya Razburac mol ne zabaronena ale pry getym ne dazvalyaecca grubaya gulnya Mol lichycca skonchynym kali gulec z myachom pakinuy yago kali mol zajshoy za liniyu bramy ci mol prypyniysya bolsh chym na 5 sekund Pry znahodzhanni y 22 metrovaj zone praciynika nadta efektyyna taktyka navalnaga molu kali myach peradaecca z ruk u ruki gulcoy kamandy yakaya napadae i krajni gulec adbyagae ybok zmyanyayuchy napramak ruhu mola LitaraturaBelaruskaya encyklapedyya U 18 t T 13 Pramile Relaksin Redkal G P Pashkoy i insh Mn BelEn 2001 T 13 S 546 547 576 s 10 000 ekz ISBN 985 11 0216 4 T 13 SpasylkiNa Vikishovishchy yosc medyyafajly pa teme Regbi