Azərbaycanca
Беларуская
Deutsch
English
Français
Қазақ
Lietuvių
Русский
ภาษาไทย
Türkçe
Українська
 | У гэтага паняцця ёсць іншае значэнне Рэспубліка Тыва. |
Ты́ва (ісп.: Tihua, Tigua, англ.: Tiwa) — культурная група індзейцаў-пуэбла, аб'яднаная агульным паходжаннем. У мінулым размаўлялі на адзінай галіне моў . Прыкладная колькасць у ЗША (2019 г.) — 4 226 чалавек.
| Тыва (Tiwa) | |
 | |
Статуя індзейца-тыва ў Тэхасе | |
| Агульная колькасць | 4226 (2019 г.) |
|---|---|
| Рэгіёны пражывання | ЗША |
| Мова | тыва |
| Рэлігія | анімізм, хрысціянства |
| Блізкія этнічныя групы | това, тэва |
Існуе 2 асноўных падыхода да вылучэння тыва. Па-першае, так называлася частка індзейцаў-пуэбла, з якімі іспанцы ўпершыню сутыкнуліся ў 1541 г. на Рыа-Грандэ на тэрыторыі сучаснага штата Нью-Мексіка. У 1629 г. місіянеры-францысканцы паведамлялі, што тыва займалі 8 пуэбла, іх агульная колькасць складала 6 000 чалавек. У XVII ст. яны актыўна ваявалі супраць апачы. У 1680 г. тыва прынялі ўдзел у паўстанні індзейцаў-пуэбла супраць іспанскіх каланізатараў. Частка паўстанцаў была вымушана перамясціцца на захад сучаснага Тэхаса, дзе іх нашчадкі, а таксама выхадцы з іншых плямён стварылі пуэбла Іслета-дэль-Сур. У нашы дні гэта аўтаномная рэзервацыя, жыхары якой вызначаюць сваю тоеснасць як тыва.
Другі падыход заснаваны на лінгвістычным прынцыпе, калі да тыва далучаюць носьбітаў і іх нашчадкаў асобнай галіны моў, вылучаных мовазнаўцамі знутры каёва-танаанскай сям'і. У такім разе да тыва далучаюць і іншых індзейцаў-пуэбла, што працягваюць насяляць Нью-Мексіка, аднак не абавязкова самі вызначаюць сваю тоеснасць як тыва. Часцей яны карыстаюцца назвай свайго пуэбла ў якасці саманазвы. Прыкладам таму могуць быць насельнікі Таас-Пуэбла. Мовы тыва практычна не ўжываюцца ў нашы дні. У выніку асіміляцыі ў XIX — XX стст. адбыўся пераход большасц носьбітаў тыва да іспанскай і англійскай моў.
Падобна іншым індзейцам-пуэбла, тыва здаўна займаліся земляробствам. Найбольш важнымі культурамі з'яўляліся кукуруза і бавоўнік. Пад уплывам еўрапейскіх перасяленцаў узнікла жывёлагадоўля. У нашы дні развіваюцца традыцыйныя рамёствы накшталт вырабу керамікі і драўляных лялек.
Спасылкі
- The Tiwa Tribe – Fighting the Spanish
- Tiwa Culture and History
- The Tigua Indians of Texas
Аўтар: www.NiNa.Az
Дата публікацыі:
U getaga panyaccya yosc inshae znachenne Respublika Tyva Ty va isp Tihua Tigua angl Tiwa kulturnaya grupa indzejcay puebla ab yadnanaya agulnym pahodzhannem U minulym razmaylyali na adzinaj galine moy Prykladnaya kolkasc u ZShA 2019 g 4 226 chalavek Tyva Tiwa Statuya indzejca tyva y TehaseAgulnaya kolkasc 4226 2019 g Regiyony prazhyvannya ZShAMova tyvaReligiya animizm hrysciyanstvaBlizkiya etnichnyya grupy tova teva Isnue 2 asnoynyh padyhoda da vyluchennya tyva Pa pershae tak nazyvalasya chastka indzejcay puebla z yakimi ispancy ypershynyu sutyknulisya y 1541 g na Rya Grande na terytoryi suchasnaga shtata Nyu Meksika U 1629 g misiyanery francyskancy pavedamlyali shto tyva zajmali 8 puebla ih agulnaya kolkasc skladala 6 000 chalavek U XVII st yany aktyyna vayavali suprac apachy U 1680 g tyva prynyali ydzel u paystanni indzejcay puebla suprac ispanskih kalanizataray Chastka paystancay byla vymushana peramyascicca na zahad suchasnaga Tehasa dze ih nashchadki a taksama vyhadcy z inshyh plyamyon stvaryli puebla Isleta del Sur U nashy dni geta aytanomnaya rezervacyya zhyhary yakoj vyznachayuc svayu toesnasc yak tyva Drugi padyhod zasnavany na lingvistychnym pryncype kali da tyva daluchayuc nosbitay i ih nashchadkay asobnaj galiny moy vyluchanyh movaznaycami znutry kayova tanaanskaj syam i U takim raze da tyva daluchayuc i inshyh indzejcay puebla shto pracyagvayuc nasyalyac Nyu Meksika adnak ne abavyazkova sami vyznachayuc svayu toesnasc yak tyva Chascej yany karystayucca nazvaj svajgo puebla y yakasci samanazvy Prykladam tamu moguc byc naselniki Taas Puebla Movy tyva praktychna ne yzhyvayucca y nashy dni U vyniku asimilyacyi y XIX XX stst adbyysya perahod bolshasc nosbitay tyva da ispanskaj i anglijskaj moy Padobna inshym indzejcam puebla tyva zdayna zajmalisya zemlyarobstvam Najbolsh vazhnymi kulturami z yaylyalisya kukuruza i bavoynik Pad uplyvam eyrapejskih perasyalencay uznikla zhyvyolagadoylya U nashy dni razvivayucca tradycyjnyya ramyostvy nakshtalt vyrabu keramiki i draylyanyh lyalek SpasylkiThe Tiwa Tribe Fighting the Spanish Tiwa Culture and History The Tigua Indians of Texas